Önce Gezi olayları... Ardından global piyasaların etkisiyle doların ani yükselişi... Gözler tüketimde... Sektör temsilcilerine göze hızlı tüketimin kalbinin attığı AVM'lerde sorun yok, hatta satışlar artıyor.
İSTANBUL - Perakendeciler için uzun yılların en zor haziran ayı geride kalıyor. Önce Gezi Parkı protestoları etkisi ile turizm iptalleri, ardından da global piyasalardaki trend değişikliği sonrası dolardaki değer artışının getirdiği 'Kriz mi geliyor?' tedirginliği perakendede bir sis bulutu yarattı. Ancak perakendeciler hiç de karamsar değil. Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği Başkanı Hulusi Belgü, turizmde Gezi olayları nedeniyle yaşanan iptallerin son bulduğunu, son 15 günde AVM'lere gelen ziyaretçi sayısında geçen yıla oranla yüzde 5 artış olduğunu vurguladı. Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Hüseyin Doğan ise, "Her şeye rağmen haziranda geçen yılki ciroları yakaladık, geçiyoruz da" dedi.
Shopping Fest'te düşen satışlar toparlandı
AVM Yatırımcıları Derneği Başkanı, Gezi olaylarının etkisinin geçmeye başladığını, turizm iptallerindeki yoğunluğun ciddi biçimde azaldığını söyledi. Bu noktada en fazla etkilenen tarafın İstanbul Shopping Fest olduğunun altını çizdi. İstanbul Shopping Fest Genel Müdürü Füsun Tavus ise son durumu, "Düşen satışlar toparlandı" şeklinde özetledi. İstanbul Shopping Fest olarak günlük bir ölçümleme yapamadıklarını vurgulayan Tavus, net verilerin bir ay içinde ortaya çıkacağını söylerken izlenimlerini şöyle paylaştı: "Bu hafta yaptığımız toplantıda sonuçların çok kötü olmadığını gördük. İki hafta önceki toplantıda özellikle Taksim bölgesindeki perakendeciler, olaylardan çok etkilendiklerini belirtmişti. Şimdi düşen ziyaretçi sayısı da toparlandı."
'Türkiye bu tip volatilitelere alışık'
Peki ya dolardaki değer artışı perakendeciyi tedirgin etmiyor mu? AVM Yatırımcıları Derneği Başkanı Belgü, "Türkiye böyle volatil ortama alışkın. İlk bir haftada yorum yapmak hatalı olur" dedi. AVM'lerde şu an için kritik bir durum olmadığı bilgisini veren Belgü şöyle devam etti: "Son 15 günde AVM'ye giren ziyaretçi sayısı geçen yıla nazaran yüzde 5 arttı. Gezi olaylarının etkisi yavaş yavaş geçiyor. Doların yükselmeye devam etmesi durumunda da AVM'lerin çok fazla etkileneceğini düşünmüyorum."
Geçen yılki ciroları yakaladık, geçiyoruz da'
Teknosa Genel Müdürü Mehmet Nane de satışların geçen yılın üzerinde seyrettiğini vurguladı. Nane, "Elektronik sektöründe satışlar normal gidiyor. Okulların kapanmasının ve Babalar Günü'nün pozitif etkisi oldu. Geçtiğimiz yılın aynı dönemi ile kıyaslandığında satışlarda artış bile oldu. Son olayların sektörü etkilediğini söylemek mümkün değil" diye konuştu.
Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Hüseyin Doğan da aynı görüşte. "Türkiye çok güçlü bir ülke. Türkiye bu geçici dalgalanmalardan kısa vadede olumsuz etkilense de orta ve uzun vadede perspektifini değiştirmeyecektir" diyen Doğan, günlük dalgalanmalardan çok önce yatırımcılarınTürkiye'yi yatırım yapılabilir ülke konumunda kurguladığını vurguladı.
Doğan, "Perakende markalarımızın haziran ayı değerlendirmesinde bu ortamın psikolojisine rağmen geçmiş yılla ile kıyaslandığında aşağı yukarı başa baş gidiyoruz.
Ortam böyle olmasaydı yabancıların katkısı ile çok daha iyi bir haziran olacaktı" dedi. Sarar Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar da ne Gezi olaylarının ne de ekonomideki değişimlerin marka stratejilerini etkilediğini vurguladı. Sarar, "Hem Türkiye'de hem de yurtdışında yatırımlara aynen devam" dedi.
