Gamze ŞENER
İSTANBUL - Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) kapsamında Serbest
Bölgeler'de geriye dönük başlatılan incelemeler firmaları, mahkeme kapılarına
taşıyor. Mahkemeden sonuç alamayacağını düşünen işyeri sahiplerinin ise çareyi
serbest bölgelerden çıkmakta gördüğü ifade ediliyor. Sorun kendisini ilk olarak
İzmir Serbest Bölgesi'nde gösterdi ancak sıkıntı Akdeniz'den Karadeniz'e tüm
bölgelerde yaşanıyor.
Uygulama değişti anladık ama 3 yıl geriye gidilmesi kabul
edilemez
21 Ocak 2011 tarihinde 5 sayılı Gümrükler Genel Müdürlüğü Genelgesi'nde, şube
merkezi gibi çalışan yani yurtdışı ortaklı olan şirketlerin, malı yurtiçine
sokmadan önce parasını ödediği takdirde herhangi bir sorunla karşılaşmayacağı
ifade ediliyor. KKDF uygulamasında malın yurtdışından getirilmesinde peşin işlem
yapılmadığı takdirde firmalar, KKDF makbuzu ibraz edilmediği için KKDF ödemek
zorunda kalıyor. İZBAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sevimli, bu durumu, "Uygulama
başta böyle olmadığı halde, bir genelge ile durumun değişmesini kabul
edebiliriz. Ancak müfettiş, 3 yıl geriye giderek 'Bu şekilde yapılan işlemler
varsa KKDF'sini isterim' derse bu durumu anlayamayız" şeklinde yorumladı.
Sevimli, serbest bölgelerde herhangi bir kanun değişmeden, müfettişlerin rapor
yazdığını söyleyerek, "Ondan sonra gümrük müdürleri müfettişin yazdığı raporu
esas alıyor.
Yürürlükteki bir kanunu, müfettiş öyle değil, böyle uygulanır diye gösteren
bir rapor yazıyor. Ondan sonra ayıkla pirincin taşınıÖ Şirketler bu işin
altından kalkamaz" sözleriyle değerlendirdi.
Firmalar serbest bölgeden çıkmak isteyecek
Alım-satımını bu düzene oturtan çok sayıda şirket olduğunu kaydeden Sevimli,
"KKDF daha önce yüzde 3'tü, şimdi yüzde 6'ya çıkarıldı. Bu durum serbest
bölgelere tanınan bir avantajdı ve bu avantajdan yararlanan şirketler
fiyatlarını buna göre belirledi. Kimsenin bu parayı ödeyebileceğini sanmıyorum.
Bu sisteme dahil olmak istemeyen firmalar serbest bölgeden çıkmak isteyebilir.
Ege Serbest Bölge'de bu sistemi uygulayan çok sayıda firma var. Sadece bizim
bölgemizde 25 bin dosya var. İncelendikçe sayı daha da artacaktır. 25 bin dosya
demek, 25 bin ithalat beyannamesi demek. Ödeme ile ilgili raporları çıkardılar.
Biz itirazlarımızı ilettik. Şayet itirazlarımız kabul edilmezse biz de mahkemeye
başvuracağız" yorumunu yaptı.
Uygulama haksızlık, alış-verişler azalacak
Uygulamayı haksızlık olarak nitelendiren İstanbul Trakya Serbest Bölgesi
(İSBAŞ) Genel Müdür Yardımcısı Bülent Yaşar ise "Konuyla ilgili genelge çıktı ve
geriye dönük de tahsilat isteniyor. Firmalar da geriye dönük uygulamalar için
mahkemeye gidip, itiraz ediyor. Normalde serbest bölgelerin ucuz girdi sağlama
amaçlı kurulduğunu düşünürsek, haksızlık yapıldığını söylemek yanlış olmaz.
Üreticiler için uygulama biraz daha yumuşatıldı ama alım-satımlar için aynı şey
geçerli değil" dedi.
"Alım-satım yapanlar maliyet hesaplarında bu durumu
dikkate almamışlardı. Firmalar artık mahkemelerden sonuç bekleyecek" diyen
Yaşar, "Geriye dönük ödemeler konusunda firmaları büyük sıkıntılar bekliyor.
