İSTANBUL - Son yıllarda yabancı kaçak işçi ve göç hareketlerinde "transit
ülke konumundan hedef ülke" konumuna gelen Türkiye, denetimlerin yetersizliği ve
sınırlarına bütünüyle hâkim olamamanın yarattığı üzücü tablonun yanı sıra ağır
bir mali faturayla da karşı karşıya kaldı.
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) "Yabancı Kaçak
İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi" adlı raporuna göre, Türkiye'de bir yılda
kaçak olarak çalışan yabancı işçi sayısı yaklaşık 200 bini buluyor. Bu işçilerin
kayıtdışı ekonomi nedeniyle işverenlere sağladığı haksız kazanç ise 15 yılda 22
milyar TL'yi geçti.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Çalışma
ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ve Dünya Göç Raporları
verilerinden yararlanılan "Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi"
adlı rapora göre, Türkiye sınırları dâhilinde 2011 yılı itibariyle legal ve
illegal yollardan ülkeye girmiş 350 bin civarında kaçak göçmen bulunuyor. Bu
göçmenlerin 150 bin kadarının Türkiye'yi transit yol olarak kullandığı ve geçici
süreyle Türkiye'de bulunduğu Türkiye'de fiilen çalışan kaçak göçmen işçi
sayısının ise 200 bin olduğu vurgulanıyor.
Bu işçiler ev hizmetlerinden tekstile, eğlence sektöründen madenciliğe kadar
çok geniş bir yelpazede istihdam ediliyor. Kaçak yabancı işçiler bulundukları
sektörlere göre yerli işçilerin yüzde 55-60'ı düzeyinde bir ücret alıyor. Ücret
düzeyindeki bu düşüklük yanında kayıtdışı istihdam nedeniyle devletten kaçırılan
vergi ve SSK primleri bu tür istihdamı tercih eden işverenlerin çok büyük
miktarlarda haksız kazanç elde etmesine neden oluyor.
15 yıllık süre boyunca kaçak işçi kârı 22 milyar TL
Rapora göre; 200 bin işçi üzerinden asgari ücret baz alınarak yapılan
hesaplamada bile kayıtdışı işçi istihdam eden işverenlerin SGK primi ve gelir
vergisinden elde ettikleri haksız kazanç ayda 90 milyon TL'den, yılda 1 milyar
TL'yi aşıyor. Bu işçilerin vergi ve SGK priminin yanı sıra ücret olarak da
ortalama 250 dolar civarında bir aylıkla çalıştığı belirtilen raporda net asgari
ücretin yaklaşık 180 TL'sinin işverenin cebine kaldığı yıllık ekstra kazanca 432
milyon TL daha eklendiği ortaya çıkıyor. Böylece işverenin vergi ve ücret
üzerinden sağladığı toplam kazanç aylık 124 milyon TL'ye, yıllık 1.5 milyar
TL'ye kadar ulaşıyor. Bu hesapla 15 yıllık süre boyunca elde edilen haksız
kazanç tutarı ise 22 milyar TL'yi geçiyor. Rapora göre; Türkiye'de kaçak olarak
bulunan göçmen işçiler düşük ücretlerin yanı sıra herhangi bir sosyal ve sağlık
güvencesine de sahip değiller ve insan hak ve özgürlüklerine yakışmayacak
koşullarda ve saatlerde çalıştırılıyor.
Türkiye'de çalışma amacıyla kalan yabancı işgücünün başlıca üç ikamet şekli
bulunuyor. Bunlar, birden fazla kişinin bir araya gelerek ev kiralaması, daha
önceden Türkiye'ye gelmiş arkadaşların veya akrabaların evinde kalınması ya da
istatistiklerde "diğer" başlığı altında toplanan, işyerinde veya ev hizmetinde
çalışanlar için hizmet verilen evde kalınması şeklinde beliriyor.