Sosyal medya etkisiyle satışlar yüzde 28 arttı
Vatan Bilgisayar Genel Müdürü Hasan Vatan şu bilgileri verdi: "Gezi parkı olaylarının ilk başladığı günler 1-2 Haziran hafta sonunda bu yılki en düşük hafta sonu satışımızı yaşadık. Ancak ardından Babalar Günü ile birlikte satışlar toparlanmaya başladı. Vatan özelinde bu yıl haziranın ilk 25 günü, geçen yılın aynı dönemine göre mağazalarımızda yüzde 28, toplamda da yüzde 62 daha fazla satış yaptık. Belki sosyal medya paylaşımlarının artması işlerimizi artırmış da olabilir. GFK haziran ilk hafta verisine göre de geçen yılın aynı döneminde göre haziranda rakiplerimiz yüzde 10 , biz ise yüzde 26 büyümüş görünüyoruz."
Kampanyalar önümüzdeki dönemde perakendeci için vazgeçilmez olacak gibi görünüyor. Mobilya Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Davulcuoğlu, mobilya satışlarının son ayda geçen yıla oranla yüzde 20'ye yakın düşüş gösterdiğini belirterek, "Ancak bunun kalıcı olacağını düşünmüyoruz, sektör yeni kampanyalarla piyasaya hareketlilik getirecek" dedi.
Maliyet artışı ile fiyatlar da yükselebilir
AVM Yatırımcıları Derneği Başkanı Belgü, dolardaki değerlenmenin dövizle kira ödeyen perakendeci tarafında nasıl bir karşılık bulacağına ise şöyle yanıt verdi: "Hem dolarla kira ödeyen perakendeci hem de ithalatçı olabildiği kadar sabit kur ile devam etmek istiyor. Ama Türkiye'deki enflasyon ile kurun seyrini mukayese edince kurun fazla artmadığını yani bastırılmış şekilde durduğunu görüyorum. Bu fark kapandı. İthalata dayalı iş yapan perakendeci bir şekilde etkilenir ama sonra ekonomi kendi dengesini bulur."
İthalatçının sıkıntısı ihracatçının fırsatı
İthalatçılar açısından sıkıntı yaratabilecek gelişmeler, ihracat ağırlıklı çalışanlar açısından ise 'fırsat' olarak yorumlanabiliyor. İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Tahsin Öztiryaki bu noktada, "İyi idare edilirse krizi lehimize çeviririz" yorumu yaptı. Öztiryaki şöyle dedi:
"İhracatçı gözlüğüyle bakarsak dolardaki yükseliş gereksiz ithalatın yapılmasını engelleyeceği için ithalat-ihracat dengesine ihracat tarafından biraz katkı sağlayabilir."
TGSD Başkanı Cem Negrin de dolardaki yükselişin ihracata olumlu etkisi olacağını vurguladı. Negrin, "Eskisi kadar kolay para bulunamayacağı için artık daha dikkat edilmesi gerekiyor. 'Ayağını yorganına göre uzat' dönemi olacak. İhracatçı için iyi. Türkiye'nin şu anki ekonomik durumu sayesinde kriz olacağını düşünmüyorum. Döviz sepetinin 2.20'de kalması ihracatçı için iyi olur" yorumu yaptı.
İthalatçı teselliyi euroda buluyor
Peki maliyet artışları fiyat artışı getirir mi? Belgü'nün cevabı şöyle oldu: "Doların maliyeti arttığı için perakendecinin satış fiyatında da bir artış olacaktır. Ama döviz sepeti dolar kadar artmıyor. Dolar artıyor ama euro bir yerde duruyor."
Sarar Yönetim Kurulu Başkanı Cemalettin Sarar da dolardan ziyade sepeti izlediklerini belirtirken, "Piyasada şu an olumsuzluk görmüyorum. Bunlar geçici" dedi.
