ANKARA - Ekonomi yönetimi tarafından iş ve ekonomi dünyasından gelen eleştiriler dikkate alınarak hazırlanan 55 maddelik taslak metin üzerinde iktidar ile muhalefet arasındaki görüşmeler devam ederken, sağlanacak mutabakatla Türk Ticaret Kanunun'da yapılacak değişikliklerin 1 Temmuz'a yetiştirilmesi hedefleniyor. Meclis ayağında çalışmalar devam ederken Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a da hazırlanan 55 maddelik taslak metin hakkında kapsamlı bir sunum yapıldığı öğrenildi. 

 

 

AK Parti Grup Başkanvekili Nurettin Canikli başkanlığında Meclis'te muhalefetle temasların  tamamlanmasının ardından sağlanacak uzlaşma çerçevesinde, siyasi parti gruplarının ortak imzalarıyla değişiklik paketinin yasa teklifi olarak en geç gelecek hafta ortalarında Meclis'e sunulması bekleniyor. 

 

Ekonomi yönetiminin iş dünyasından gelen talep ve eleştirileri de dikkate alarak hazırladığı 55 maddelik değişikle paketinde hapis cezaları, çoğunlukla  para cezasına dönüştürülüyor. Şirket ortaklarının, şirkete borçlanmalarına imkan sağlanarak şirkete borçlanma cezai yaptırım kapsamından çıkarılıyor. 

 

Taslak metinde Türk Ticaret Kanununda yapılması öngörülen değişikler ana hatlarıyla şöyle: 

 

 

- Türk Ticaret Kanununun iş dünyası tarafından en çok eleştirilen maddesi olan şirkete borçlanma yasağına ilişkin maddesi yeniden düzenlendi. Yapılan yeni düzenlemeye göre, pay sahipleri sermaye taahhdünden doğan vadesi gelmiş borçlarını ifa etmedikçe şirkete borçlanamayacaklar. 

 

- Yine borçlanmayla ilgili "Şirketle işlem yapma, şirkete borçlanma yasağı" başlıklı 395. maddede de değişikliğe gidilerek söz konusu maddenin 2., 3. ve 4. fıkraları yürürlükten kaldırılıyor. Böylece "Yönetim kurulu üyesi, yakınları, kendisinin ve söz konusu yakınlarının ortağı oldukları şahıs şirketleri ve en az yüzde yirmisine katıldıkları sermaye şirketleri, şirkete nakit veya ayni borçlanamazlar. Bu kişiler için şirket kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunların borçlarını devralamaz. Aksi halde, şirkete borçlanılan tutar için şirket alacaklıları bu kişileri, şirketin yükümlendirildiği tutarda şirket borçları için doğrudan takip edebilirler. 202'nci madde hükmü saklı kalmak şartıyla, şirketler topluluğuna dahil şirketler birbirlerine kefil olabilir ve garanti verebilirler. Bankacılık Kanununun özel hükümleri saklıdır" ibareleri  kanundan çıkarılıyor. 

 

 

- Kanunun 'Denetim' başlıklı 397. maddesinde yapılan değişiklikle finansal tabloların denetçi tarafından, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlarına göre denetleneceği, denetime tabi olanların hazırlanmış olan finansal tablolarınının denetimden geçip geçmediği, denetimden geçmiş ise denetçi görüşünün ilgili finansal tablonun başlığında açıkça belirtmek zorunda oldukları hüküm altına alınarak  denetime tabii olacak şirketleri belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu'na verilmekte. 

 

İmtiyazlı paylar 
 

- Türk Ticaret Kanununun imtiyazlı payların tanımına ilişkin maddesine yeni bir fıkra eklendi. Buna göre, sermayesininin yarısından fazlası tek başına veya birlikte; Devlet, il özel idaresi, belediye ve diğer kamu tüzel kişileri, sendikalar, dernekler, vakıflar, kooperatifler ve bunların üst kuruluşlarına ait anonim şirketlerde ve bu şirketlerin aynı oranda sermaye payına sahip oldukları iştiraklerinde, bunların sahip oldukları paylara tesis edilebilecek imtiyazlar hariç olmak üzere, diğer paylara, belirli bir grup oluşturan pay sahiplerine, belirli pay gruplarına  Türk Ticaret Kanununun yürürlüğe gireceği 1 Temmuz 2012 tarihinden sonra aleyhe imtiyaz tesis edilemeyecek. 

 

 

- Taslak metinde denetçilerin sorumluluğu yeniden düzenleniyor. Buna göre, şirketin ve şirketler topluluğunun yıl sonu ve konsolide finansal tablolarını, raporlarını, hesaplarını denetleyen denetçi ve özel denetçiler; kanuni görevlerinin yerine getirilmesinde kusurlu hareket ettikleri takdirde, hem şirkete hem de pay sahipleri ile şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarar dolayısıyla sorumludur.  