Çünkü rakamlar çok büyük. Alış-verişleri etkilenecek ve yapmamaya
başlayacaklardır. Alım-satım yapan firmaların yaklaşık yüzde 60'ı bu durumdan
etkilenir. Firmalar serbest bölgelerdeki şubelerini kapatma yoluna
gideceklerdir" açıklamasında bulundu.
Serbest bölgede iş yapmanın avantajı kalkar
Antalya Sanayi Bölgesi (ASBAŞ) Genel Müdürü Zeki Gürses, ASBAŞ'da geriye
dönük uygulama ile karşılaşmadıklarını ancak uygulamanın sıkıntı yarattığını
belirterek şu değerlendirmeyi yaptı: "Geriye dönük vergi isterken dayanak nedir
merak ediyorum. Serbest bölge olsun olmasın, bir mal ithal edildiğinde KKDF
ödenmek zorunda ancak Türkiye'ye mal gelmeden önce serbest bölgedeki firmanın,
alımını peşin yapıp yapmadığı için sıkıntı yaratıyor. Bu uygulama firmalara
olumsuz yansıyacaktır. Yurtdışından vadeli alınan malda peşin şartı istenmesi
mantıksız. Serbest bölgeler için avantaj olan bir durum, firmalar için handikap
yaratacaktır. Deposunda henüz satmadığı malın parasını peşin ödemek, firmaya ek
maliyet getirecektir. Bu durum ASBAŞ'ta büyük oranda olmasa da özellikle toplu
alımlarda sıkıntı yaratmaya başladı. O şartın aranmaması gerekir. Rekabet için
vadeli anlaşılır. Alıcı ve satıcı razıysa bunu peşine zorlamanın bir manası
yok."
'Serbest bölgeler özel bölge olursa eski hakları tekrar
kazanabiliriz'
Geriye dönük alımlarda serbest bölgelerin olumsuz etkileneceğini kaydeden
Samsun Serbest Bölge Kurucu ve İşleticisi (SASBAŞ) Ercüment Karaca, "Serbest
bölgelerde yapılan ticarette olumsuz bir hava yaratabilir. Firmalar yurtdışından
ya peşin alım yapacak ya da KKDF ödeyerek vadeli alım yapacak. SASBAŞ'ta 15-16
alım-satım firması var. Artık ya peşin alım yapacaklar ya da vadelide KKDF
ödeyecekler. Ödemelerin geçmişe dönük olması sıkıntı yaratır. 2004 yılında
Serbest Bölgeler Kanunu'nda bazı değişiklikler yapıldı. Alım-satımda bazı
muafiyetler getirilmişti. Yakın dönemde serbest bölgeler için bakanlık nezdinde
bir değişiklik hazırlığı var. Serbest bölgeler, özel ekonomi bölgesine
dönüştürülmeye hazırlanıyor. O dönüştürme esnasında birtakım iyileştirmeler
olacağını ve geçmişte kaldırılan bazı hakların tekrar verileceğini düşünüyoruz.
Serbest bölgeler böylece tekrar cazip olacaktır" diye konuştu. Karaca, özel
ekonomi bölgelerini ise şu sözlerle açıkladı, "Lojistik merkez, turizm, sağlık
serbest bölgesi gibi döviz kazandırmaya teşvik eden yurtdışında aldığımız ara
malı hammaddeleri, burada işleyip ihraç edebileceğimiz, Türkiye'de ara malı
hammadde alıp serbest bölgelerde işleyip, üretime ve hizmet ihracına yönelik
yeni bir konsept."
Serbest Bölgeler'in avantajı kalmadı,
kaldırılacak
Dudullu Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Murat Önay ise serbest bölgelerin
kaldırılacağını belirterek, "Serbest bölgeler anladığım kadarıyla hükümetin
öncelikli politikaları arasında yer almıyor. Yakın zamanda ya ihtisas OSB ya da
normal OSB'ye çevirecekler" dedi. Serbest bölgelerin eski cazibesini
kaybettiğini ifade eden Önay, "Onun için de bu avantajlar tek tek ortadan
kaldırılıyor. Firmalar da serbest bölgelerden çıkmak isteyecektir. Hiçbir
avantajı yoksa insanlar da bu sıkıntıya neden katlansın. Geçiş süreci firmalar
için hiç şüphesiz sıkıntı yaratacak" değerlendirmesini
yaptı.
Kaynak: Dünya Gazetesi