Eksik prim günü bulunan Bağ-Kur’lulardan geçmişte borcu nedeniyle
prim günleri silinenler, yapılandırma kanunu ile yeni bir fırsat elde
edecek.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT)
ile ilgili yasa teklifinin bu hafta TBMM Başkanlığı’na sunulması
bekleniyor. EYT yasa teklifi ile eş zamanlı olarak vergi ve prim
borçlarının yapılandırılmasına ilişkin kanun teklifi de TBMM’ye
sunulacak.
EYT yasası
yürürlüğe girdikten sonra 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı çalışmaya
başlayanlardan yaş dışındaki koşulları yerine getirenler emeklilik
başvurusunda bulunabilecekler. Ancak, emekli aylığı bağlanabilmesi için
bu kişilerin kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin
borcunun bulunmaması gerekiyor.
Beklenen yapılandırma kanununun, hem cari prim borcu bulunan hem de
geçmişte ödeyemedikleri prim borcu nedeniyle durdurulan sigortalılık
sürelerini canlandırmak isteyen Bağ-Kur’lu EYT’lilerin imdadına
yetişmesi bekleniyor.
Emeklilikte dikkate alınmıyor
Prim borcunu ödeyemeyen BAĞ-KUR’luların prim borçları 2008, 2015,
2018, 2020 ve 2021 yıllarında çıkan kanunlar ile silindi. Buna karşılık
sigortalılık süreleri durduruldu. En son 2021 yılındaki yapılandırma
kanunu ile BAĞ – KUR’luların 30 Nisan 2021 tarihinden önceki prim
borçlarını ödemeleri için dört aylık süre tanındı. Bu sürede
ödemeyenlerin borçları silinirken, sigortalılık süreleri de durduruldu.
Durdurulan sigortalılık süreleri emeklilikte dikkate alınmıyor.
Habertürk'ün haberine göre; 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve
Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, durdurulan sigortalılık süreleri
hangi döneme ait olursa olsun, cari asgari ücret üzerinden prim
ödenerek canlandırılıyor (ihya ediliyor). Bir günlük süreyi ihya etmek
için en az 1 günlük asgari ücretin yüzde 34.5’i oranında prim ödeniyor.
2023 yılında normalde bir günlük ihya için 115.09 TL prim ödemek
gerekiyor. Örneğin, geçmişte herhangi bir dönemde 36 ay (1080 gün) prim
günü silinmiş olan BAĞ – KUR’lu, normalde ihya başvurusu yaptığında
(1.080 gün X 115.09 TL) 124 bin lira ödemek zorunda.
İhya maliyeti azalacak
Yeni yapılandırma kanunu teklifinin
ayrıntıları henüz belli olmadı ancak önceki kanunlarda prim borçlarının
gecikme faizi ve gecikme cezaları silindi. Bunun yerine yurt içi
üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) dikkate alınarak enflasyon farkı
uygulandı. Ödemeyi peşin yapanlardan anaparanın tamamı, enflasyon
farkının ise sadece yüzde 10’u alındı. Enflasyon farkının kalan yüzde
90’ı silindi.
Böylece ihya maliyeti, cari asgari ücret üzerinden prim ödemeye göre
büyük ölçüde azaldı. Yeni yapılandırma kanunu ile de aynı uygulamaya
gidilecek. Peşin ödeyenlerden, enflasyon farkının sadece yüzde 10’u
alınacak. Bu şekilde ihya maliyeti oldukça azalacak. Borç ne kadar eski
tarihli ise sağlanan avantaj o kadar artacak.
Kredi kolaylığı sağlanacak
Sosyal Güvenlik Kurumu, yapılandırma kanunları kapsamında prim
borçlarını ödediği takdirde emekli aylığı bağlatmaya hak kazananlar için
bankalar ile kredi anlaşması yapıyor. Bankalar, verdikleri krediyi
emekli aylığından yapılan kesinti ile tahsil ediyor.
İhya işlemi ile eksik prim günlerini tamamlayıp emekliliğe hak
kazanan BAĞ – KUR’lular, SGK’nın anlaşma yapacağı bankalardan kredi
kullanarak ödeme yapabilecekler.
Ölen Bağ-Kur'luların yakınları ne yapacak?
İhya hakkından, ölen Bağ-Kur’luların hak sahibi eş ve çocukları da
yararlanabiliyor. Prim borcu nedeniyle durdurulan sigortalılık süresini
canlandırmak için yapılandırma kanunu kapsamında aynı şekilde ihya
başvurusu yapabilecekler.
Tamamını 'ihya etmek' gerekiyor
Askerlik veya doğum borçlanmasında sadece eksik günleri tamamlayacak
şekilde borçlanma yapmak mümkün bulunuyor. Örneğin, 18 ay askerlik yapan
kişinin eksik günü sadece 30 gün ise askerlik süresinin 30 gününü
borçlanması yeterli.
Buna karşılık, prim borcu nedeniyle sigortalılık süresi durdurulan
BAĞ – KUR’lular, eksik günleri daha az olsa bile durdurulan sigortalılık
süresini ihya etmek istediklerinde, sürenin tamamının primini ödemek
zorundalar.
Prim borcu olanlara aylık bağlanmayacak
EYT yasası çıktıktan sonra emeklilik dilekçesi veren BAĞ – KUR’lu
EYT’lilerden prim ödeme yükümlüsü kendisi olup dilekçe verdiği tarih
itibarıyla prim borcu bulunanlara, borcu ödeyinceye kadar emekli aylığı
bağlanmayacak. Bu kişilerin emeklilik dilekçesi, borcu ödedikleri
tarihte geçerli sayılacak ve emekli aylığı, borcun ödendiği tarihi takip
eden ay başından itibaren başlatılacak.
Son yapılandırma kanunu ile 30 Nisan 2021 öncesine ait prim borcunu
dört ay içinde ödemeyen BAĞ-KUR’luların sigortalılık süresi donduruldu.
EYT’li BAĞ-KUR’luların toplam prim günleri 9000’den fazla olsa bile
emekli aylığı bağlatabilmeleri için 30 Nisan 2021 tarihinden sonra prim
borcunun bulunmaması gerekiyor.
Emeklilik dilekçesi verdiği tarihte prim borcu olmamakla birlikte,
emekli aylığı bağlama işlemleri sırasında geçmiş döneme ait brüt asgari
ücretin iki katına (20.016 TL) kadar prim borcu olduğu tespit
edilenlerin dilekçeleri geçerli kabul edilerek, aylıkları izleyen ay
başından geçerli olmak üzere bağlanacak. Hesaplanan prim borçları ise
emekli aylığından her ay 3’te 1 oranında kesilerek tahsil edilecek.
Dünya Gazetesi