 

 

- Türk Ticaret Kanununda en çok eleştirilen konulardan biri olan hapis cezaları ise ağırlıklı olarak para cezasına çevriliyor. Hükümetin, hazırladığı taslak metinde "İşletme defteri tutmayanlar, her türlü belgenin fotokopisini tutmayanlar, defterlerini notere onaylatmayanlar, defter ve kayıtlarını Türkçe tutmayanlar, her faaliyet döneminin açılış ve kapanışında envanter çıkarmayanlar, bilgisayar ortamındaki defter ve kayıtları denetim sırasında basılı olarak hazır tutmayanlar" 4 bin lira idari para cezası çarptırılacak. Kanunda bu işlemleri yapmayanlar için 200 günden az olmamak üzere adli para cezası öngörülüyordu.

 

Yine 100 günden 300 güne kadar adli para cezası öngörülen, "defter ve kayıtlarını Türkiye  muhasebe standartlarına uygun tutmayanlara" 4 bin lira idari para cezası verilecek. "Bağlı şirketlerle ilgili rapor tutmayanlara" 200 günden az olmamak üzere adli para cezası uygulanacak. Kanunda rapor tutmayanlar için 2 yıla kadar hapis cezası öngörülüyordu. "Defter, kayıt ve belgeler ile bunlara ilişkin bilgileri denetim elemanına sunmayan ve denetimi engelleyenlere" 300 günden az olmamak üzere adli para cezası verilecek. Kanun da bunlar için 2 yıla kadar hapis öngörüyordu.

 

- "İnternet sitesini oluşturmayan şirket yöneticilerine" 100 günden 300 güne kadar adli para cezası isteniyor. Kanunda bu durumdaki şirket yöneticileri için 6 aya kadar hapis, 100 günden 300 güne kadar adli para cezası öngörülüyordu. Teklifte, "İnternet sitesine konulması gereken içeriği koymayanlar" için 100 güne kadar adli para cezası öngörülüyor. 

 

 

- Limited şirketlerin kuruluşlarında yapılan değişiklikle limited şirketlere de anonim şirketlerde olduğu gibi sermeyenin dörtte birinin kuruluşta ödenmesi geri kalan kısmının da 24 ay içinde ödenmesi olanağı tanınarak, esas sermaye pay bedellerinin ödenmesi, ödeme yeri, ifa borcu, ifa etmenin sonuçları, bedelleri tamamen ödenmiş payların devri hususlarında anonim şirketlere ilişkin hükümlerin kıyasen uygulanacağı belirtiliyor. 

 

 

- İnternet sitesi oluşturmak durumunda olan sermaye şirketleri, sitenin kurulma zamanı, siteye konulacak içeriklerin hangi sürede siteye konulacağı, sitede ilan edilecek konular ve geçişe yönelik kurallar yeniden belirlendi. İnternet sitesinde yayınlanacak bilgiler gelen eleştiriler doğrultusunda sınırlandı.  

 

- Yapılan diğer bir değişikliğe göre, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen şirketler 1 Ocak 2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir tarihte başlayacak hesap dönemi için münferit ve konsolide finansal tabloların düzenlenmesinde Türkiye Muhasebe Standartlarını uygulamak zorunda olacak.

 

 

- Kanunun 24. Maddesinde yapılan değişiklikle, ticaret sicili kayıt işlemlerinin elektronik ortamda tutulması nedeniyle, veri gizliliğinin korunması kanuna eklenerek ilgili kurum bu bilgileri korumakla görevlendirilmiş oldu. Ayrıca maddede yer alan Tüzük düzenlemesi de yönetmelik, yönetmelik de tebliğ olarak değiştirildi. Kanunun, 25, 26, 35, 1526. maddelerinde öngörülen tüzük ve yönetmelik düzenlemesi yapılmasına ilişkin hükümler, yönetmelik ve tebliğ ya da Bakanlar Kurulu tarafından yayınlanacak yönetmelik olarak değiştirildi. 

 

 

- Tasarının 4. Maddesiyle, Türk Ticaret Kanunu'nun 38. maddesinde yapılan değişiklikle, "Tescil ve kayıt için bilerek gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır. Gerçeğe aykırı tescilden dolayı zarar görenlerin tazminat hakları saklıdır" ibaresindeki, hapis cezası "2 bin TL para cezası" olarak değiştirildi. 

 

 

- Tasarıda, şirketlerin bağımsız denetimi-mali müşavirlik işlemlerini dışarıdan yürüten yetkili kişi ve tüzel kişilere işaret eden "işlem denetçisi" yetkilerinde kısıtlamalara gidildi. İşlem denetçisinin şirket kuruluşu öncesi zorunlu olan inceleme yapma uygulaması kaldırıldı. Ayrıca, işlem denetçilerinin birleşme sözleşmesi ve birleşme raporlarının denetlenmesi, denetleme raporunun incelenmesi, bölünme sözleşmesi ve raporu, bölünmeye ilişkin işlemler ve denetleme raporları ve diğer mali raporlardaki "işlem denetçisi" ön denetimi veya onayına ilişkin zorunluluklar kaldırıldı. 

