Değerli okurlar, bugün sizlere sosyal güvenlik konularından az bilinen eşi vefat eden erkeğe dul aylığı bağlanır mı konusunu işleyeceğim.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nda; çalışanların, esnaf ve memurların vefatı halinde onların geride kalan yakınlarına da destek düzenlemeleri vardır. Yani ölen sigortalının eş ve çocukları belli şartlar ve oranlar dâhilinde maaş almaya devam ediyor. Geride kalan çocuklara yetim maaşı, eşlere ise dul maaşı ödeniyor. Ayrıca sağlık yardımı kesintisiz ve %10 katkı payı ile sağlıyor.
Halk arasında dul maaşı olarak bilinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa kanuna bakıldığında bunun için bir cinsiyet ayrımı yapılmadığını görüyoruz. Eşi ölen bir erkek de ölüm aylığı alabiliyor. Üstelik kocanın çalışıyor ya da emekli olması da aylık bağlanmasına engel değildir. Kadınlara bağlanma şartları erkekler için de oluşmuşsa erkeklere de ölüm aylığı bağlanıyor. Aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evliliktir. Koca evlenmediği sürece vefat eden eşinin maaşını alabiliyor.
Sigortalının ölümü halinde, geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır. Ölüm aylığı da halk arasında aylık alan kişinin durumuna göre isimlendiriliyor; yetim aylığı, dul aylığı gibi. Böyle olunca da sanki bir tek kadınlar dul aylığı alabilirmiş gibi bir algı oluşuyor. Hâlbuki erkekler de eşlerinden dolayı ölüm aylığı alabilir. Sigortalı bir kişinin vefatı halinde geride kalanlara ölüm aylığı bağlanabilmesi için en temel şart prim ödeme süresidir. Buna göre vefat eden kişi adına ölüm tarihi itibarıyla en az 5 yıl prim ödenmişse geride kalanlara ölüm aylığı bağlanır.
MAAŞ İÇİN SGK’YA BAŞVURU YAPMAK ŞART
SGK’dan ölüm aylığı alabilmek için hem gerekli şartları sağlamak, hem de yazılı olarak SGK’ya başvurmak gerekiyor. Şartları sağladığı halde SGK’ya başvurmayanlara otomatik olarak aylık bağlanmıyor. Hem anne-baba ve kocadan birlikte aylık kazandığını bilmeyenler, hem de dul kalan erkeklere ölüm aylığı bağlandığını bilmeyenlerin SGK’ya başvuru yaparak hak sahibi olduklarını almaları çok önemli.
ÖLÜM AYLIĞI ŞARTLARI
Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1.800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı var. Veya eski adıyla SSK’lı (4A) olanların en az 5 yıl sigortası, 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor.
Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Örneğin çalışmayan ya da emekli olmayan koca ölen eşinin maaşının yüzde 75’ini alırken, çalışıyorsa yüzde 50’sini alıyor.
Yine maaş almayı hak eden çocuklar varsa ödenecek para pay ediliyor.
SİGORTALININ ÇALIŞMASI AYLIĞA ENGEL Mİ?
Sigortalının eşinin çalışması veya kendi sigortalılığı nedeniyle aylık veya gelir alıyor olması bu durumu değiştirmez. Vefat eden kişinin kız çocuklarına yaşa bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanır. Evlenen kız çocuğunun ise aylığı kesilir. Erkek çocukları ise 18 yaşına kadar ölüm aylığı alabilir. Orta öğretime devam eden erkek çocuk 20, yükseköğrenime devam eden erkek çocuk ise en fazla 25 yaşına kadar ölüm aylığı alabilir. Ayrıca %60 malul olan erkek çocukların maaşı da kesilmez.
5 YIL GERİYE DÖNÜK ALINABİLİR
Eğer kişi ölüm aylığı hak etmesine rağmen SGK’ya başvuru yapmadıysa, 5 yıl geriye dönük olarak ölüm aylıklarını talep edebiliyor. Ancak 5 yıldan eski süreler için ölüm aylığı talep edilemiyor. Bu nedenle eşini kaybeden erkeklerin hak sahibi olup olmadıklarını araştırıp müracaatlarını zaman kaybetmeden yapmaları gerekmektedir.
Kaynak: SGK Rehberi