Okurumuz Salih Tunay soruyor: “Bünyamin bey, bazı çalışanlarımız part-time çalışıyorlar. Part-time çalışan bu kişiler için çalışmadığı günlerde ücretsiz izin belgesi düzenliyoruz, her ay SGK’ya bunu gönderiyoruz. Bu sorun olur mu, SGK şimdiye kadar bize bir sıkıntı çıkartmadı ama çıkabilir mi? Puantaj belgesi mi düzenleyelim, ne tavsiye edersiniz?”
Sayın okurum, bilindiği üzere bir işverenin yanında sigortalı olarak çalıştırılan kişiler her ay işverence SGK’ya verilen ve aylık prim ve hizmet belgesi olarak isimlendirilen bir evrakla sigortalı bildiriliyor.
Aylık prim ve hizmet belgesinde sigortalının adı, soyadı, TC kimlik numarası/sigorta sicil numarası, ay içerisinde kaç gün çalıştığı, bu çalışmaları karşılığında ne kadar brüt ücret aldığı yazıyor.
Bu belge karşılığında SGK’da sigortalıların hizmet cetvellerini oluşturuyor, emeklilik için kaç günleri kaldığını hesaplamada bu cetvelleri kullanıyor.
Özel sektör işverenleri bu belgeyi her ay için takip eden ayın 23’ü gecesi 23.59’a kadar e-bildirge şifreleri ile internet üzerinden vermek zorundalar.
Eksik Gün Bildirimi Nedir?
Belirttiğimiz üzere aylık prim ve hizmet belgesinde sigortalının çalıştığı gün sayısının belirtilmesi de zorunluluklardan biri.
Ay içerisinde otuz günden az çalışan, başka bir deyişle halk arasındaki tabiriyle part-time çalışan kişilerin aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirimi yapılırken eksik çalışma nedenlerinin belgelendirilmesi bir zorunluluk.
Keza, normalda full-time (tam zamanlı) çalışan bir kişinin de o aya mahsus olmak üzere çeşitli nedenler ile eksik çalışması varsa bunun da SGK’ya bildirilmesi gerekiyor.
İşte bu şekilde ay içerisinde otuz günden az çalışan kişilerin neden az çalıştıklarının SGK’ya işveren tarafından aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirilmesi işlemine sosyal güvenlikteki teknik tabiri ile “eksik gün bildirimi” adını veriyoruz.
Daha açık bir ifade ile, işveren sigortasını tam süreli çalıştırmadığını ispatlamak zoruna.
Eksik Gün Bildirimi Neden Uygulanıyor?
Eksik gün bildirminin zorunlu olmasının iki temel nedeni var.
İlki iş hukukumuzun esnek çalışma formlarını kapsıyor olsa da Anglo-Sakson iş hukuku ile kıyasladığımızda görece katı bir yapıda olması.
Sigortalıların ay içerisinde tam süreli çalışması hem iş hukukumuz hem de sosyal güvenlik hukukumuz uyarınca halen temel kabul ediliyor.
Böyle olunca da, işverenlerden de eksik çalışma varsa bunun temellendirmeleri bekleniyor.
İkinci neden ise işverenlerin tam süreli çalışanlarını az günle sigortalı bildirerek prim kaçırmalarını önlemek. Zira sosyal güvenlik sistemimizde beyan esası geçerli. İşveren beyan ediyor SGK tescil ediyor. Öyle olunca da beyanın doğru olması özel bir önem arz ediyor.
Aylık prim ve hizmet belgeleri ile yapılan bildirimler sigortalıların hizmet günü olarak tescil edildiğinden ötürü, bu tescilin eksik yapılması sigortalının gelecekte geç emekli olması demek.
Bu yüzden sigortalının bir günlük hizmetinin bile kaybolmaması, yanlış bildirilmemesi çok önemli…
Hangi Belgeler Geçerli?
Eksik gün nedenini gösteren bildirimin aylık prim ve hizmet belgesi ile birlikte yapılması gerekiyor.
Aylık prim ve hizmet belgesi ile birlikte ay içinde otuz günden az çalışan veya eksik ücret ödenen sigortalılara ilişkin şu belgeler eksik gün nedeni olarak kabul ediyor:
- SGK’ca elektronik ortamda alınabilenler hariç, SGK tarafından yetkilendirilmiş hastanelerden veya işyeri hekimlerinden alınmış istirahatli olduğunu gösteren doktor raporu.