Otomotiv pazarı 2 hafta kaybetti, satış yüzde 15 düştü
Otomotiv Distribütörleri Derneği Genel Sekreteri Dr. Hayri Erce piyasadaki son gelişmeleri şöyle yorumladı: "2012 çok zor bir yıl olmuştu. Otomotiv pazarı Türkiye'de yüzde 10 küçülmüştü. Bu yıla temkinli fakat iyimser bir şekilde girdik. İlk aylardaki not artırımları, yatırım yapılabilir statüye çıkılması ve Merkez Bankası'nın faiz indirimleri atmosferi pozitife çevirdi. Özellikle düşük faiz, pazarı olumlu etkiledi. İlk 5 ayda otomotiv pazarını yüzde 13 büyüdüğünü görüyoruz, otomobil tarafındaki büyüme ise yüzde 2. Ama ticari vasıtalarda yüzde 3 küçülme söz konusu. Düşük faiz otomobil pazarını olumlu etkilerken düşük büyüme ticari vasıta pazarını olumsuz etkiledi. Özel sektör yatırım harcamalarının düşük olması da bu gerilemede etkili oldu. 1 Haziran'da ise ilk önce yurtiçi olayları anlamaya çalışırken FED'in açıklamaları geldi. Fon çıkışları iç piyasada kurlarda oynaklığa yol açtı. Bu anlamda haziran ayının 15 gününü kaybettik. Beklentimiz oynaklığın azalması ama ilk iki haftanın kaybından dolayı beklentilerimizden 15-20 bin adet daha az otomotiv ürününün satılacak olmasına yol açtı. Bu da mayısa göre yüzde 15 düşüş anlamına geliyor. Hazirandan sonra temmuz ve ağustos ile ilgili gelişmeler sene sonu ile ilgili beklentilerimiz etkileyecek. Yıl sonu tahminimiz 790- 840 bin arasındaydı ama olayların etkisinin sürüp sürmeyeceği, tahminlerimiz etkileyecek."
Gayrimenkulde 'Yabancı alıcı kaçar mı?' endişesi
İSTANBUL - Hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde güven azalıyor. TÜİK verilerine göre mayısta 112.6 olan hizmet sektörü güven endeksi haziranda 109.6 değerine, 113.5 olan perakende ticaret sektörü güven endeksi 112.4 değerine ve 91.5 olan inşaat sektörü güven endeksi 87.9 değerine düştü. İnşaatta şimdilerde en önemli endişe, 'yabancı alıcıların çekilmesi' olarak ortaya çıkıyor.
Cushman & Wakefield (CW) Yönetim Kurulu Başkanı Haluk Sur, FED'in kararının finans piyasasını izleyenler için sürpriz olmadığını ancak ekonomideki trend değişiminin inşaat sektörünün son dönemdeki en önemli güçlerinden biri olan yabancı alıcıyı azaltabileceğini söyledi. Gayrimenkul sektöründe etkinin önümüzdeki 2-3 ay içinde netleşeceğini söyleyen Sur, "Mütekabiliyet sonrası Türkiye'de yabancılar tarafından ciddi bir gayrimenkul alımı yapıldı. Eğer dolarda yükselme sürerse oynak piyasanın getireceği olumsuz durumdan dolayı yabancı para biriminden alım yapanlar bundan etkilenebilir" dedi.
Varyap Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Varlıbaş ise gelişmeleri Başbakan Tayyip Erdoğan gibi "faiz lobisine" bağladı. "Çünkü olaylarla organize bir şekilde dolar yükselmesi, piyasaların bozulması şeklinde yapılan bir hareketti. Ama oyun anlaşıldı. Bunlar global piyasanın yarattığı çalkantıların neticesidir" diyen Varlıbaş, Türkiye ekonomisinin sağlıklı olduğunu söyledi. Gelişmelerin gayrimenkul sektörüne henüz bir yansıması olmadığını aktaran Varlıbaş, "Eğer doların yükselişi sürerse insanlar dolarda kalabilir, gayrimenkul yatırımlarını azaltabilir" dedi.
"Kurlardaki artış enerji fiyatlarına zam olarak yansır"
İSTANBUL - Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) Genel Başkanı Cengiz Göltaş, "Kurlardaki artış enerji fiyartlarına otomatik olarak yansıyacak" dedi. Türkiye'nin enerji ithalatının 70 milyar doları bulduğuna dikkat çeken Göltaş şunları söyledi: "Kurdaki dalgalanma, ekonomik dengelerin değişmesi, fiyat artışını gündeme getirir. Elektrik enerjisinde 58 bin megawatlık bir kurulu gücümüz var. Bu gücün yüzde 60'ı dışa bağımlı. Türkiye yerli enerji kaynakları politikası geliştirmediği sürece en ufak dalgalanmada bu yansıyacak. Dolardaki yükseliş bize ek bir maliyet getirecek."
Turcas Petrol CEO'su Batu Aksoy da kurlardaki dalgalanmanın yeni yatırımların finansmanını zorlaştıracağına dikkat çekti. Buna karşın emtia fiyatlarının düştüğünü belirten Aksoy, "Bu, cari açık ve elektrik üretimi için pozitif " dedi.
Kaynak: Dünya Gazetesi