Mevduat, katılım ve kalkınma yatırım bankalarının kullandırdığı kredilerin
toplam hacmi 2012 yılında nominal bazda %18.9 artışla 759.7 milyar liraya
ulaştı. Yüzde 15’lik kredi artışı tavsiyesine kamu bankaları %13.8 ile uydu.
Yabancı ise kredisini %24.1 arttırdı.
Naki BAKIR
ANKARA - Ekonomide yavaşlamanın damgasını vurduğu 2012 yılında bankacılık
sektörünün kredi genişlemesi önceki yıla göre hız kesmekle birlikte, yüksek
düzeyde gerçekleşti. Mevduat, katılım ve kalkınma yatırım bankalarının
toplam kredi hacmi geçen yıl yüzde 18.9 oranında büyüdü. Kalkınma yatırım ve
katılım bankaları kredileri mevduat bankalarına göre çok daha hızlı artış
gösterdi. Mevduat bankaları içinde ise kamu bankalarının kredi büyümesi düşük
kalırken, özel ve yabancı bankaların kredilerinde yüksek oranlı artışlar
yaşandı. Bankacılık sektöründe yıllık kredi genişlemesi, mevduat ve fonlardaki
büyümeye göre çok daha yüksek oldu. Bankaların, içeriden topladıkları mevduat ve
fonlar yanında yurt dışından borçlanarak elde ettikleri kaynakları da kredi
olarak plase etmesiyle geçen yıl toplam krediler mevduat hacmini aştı.
DÜNYA’nın Merkez Bankası verilerinden yaptığı belirlemeye göre mevduat
bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının
kullandırdığı kredilerin toplam hacmi 2012 yılında nominal bazda yüzde 18.9
artışla 759.7 milyar liraya ulaştı. Yurt içi krediler yüzde 18.8 artışla 754
milyar liraya, yurt dışına açılan krediler de yüzde 27.4 artışla 5.7 milyar
liraya yükseldi. Geçen yıl TÜFE bazında yüzde 6.16 olan enflasyonla
indirgendiğinde, reel bazda toplam kredi hacminde yüzde 12 artış olduğu
belirlendi. Yurt içi krediler reel olarak yüzde 11.9, yurt dışı krediler ise
yüzde 20 büyüdü.
2012 sonu itibariyle kredi hacminin 588.3 milyar lirasının TL, 171.4
milyarının ise yabancı para cinsinden olduğu belirlendi. Geçen yıl TL krediler
nominal bazda yüzde 21, yabancı para kredilerin TL cinsinden tutarı da yüzde
12.1 artış kaydetti. Bu arada toplum kredi hacminin 270 milyar liralık bölümünü
tüketici kredileri ve kredi kartları oluşturdu. Tüketicilerin kredi ve kart
borçları geçen yılın tümünde nominal bazda yüzde 19.3, reel olarak yüzde 12.4
artış gösterdi.
Katılım bankalarının kredi artışı %26
Toplam kredi hacminin en büyük bölümünü oluşturan mevduat bankaları
kredileri geçen yıl yüzde 17.6 artışla 665.2 milyar liraya ulaştı. Kamu
bankalarının 2012 sonu itibariyle 156.9 milyar lira olan kredi hacminde yıllık
nominal artış yüzde 13.8’de kalırken, en büyük hacme sahip olan özel mevduat
bankaları kredileri yüzde 23.1 artışla 271.8 milyara, yabancı banka kredileri de
yüzde 24.1 artışla 89.6 milyar liraya ulaştı. Banka grupları bazında en hızlı
artış ise toplamda küçük paya sahip olan kalkınma ve yatırı bankaları
kredilerinde yaşandı. Bu bankaların kredi hacmi geçen yıl yüzde 33.4 artışla
29.9 milyar liraya ulaştı. Faiz yerine kar payı esasıyla çalışan katılım
bankalarının kredi hacmi de yüzde 26 ile mevduat bankalarına göre çok daha hızlı
bir büyüme ile 48.7 milyar liraya ulaştı. Bankacılık sektörünün topladığı
mevduat ve mevduat benzeri fonların toplam hacmi ise 2012 yılında yüzde 11.5
artışla 751.5 milyar lira oldu.
Enflasyonla indirgendiğinde mevduatta sadece yüzde 5’lik bir reel artış
olduğu belirlendi. 2011 sonunda mevduat hacminin yüzde 94.8 düzeyinde bulunan
krediler, geçen yıl ağustos sonu itibariyle yüzde 100.8’le ilk kez
mevduat hacmini aştı. Söz konusu oran 2012 sonu itibariyle de yüzde 101.1’e
yükseldi. Geçen yıl mevduat artışının kredilerdekine göre çok daha düşük
kalması bu gelişmede etkili oldu. Geçen yıl TL mevduat hacmi yüzde 13.2’lik
nominal artışla 517.6 milyar liraya ulaştı. Bu kapsamda 306.8 milyar lira ile
en büyük bölümü oluşturan yurt içi yerleşiklere ait TL tasarruf mevduatının reel
bazda sadece yüzde 2.6 arttığı dikkati çekti. Ticari ve resmi mevduat ile yurt
dışında yerleşik kişi ve bankaların Türk bankacılık sistemindeki TL mevduat
hacmi ise çok daha hızlı artışlar gösterdi. Bankalardaki döviz tevdiat
hesaplarının TL cinsinden tutarı ise geçen yıl nominal bazda yüzde 7.9, reel
olarak yüzde 1.6 artarak 233.9 milyar lira oldu. Bunun 121.5 milyar lira ile en
büyük bölümünü oluşturan yurt içi yerleşik gerçek kişilere ait tutar, bir yılda
reel olarak yüzde 2.6 arttı. Yerli tüzel kişilere ait tutar ise reel olarak
yüzde 6.4 azalarak 79.7 milyar liraya geriledi.
Menkul değerler cüzdanı küçüldü
Bankaların portföyündeki satıma hazır ve vadeye kadar elde tutulacak menkul
değerlerin hacmi ise geçen yıl nominal bazda yüzde 5 küçülerek 234.4 milyar
liraya geriledi. Krediler reel bazda hızlı artarken, menkul değerler
cüzdanındaki küçülme, bankaların mevduat toplayarak ya da dışarıdan borçlanarak
elde ettikleri kaynaklarla kamu borçlanma kağıtlarına yatırım yapmaktan çok
tüketici ve reel sektöre kredi olarak aktarmaya öncelik verdiğini gösteriyor.
Kaynak: Dünya Gazetesi