- Ücretsiz veya aylıksız izinli olduğunu kanıtlayan izin belgesi
- Disiplin cezası uygulaması, gözaltına alınma ile tutukluluk hâline ilişkin belgeleri
- Kısmi süreli çalışmalara ait yazılı iş sözleşmesi,
- Sigortalının imzasını taşıyan puantaj kayıtları,
- Grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, doğal afetler nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulduğunu veya işe ara verildiğini gösteren ilgili resmî makamlardan alınan yazı örneği.
Bu belgeler ile birlikte sigortalıların eksik gün bildirimine ilişkin bilgi formu (Ek-10) ekinde aylık prim ve hizmet belgesinin verilme süresi içinde SGK’ya verilirmesi gerekiyor.
Bu belgelerin ayni sürede Acele Posta Servisi, iadeli taahhütlü ya da taahhütlü olarak gönderilmesi halinde de yasal süresinde bildirim yapıldığı kabul edilmekte.
Sonradan Düzenlenebilir Olanlar Kabul Edilmiyor
Belirtmek gerekiyor ki SGK’nin geçerli eksik gün nedeni olarak kabul ettiği belgeler bu yukarıda saydıklarımız.
Bunlar dışındaki belgelerin geriye yönelik olarak her zaman düzenlenebilir nitelikte olanları aylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süreden sonra verilmesi hâlinde işleme konulmuyor, SGK tarafından eksik gün nedeni olarak kabul edilmiyor.
SGK tarafından eksik gün nedeni geçerli sayılmaz veya işverence eksik gün nedenini hiç bildirmemiş olur ise, bu kez de eksik günler için ek aylık prim ve hizmet belgesi isteniyor, işverence verilmez ise de SGK tarafından düzenlenerek sigortalının hizmet günü arttırılıyor.
Bazı İşverenler İstisna Tutulmuş Durumda
Eksik gün bildirimi normalde tüm işverenleri kapsayan genel bir uygulama.
Ancak bazı işverenler yaptıkları işin özel niteliği dolayısıyla bu uygulamadan istisna tutulmuş bulunuyor.
Genel bütçeye dahil dairelerin, özel bütçeli idarelerin, döner sermayelerin, fonların, belediyelerin, il özel idarelerinin, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmelerin, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşların, kamu iktisadi teşebbüslerinin ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarının, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve üst kuruluşlarının, sendikaların, vakıfların, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşların işyerlerinin eksik gün bildirimi yapmasına gerek yok.
Keza, toplu iş sözleşmesi yapılan işyerlerinde de eksik gün bildirimi yapılmasına gerek yok.
Son olarak da 10 ve daha fazla kişinin çalıştığı işyerlerinde de eksik gün belgesi aranmıyor.
Bu şekilde olan işyerlerinde eksik gün bildirim nedenlerinin aylık prim ve hizmet belgesinde belirtilmesi yeterli sayılıyor, bu işyerleri için ayrıca eksik gün bildirim formu ile eki belgeler aranmıyor.
Neden Ne İse Onu Bildirin!
Pratikte işverenlerin eksik gün bildirimini bir yük olarak gördüklerinden en kolay düzenleyebildikleri “ücretsiz izin belgesi” ile bu bildirimi yapma yoluna gittikleri sıkça görülen bir durum.
Sigortalı hasta da olsa, part-time çalışıyor da olsa pratik bir izin belgesi düzenlenip gönderilebiliyor.
İşverenlere tavsiyemiz bunu yapmak yerine, sigortalının eksik çalışma nedeni ne ise o şekilde belge vermeleri. Zira yarın öbür gün sigortalıca yapılacak bir şikayette kolaylık olsun diye yanlış nedenle bildirdiğiniz eksik günün başınıza dert olabilmesi mümkün.
Part-time çalışanlar için eksik çalışmaya esas olan hizmet sözleşmesinin bir kez SGK’ya ibraz edilmesi kabul edilmekte, her ay ayni belgenin tekrar tekrar ibrazı aranılmamakta.
Puantaj cetveli tutulan işyerlerinde ise üşenmeden bu belgeyi hazırlamak ve sigortalılara imzatmak tavsiyemiz..
Kaynak: İnternethaber.com