En büyük işgücü grubunu Gürcistan vatandaşalrı
oluşturuyor
Türkiye'deki en büyük işgücü grubunu; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
verileri ve TÜİK'in kalış süreleri üzerinden yapılan hesaplamalara göre
Gürcistan vatandaşları oluşturuyor. Gürcistan vatandaşlarını Azerbaycan, Rusya
ve Türkmenistan vatandaşları izliyor.
İSMMMO raporunun çarpıcı tespitlerinden biri de Türkiye üzerinden yurtdışına,
özellikle Avrupa ülkelerine yönelen göçmenler üzerine. Genel Kurmay Başkanlığı
ve Emniyet Genel Müdürlüğü verilerine göre son 15 yılda Türkiye'de yakalanan
yasadışı göçmen sayısı 843 bini aşıyor.
Raporda; 2011 yılı giriş çıkış
istatistiklerinden yapılan hesaplamaların sonucuna göre, bazı ülkelerden gelen
ziyaretçi sayısındaki fazlalık ve ortalama kalış süreleri Türkiye'de çeşitli
şekillerde çalışma amacıyla uzun süreli ikamet eden bir kesimin varlığına işaret
ediyor.
4.5 milyon kişi kayıp
Rapora göre; Türkiye'ye giriş çıkış yapan yabancı ülke vatandaşlarının giriş
ve çıkışları arasında dikkat çekici fark olduğu belirtiliyor. Türkiye'ye giriş
yapan yabancı ülke vatandaşlarının sayısı istikrarlı olarak çıkış yapan
yabancıların sayısından fazla. Türkiye İstatistik Kurumu'nun verilerine göre son
15 yılda Türkiye'ye 271 milyon 232 bin 722 yabancı giriş yaparken ülkeden çıkan
yabancıların toplam sayısı 266 milyon 702 bin 209 kişide kalmış. Buna göre; son
15 yılda 4.5 milyon civarında yabancı ülke vatandaşı Türkiye'de "kaybolmuş".
TÜİK'in verilerini Emniyet Genel Müdürlüğü'nün açıkladığı giriş çıkış
istatistikleri de destekliyor.
Yeni birimler kurulacak
Öte yandan İSMMMO'nun "Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi"
raporunda siyasi iktidarın da soruna çözüm arayışına girdiğine dikkat çekiliyor.
Türkiye ile üçüncü ülkeler arasında özellikle de AB ülkeleriyle uzun süredir
"insan kaçakçılığı" tartışmasına neden olan sorunun çözümüyle ilgili İçişleri
Bakanlığı bünyesinde yeni birimler kurulacağı, sınır denetimleri için özel bir
polis gücünün görev yapacağı belirtiliyor.
"Denetim artırılmalı"
"Yabancı Kaçak İşçiler ve Türkiye'ye Göç Hareketi" raporunu değerlendiren
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan yabancı işçilerin Türkiye'de kayıt dışı ekonomi ve
haksız rekabetin önemli ayaklarından biri haline getirildiğini bu konudaki
denetimlerin ise yetersiz kaldığını belirtti.
İş müfettişlerince 2011 yılında
yalnızca 3 bin 10 kişinin yabancı kaçak işçi olarak çalıştığının tespit
edilebilmiş olmasının durumu anlattığını dile getiren Arıkan; "1 Şubat'ta
yürürlüğe giren yeni vize rejiminin kaçak çalışmanın önlenmesine katkı
sağlayabileceğine dikkat çekti. Türkiye'de özellikle ev işlerinde, hasta ve
çocuk bakımında çok sayıda kaçak işçinin çalıştırıldığını anımsatan İSMMMO
Başkanı Arıkan; esas önlem alınması gereken noktanın" sığınmacı, mülteci,
transit göç, kaçak işçi göçü"nün yaşandığı sınır ve sınır kapılarındaki denetim
olduğunu dile getirdi.
Kaynak: Dünya Gazetesi