Patron, yıllık izne çıkan işçilerine maaş avansı vermek zorunda. 18 yaşından küçük, 50’sinden büyük işçilere ise kıdemi ne olursa olsun 20 günden daha az yıllık izin olmaz. İzin süresi en fazla 3'e bölünebilir.
Yıllık izin konusunda hukuki mevzuat çok geniş haklar öngörüyor. Ancak çalışanların bu konuda çok fazla bilgi sahibi değil. Yıllık izin planlamasında işverenle çalışanın birlikte karar vermesi esas. Çalışanların işverenle birlikte işin akışı ve işleyişine uygun olarak yıllık iznini kullanması şart. İş Kanunu’ndaki yıllık izin uygulamasının ön koşulu aynı işverene bağlı olarak bir yıl çalışmak. Bir yıllık kıdemi olmayana yıllık izin verilmez.
İZİN SÜRESİ NEYE GÖRE BELİRLENİR?
İzin süresi, kıdeme göre belirlenir. İşyerinde deneme süresi de dahil, en az 1 yıl çalışanın yıllık izin hakkı var. Bu hesaba göre;
- 1 yıldan 5 yıla kadar çalışmış olan işçilere 14 günden,
- 5 yıldan fazla 15 yıldan az çalışmış işçilere 20 günden,
- 15 yıl ve daha fazla çalışmış işçilere ise 26 günden az yıllık izin verilemez. Bunun dışında;
-18 yaşından küçük işçilere ve 50 ila daha yukarı yaştakilere kıdemi ne olursa olsun 20 günden az yıllık izin olmaz.
- Yani 17 yaşındaki işçiye o işyerinde bir yıl bile çalışmış olsa en az 20 gün yıllık izin verilmek zorunda.
HANGİ SÜRELER ÇALIŞILMIŞ SAYILIR?
İşçinin raporlu olduğu ve işe gitmediği günler yıllık izin süresinin hesabında çalışılmış gibi sayılır. Yani işe girdikten sonra aralıklı olarak altı gün rapor almış işçinin yıllık izin hakkı 1 yıl 6 gün sonra değil, bir yıl sonra doğar. Kadınların doğumdan önce ve sonra kullandıkları 16 haftalık doğum izni süresi de yıllık izin hesabında çalışılmış gibi hesaplanır. 16 hafta ücretli izin kullanmış ve çalışmamış kadın işçi, işe döndükten sonra 8 ay daha çalışarak izin hakkına kavuşur.
ÜCRETSİZ İZİNDE DURUM FARKLI
Ücretsiz izinde ise durum biraz daha farklı… Aynı işverene bağlı olarak dört buçuk yıl çalışmış kadın işçi doğum iznini bitirdikten sonra 6 ay ücretsiz izin almışsa, bu 6 ay kadın işçi için yıllık izin hesabında çalışılmış gibi sayılmaz. Yıllık izin süresi, işçi ve işverenin anlaşması şartıyla en fazla 3’e bölünebilir. Fakat bölünen sürelerden bir bölümünün 10 günden az olmaması gerekmektedir. Yani işyerinde 3 yıldır çalışan bir işçinin 14 günlük yıllık izni, 10 gün, 2 gün ve 2 gün olmak üzere bölünebilir. amaç da, çalışanların sürekli dinlenme hakkının engellenmemesidir.
Patron, toplu izne çıkartabilir
İşveren veya işveren vekili nisan başı ila ekim sonu arasındaki sürede, işçilerin tümünü veya bir kısmını toplu izne çıkarabilir. Özellikle ilaç ve beyaz eşya üretimi işyerlerinde işverenlerin fabrikayı ve üretim araçlarını bakıma sokmak amacıyla işyerini kapatıp bütün işçilere yıllık izin verebiliyorlar. İşveren bu yönde bir uygulama yaparsa işçinin bu duruma uyması şart.
İşçinin 4 gün de yol hakkı var
Yıllık izni, il dışında geçirecek çalışana, isteği halinde toplam 4 güne kadar yol izni verilmek zorunda. Yani Ankara’da çalışan bir kişi, yıllık iznini Bodrum’da bir otelde geçireceğini rezervasyon bilgisi ile işverene iletirse, yıllık ücretli iznine ek olarak, dört güne kadar ücretsiz yol izni alabilir. Bu sayede da tatilden döndükten sonra işlerini yoluna koyarak işine geri dönebilir.
İşten ayrılırken parası ödeniyor
İşten çıkarma durumunda kullanılmamış yıllık izinlerin paraya dönüştürülmesi mümkün. İşten ayrılan kişiye daha önce kullanmadığı yıllık izin süreleri toplanarak, o dönemki ücreti üzerinden hesaba dikkat edilerek ödeme yapılıyor. Yani 2014'te işten ayrılan bir kişiye 2013 ve 2012'den kullanmadığı yıllık izin günlerinin ücreti, 2014'teki ücreti üzerinden hesaplanarak veriliyor. Öte yandan işçi istese de, “Ben bu yıl yıllık izne çıkmayayım” diyemez. Ancak çalışanların çoğunun iş yoğunluğu veya amirinin tavırları nedeniyle izinlerini kullan(a)madığını görüyoruz. Birikmiş yıllık izinlerin paraya dönüştürülmesi gibi bir durum yok.