Naki
BAKIR
ANKARA - Küresel sermaye otoritelerinin “parasal sıkılaştırma” kararının
etkisiyle Türkiye'den sermaye çıkışı eğiliminin baş gösterdiği Mayıs sonundan bu
yana Borsa'da yaşanan erimede, Borsa'nın beşte birini elinde bulundurulan ABD'li
yatırımcılar önemli rol oynadı. Toplamda 1.1 milyon dolayında yatırımcısı
bulunan Borsa İstanbul'da (BIST) iki aydaki erimenin yaklaşık üçte biri, 1.300
dolayındaki ABD'li yatırımcının portföyünden kaynaklandı.
Merkezi Kayıt Kuruluşu
(MKK) verilerine göre Mayıs sonundan Ağustos başına kadar olan dönemde Borsa
İstanbul'da (BIST) işlem gören hisselerin toplam değeri yüzde 12.5 oranında 29
milyar TL eriyerek 202.9 milyar liraya geriledi. İki ayda yerli yatırımcılara
ait portföy yüzde 6.6 oranında 5.2 milyar lira küçülerek 74.5 milyara
gerilerken; yabancıların portföyü yüzde 15.6 oranında net 23.7 milyarlık
erimeyle 128.3 milyar liraya indi. Borsa'da yabancıların Mayıs sonu itibariyle
yüzde 65.6 olan payı Temmuz sonunda yüzde 63.2'ye geriledi.
Bu dönemde ABD'li yatırımcı sayısındaki 53 kişilik azalışa karşılık, toplam
yabancı yatırımcı sayısı iki ayda 152 kişilik artışla 8 bin 922'ye yükseldi.
Yerli yatırımcı sayısının ise 9 bin 123 kişi artarak 1 milyon 99 bin 8 kişiye
ulaştığı dikkati çekti. Bu gelişmelerle yerli yatırımcı başına ortalama portföy
büyüklüğü Mayıstaki 73.2 bin liralık düzeyinden Temmuz sonunda 67.8 bin liraya;
yabancı yatırımcılarda da bu tutar 17.3 milyon liradan 14.4 milyon liraya
geriledi.
Erimenin 8.2 milyarı ABD'lilerden
Yabancı portföyündeki
erimenin ise 8.2 milyar lira ile en büyük bölümü, Borsa'nın beşte birini elinde
bulunduran ABD'lilerin portföyünde yaşandı. Borsa'daki ABD'li yatırımcı sayısı
iki ayda 53 kişi azalarak bin 313'e, bunlara ait portföy de yüzde 16 küçülerek
43.3 milyar liraya geriledi. ABD'li portföyünde meydana gelen 8.2 milyar liralık
küçülme iki aydaki toplam erimenin yüzde 28'ini oluşturdu. Bu gelişmeyle
ABD'lilerin BIST'taki ağırlığı yüzde 22.2'den yüzde 21.4'e geriledi.
ABD'li yatırımcı başına ortalama portföy büyüklüğü 37,7 milyon liradan 33
milyona gerilemekle birlikte yüksek düzeyde bulunuyor.
BIST'da ikinci büyük ağırlığa sahip olan İngiliz yatırımcıların portföyü iki
ayda yüzde 2.9 oranında 709 milyon lira azalarak 24 milyar liraya geriledi.
Üçüncü sıradaki Lüksemburglu yatırımcıların portföyü yüzde 23.2 oranında 2.9
milyar liralık erimeyle 9.7 milyar liraya indi. Norveçlilerin portföyü 1.6
milyar, İrlandalıların 1.1 milyar lira eridi.
Borsa'nın yüzde 50'si bu on ülke yatırımcılara ait bulunuyor. Diğer yabancı
yatırımcıların Borsa'daki payı da yüzde 13.3. Temmuz sonu itibariyle 1 milyon 99
bin 8 olan yerli yatırımcıların Borsa'daki toplam payı yüzde 36.7 düzeyinde
bulunuyor ve bunların tamamına yakınını küçük yatırımcılar oluşturuyor.
