İşçiye bir yıl içinde en fazla 270 saat fazla mesai yaptırılabiliyor. İşçi rıza gösterse de, yılda 270 saatten daha fazla mesai yapamaz. Fazla mesai şahitlerle ispat edilirse geçmişteki ücretler faiziyle birlikte alınır.
İş Kanunu'na göre bir çalışan haftada en fazla 45 saat çalışabilir. İşçinin fazla çalışma yapması ona normal ücretinden daha fazla bir gelir getirir. İşveren, işçiyi fazla çalıştırdığı her bir saat için saat ücretinin yüzde 50'si kadar zamlı ödeme yapmak zorundadır.
SERBEST ZAMAN İSTEYEBİLİR
Yani işçinin saatlik ücreti 20 liraysa, fazla mesai yapan işçiye her bir saat için 30 TL vermek zorunda. İşçi eğer isterse fazla mesai karşılığında zamlı ücret değil, serbest zaman talep edebilir. İşçi fazladan çalıştığı her bir saat için, 1 saat 30 dakika serbest zaman elde eder. Bu şekilde fazla mesai sonrası ilk çalışma gününde erken paydos yapabilir veya bir çalışma günü tatil elde edebilir. İşçi bu hakkını altı ay içinde kullanmak durumunda.
FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMA...
Fazla mesainin dışında bir de fazla süreli çalışma var. İş sözleşmesinde haftalık çalışma süresi 31 saat ila 44 saat arasında belirlenmiş olan işçilerin, 45 saate kadar yaptıkları fazla mesailer, 'fazla sürelerle çalışma' olarak ifade ediliyor. Fazla sürelerle çalıştırılan işçiye her bir saat için yüzde 25 zamlı ücreti ödenir.
ONAY YOKSA HAKLI FESİH VAR
İşveren, fazla mesai ve fazla sürelerle çalışma için işçilerden her yılbaşında yazılı muvafakat almalı. İşçi bir önceki yıl fazla çalışmaya muvafakat göstermiş olmakla birlikte bir sonraki yıl muvafakat vermeyebilir. Evlenen veya çocuk sahibi olan işçi evlendikten ve çocuk sahibi olduktan sonra fazla mesai yapmak istemeyebilir. Dolayısıyla bir önceki yıl verdiği muvafakat fazla mesaiye nay anlamına gelmez. Bu nedenle işten çıkartılan işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hakkı doğacaktır.
FAZLA MESAİDE SINIR 270 SAAT
İşçi rıza gösterse de, yılda 270 saatten daha fazla mesai yapamaz. İşçiye verilecek farklı bir işte bu sınırın aşılması veya işçiyi geçici görevle başka bir işyerine göndermek suretiyle 270 saati geçen fazla çalışma yaptırılması söz konusu olamaz.
Bordrodaki bölüme dikkat
Fazla mesai sınırı hesaplanırken 30 dakikadan az yapılan fazla mesailer 30 dakika olarak, 1 saatten az yapılan fazla mesailer de 1 saat olarak değerlendirilir. Dolayısıyla çalışan maaş alırken bir önceki ay yaptığı fazla mesaiyi gösteren bölüme dikkat etmeli ve bu bölümdeki fazla mesai ücretlerini kendileri de kontrol etmeli.
Fazla mesailer için şikayet etme hakkı
İşçiler kendi onayları olmadan, 270 saatin üzerinde yaptırılan, karşılığında fazla mesai ücreti ödenmeyen fazla çalışmalar için işvereni şikâyet edebilirler. Bu nedenle yapılacak şikâyetler için iki yol söz konusu. İlk olarak işyerinin bağlı olduğu ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine veya doğrudan ALO 170 hattını arayarak şikâyet gerçekleştirilebilir.
Hak aramalarda zamanaşımı 5 yıl
İşçiler, fazla mesai için 5 yıl içerisinde dava açabilirler. Ücret alacaklarında zamanaşımı 5 yıl olduğu için fazla mesai alacağı için dava açabilmek için bu süreyi geçirmemek gerekmektedir. Fakat fazla mesai konusunda ispat yükümlülüğü işçiye aittir. Yani işçi fazla mesai yaptığını, işveren de fazla mesaiye karşılık ödeme yaptığını ispat etmek durumundadır. İşçi fazla mesai yaptığını şahitler ve belgeler ile ispatlayabilirse geçmişte yaptığı fakat karşılığını alamadığı fazla mesai ücretlerini yasal faiziyle birlikte alabilir.
3 SORU 3 CEVAP
Bağ-Kur parayı geri isteyebilir
SORU: Babam emekli sandığına mensuptu. 17 Mayıs 2008'de vefat etti. Dedem Bağ-Kur'luydu, 1994'te vefat etti. Annem, babamdan maaş almaya başladı. Sonra babasından da aylık bağlandı. Şimdi babasından aldığı maaş kesildi ve borç çıktı. Bu konuda ne yapabiliriz?
CEVAP: Anneniz Bağ – Kur'dan yetim aylığını ancak geliri brüt asgari ücreti geçmiyorsa alabilir. Bağ – Kur annenizin geliri 1.134 TL'yi geçtiğini tespit etmişse yetim aylığını kesip geriye dönük olarak haksız ödemeleri sizden talep edebilir.
2015'te emekli olabilirsiniz
SORU: 21 Ekim 1965 doğumluyum. SSK işe girişim 19 Haziran 1987. Toplam 8.400 primim var. Çalıştığım işyerlerinde daima SSK tavanına yakın prim ödemelerim oldu. Bu şartlar altında; ne zaman emekli olurum ve emekli maaşım ne olur?
CEVAP: Sezer Bey, emeklilik için 5.375 prim günü, 25 yıl sigortalılık süresi ve 50 yaş şartlarına tabisiniz. Yaş şartını doldurmayı bekliyorsunuz. 21 Ekim 2015'de emekli olabilirsiniz. Emekli maaşınız son aldığınız brüt ücretin yüzde 65'i olacaktır.
Tercih edilen aylık bağlanır
SORU: Kadının eşi 2004'te vefat etti. İsteğe bağlı sigortadan emekli maaşı alıyor. Baba daha sonra vefat etti. Baba emekliydi. Anne 2013'te vefat etti. Kadın şuan eşinin emekli maaşını alıyor. Annesi de vefat ettiği için babasından da emekli maaşı alabilir mi?
CEVAP: Babası ve eşi SSK'dan emekli olduğu için iki aylıktan yalnızca tercih ettiğini alabilir. Annesinin bağlı olduğu sosyal güvenlik statüsüne göre annesinden de ölüm aylığı alma ihtimali var.
Kaynak: Akşam