İşten çıkana kadar iş arama iznim varmış, doğru mu? İzni nasıl kullanırım?”
Yeni iş arama izni iş kanunu uyarınca çalışanlara getirilmiş bulunan bir haktır.
Halen uygulanmakta olan 4857 sayılı İş Kanunumuz işinden ayrılan çalışanlara yeni iş arayıp bulmaları için ücretli olmak üzere serbest zaman verilmesini öngörmektedir.
Yeni iş arama izni ihbar süreleri içerisinde kullandırılacak bir haktır.
İş hukukunun bu spesifik konusunu tüm okurlarımızı bilgilendirecek şekilde ayrıntılı olarak açıklayalım.
Fesih Bildirimi Yazılı Yapılmalıdır
İş Kanunumuz uyarınca iş akitlerinin fesih bildiriminin yazılı olarak yapılması ve fesih sebebinin açık ve kesin bir şekilde belirtilmesi zorunludur.
Kanuna göre hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez.
Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymamak ve benzeri nedenler ile yapılan ve işverene haklı nedenle derhal fesih hakkı tanıyan haller müstesnadır.
Muhasebeci, işverene ya da işyeri müdürü tarafından yapılan sözlü işten çıkarma ifadesi geçerli sayılmamaktadır. İşçinin işten çıkartıldığının yazılı ve gerekçeli olarak yapılması gerekir.
İş Akdinin Feshinde İhbar Süresi Var
İş sözleşmeleri;
a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra,
b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak dört hafta sonra,
c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak altı hafta sonra,
d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,
feshedilmiş sayılmakta, bu süreler içerisinde ise askıda kalmaktadır.
Kanunun belirlediği bu süreler asgari sürelerdir. Eğer toplu veya bireysel iş sözleşmeleri ile daha uzun ihbar süreleri kararlaştırılmış ise onlar geçerli olacaktır.
İhbar süresi İşçinin işten çıkartıldığının yazılı ve gerekçeli olarak yapılması ile başlayacaktır. İşverenin sözlü olarak “seni işten çıkarttım” demesi ihbar süresini başlatmaz.
Yeni İş Arama İzni Nedir?
İşte bu şekilde verilen ihbar süreleri içerisinde işçiye getirilmiş haklardan birini de yeni iş arama izni oluşturmaktadır.
Yeni iş arama izni işçinin işsiz kalması dolayısıyla yaşadığı şoku hafifletmeyi, iş piyasasında kendisine uygun yeni bir iş bulabilmesini ve yeni duruma daha kolay adapte olabilmesini amaçlayan pozitif ayrımcılık niteliğinde bir iş hukuku düzenlemesidir.
Yeni iş arama izni ihbar süresi içerisinde kullanılan bir haktır. Bu nedenle bir işçinin kıdemi ve ihbar süresi ne kadar uzunsa o kadar uzun yeni iş arama izni bulunur.
Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde vermek zorundadır.
İş arama için verilen izinler ücretli izinler olup, işveren bu süreler için işçinin ücretinden herhangi bir kesinti yapamaz.
İş Arama İzni Nasıl Kullanılır?
İş Kanunu’na göre iş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz. İhbar süresi ne kadar uzunsa o kadar işgünü kadar yeni iş arama izni kullandırılmak zorundadır.
İş arama izninin günün hangi saatlerinde verileceği konusu işverenin yönetim serbestisi kapsamında işverene ait bir haktır.
Ancak işverence iş arama izni verilen sürelerin işçinin iş aramasının mümkün olamayacağı abes saatlerde verilmemesi gerekir. Başka bir deyişle, işveren iş arama izni verilecek saati belirlerken objektif iyi niyet kurallarına uymak zorundadır.
Eğer işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir.
İş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.
İstifa Edenin de İzin Hakkı Var
Yeni iş arama izni yalnızca işveren tarafından işinden çıkartılmış bulunan işçilerin hakkı değildir.
İşçinin kendi isteği ile işinden ayrılması (istifa etmesi) halinde dahi bildirim süresi içerisinde yeni iş arama izni kullanma hakkı bulunmaktadır.
Zira iş arama izni hangi nedenle olursa olsun işsiz kalan kişinin iş piyasasına yeniden adapte olmasını hedeflemektedir.
Öte yandan İş Kanunu’nda işverenin bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilme hakkı bulunmaktadır.
İşverenin bu şekilde iş akdini feshetmesi halinde çalışanın iş arama izni hakkı bulunmaz. Yargıtay kararları bu yönde gelişmektedir.
Çalışılan Sürenin Ücreti Zamlı Ödenir
Yeni iş arama izni iş hukukunun kamu hukukundan kaynaklanan bir şekilde getirdiği emredici ve kati bir düzenlemedir; kullandırılması yasal olarak zorunluluk olup, işverenin tercihine bağlı değildir.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenecektir.
İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı ödeyecektir.
Kaynak: İnternethaber