BIST'te yabancı yatırımcılarda ilk 10 ülke (Temmuz
sonu)
Yatırımcı sayısı (Kişi) Portföy (Milyon TL)
Pay
(%)
ABD 1.313 43.363 21,4
İngiltere 533 24.006
11,8
Lüksemburg 339 9.681 4,8
İrlanda 150 4.930
2,4
Hollanda 100 4.303 2,1
İsveç 49 3.406
1,7
Singapur 8 3.397 1,7
Fransa 63 3.147
1,6
Yunanistan 47 2.707 1,3
Almanya 968 2.415 1,2
10
ÜLKE TOPLAMI 3.570 101.355 50,0
Diğer ülkeler 5.352 26.984
13,3
TOPLAM YABANCI 8.922 128.339 63,3
YERLİ YATIRIMCI
1.099.008 74.548 36,7
GENEL TOPLAM 1.107.930 202.887
100,0
En canlı gelişen ülke
borsası BIST oldu
Son dönemdeki kan kaybına rağmen, Dünya
Borsalar Federasyonu'nun (WFE) verileri, BIST'ın yılın ilk yedi ayı itibariyle
gelişmekte olan piyasalar içinde en canlı borsa olduğunu gösteriyor. BIST'da
işlem gören hisse senetlerinin piyasa kapitalizasyonu, Temmuz sonu itibariyle
232.8 milyar dolarla, Türkiye'nin GSYH'sinin yaklaşık dörtte biri ile diğer
gelişmekte olan ülkelere göre çok yükse bir düzeyde bulunuyor. BIST'da
Ocak-Temmuz itibariyle işlem hacminin ise 264.8 milyar dolarla, piyasa
değerinden daha yüksek olduğu görülüyor. Buna göre BIST, yılın ilk yedi ayındaki
işlem hacmi, toplam piyasa kapitalizasyonunu aşan tek gelişmekte olan ülke
borsası konumunda bulunuyor. Gelişmekte olan piyasalar içinde en derin borsa
Çin'de bulunuyor. Çin'deki 3 borsanın toplam piyasa kapitalizasyonu 6.3 milyar
dolara, bunların yedi aylık işlem hacmi 4.9 milyar dolara ulaşıyor. İşlem gören
şirket sayısında ise Çin borsaları 4 bin 65'le Hindistan'ın ardından ikinci
sırada. Temmuz sonu itibariyle 2 milyar dolarlık piyasa kapitalizasyonu ile
ikinci, yedi ayda 344.5 milyon dolarlık işlem hacmi ile beşinci sırada yer alan
Hindistan borsaları, işlem gören şirket sayısında ise 6 bin 921'le ilk sırada
geliyor. Güney Kore borsası 1.1 milyar dolarlık piyasa kapitalizasyonu, yedi
ayda 783 milyon dolarlık işlem hacmi ve işlem gören 1.779 şirket sayısıyla
üçüncü sırada. Borsa İstanbul ise 233 milyon dolarlık piyasa kapitalizasyonu, 7
aylık 265 milyon dolarlık işlem hacmi ve işlem gören 224 şirketle, baz alınan 18
gelişmekte olan ülke içinde orta sıralarda yer alıyor.
Gelişmekte olan ülke borsalarına ilişkin göstergeler (Temmuz
2013)
H.S. Piyasası
kapit.değeri
(Milyon $) İşlem
hacmi
(Ocak-Tem.;
Milyon$) İşlem gören şirket sayısı
Yerli Yabancı Toplam
Çin 6.339.072 4.852.046 3.977 88
4.065
Hindistan 2.033.038 344.533 6.920 1 6.921
Güney
Kore 1.105.271 782.712 1 762 17 1.779
Brezilya 1.007.729
502.985 354 11 365
Tayvan 757.937 363.903 783 58
841
Meksika 508.174 106.245 571 v.a. 571
Malezya
482.192 90.616 901 10 911
Endonezya 445.854 78.686
479 0 479
Tayland 399.257 261.271 571 v.a.
571
Şili 272.828 28.079 225 79 304
Filipinler 233.459
30.934 250 2 252
TÜRKİYE 232.834 264.804 223 1
224
GEL. OL. ÜLKELER 14.402.124 7.767.985
18.550
Diğer ülkeler 44.222.474 24.467.511
26.911
DÜNYA 58.624.598 32.235.496 - - 45.461
Pay (%)
24,6 24,1 - - 40,8
Kaynak: Dünya Gazetesi