 

- Tasarının 5. Maddesiyle, Kanunun 27. Maddesinde yapılan değişiklikle, işlem denetçisinin iç kaynaklardan karşılanarak sermaye artırımı yapılması durumunda, bu tutarın varolduğuna dair onay vermesi zorunluluğu, yönetim kuruluna verildi. Aynı maddede,  yeniden yapılandırılan Bakanlığa uygun olarak müdürlük-memurluk ifadeleri değiştirildi. 

 

- İşlem denetçilerinin yetki dışında bırakıldığı bir başka düzenleme ise Tasarının 12. Maddesi ile Kanunun 138. Maddesinde yapılan değişiklik oldu. Tasfiye halindeki bir şirketin, bir birleşmeye dahil edilmesi durumunda ispat yükümlülüğünü onaylama yetkisi ticaret sicil memurluğuna aktarıldı. Aynı kapsamda tasfiye halindeki şirketin, bir başka birleşmeye dahil edilmesi konusunda belge sunum makamı da (madde 139) ticaret sicil memurluğu olarak değiştirildi. 

 

- Tasarının 6. Maddesiyle, Kanunun 33. Maddesinde yapılan değişiklikle, 2. fıkradaki "Sicil müdürünce verilen süre içinde tescil isteminde bulunmayan ve kaçınma sebeplerini de bildirmeyen kişi, sicil müdürü tarafından ikiyüz Türk Lirasından dörtbin Türk Lirasına kadar idari para cezasıyla cezalandırılır" hükmündeki 200 ile 4 bin TL arasındaki para cezası bin TL olarak değiştirildi. 

 

 

- Tasarın 7, kanunun ise 39. Maddesinde tartışmalı ticaret unvanı ve sicil numarası gibi bilgilerin nerelerle yazılacağına ilişkin değişiklik yapıldı. Kanundaki "her türlü belge" ifadesi yerine, hangi belgelerde olacağı tek tek sayıldı. Yeni düzenlemede, işletmeyle ilgili düzenlenen ticare mektuplar, ticari deftere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde sicil numarası, unvanı, işletmenin merkezi bilgileri yer alacak. İnternet sitesi kurma yükümlülüğünde olanlar bunlara ek olarak tescil edilen internet sitesi adına da yer verecek. Aynı bilgiler internet sitesine de konulacak. İnternet sitesinde bunlara ek olarak sadece anonim şirketlerde, yönetim kurulu başkan ve üyelerinin ad-soyadları, taahhüt edilen ve ödenen sermaye, limted şirketlerde ise müdürlerin ad-soyadları ile taahhüt edilen ve ödenen sermayeler ve yine komandit şirketlerde yöneticilerin ad soyadları ile sermaye bilgilerine yer verilecek. 

 

- Tasarının 8. Maddesi ile, kanunun 39, 45 ve 48. Maddelerinde yer alan, ticaret unvanı ve diğer bilgilerin kullanılmaması, ticari unvanın benzerlerinden ayrılması için gerekli olan eklemenin yapılmaması, şubelerin şube olduğunu belirtmemesi durumlarında iki bin TL para cezası verilmesi hükme bağlandı. 

 

Şirket isimlerinde Türk, Türkiye ve Milli kelimelerinin Bakanlar Kurulu kararı olmadan kullanılması, tek başına ticaret yapanların bir şirket gibi izlenim vermesi, şirketin mali ve faaliyet durumuna ilişkin yanlış bilgi verenler üç aydan iki yıla kadar hapis cezası alacaklar. Ayrıca, ticaret ünvanı ile işletmenin birbirinden ayrılamaz olarak devredilmesini düzenleyen 49. Maddeye aykırı olarak unvan veya işletme devredenler de üç aydan 2 yıla kadar hapis cezası alacaklar.

 

 

- Tasarının 9. Maddesi ile Kanunun 64. Maddesinde yapılan değişiklikle, bütün tacirlerin istisnasız olarak Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) ve Kanunun 88. Maddesinde belirtilen Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu'nun yetkisi kapsamında belirleyeceği esaslara göre defterlerini tutma zorunluluğu yumuşatıldı. Türkiye Muhasebe Standartları ifadesi madde metninden çıkarıldı. Yapılan değişiklikte, 64. maddenin 3. ve 5. Fıkraları yeniden yazıldı. Maddeyle, fiziki ortamda tutulan yevmiye, defteri kebir, envanter, pay defteri, genel kurul toplantı ve müzakere defteri defterlerinin açılış-kapanış ve noter onaylarına ilişkin zaman zorunlulukları yazıldı.

 

- Beşinci fıkrada yapılan değişiklikle, yevmiye, defteri kebir ve envanter defteri dışındaki bütün defterlerin TMS Kurulu tarafından çıkarılacak yönetmelikle esaslarının belirlenmesi hükmü kaldırılarak, defter tutmakla yükümlü tüzel kişilerin Vergi Usul Kanunu'nun ilgili hükümlerine uymasına yönelik atıf konuldu ve defter tutma standartlarına uyumun Vergi Usul Kanunu hükümleri dışında değerlendirilmeyeceği hükme bağlandı. 

 

- Tasarının 10. Maddesi ile Kanunun 65 ve 84. Maddesinde yapılan değişiklikle, defterlerin Türkiye Muhasebe Standartlarına istisnasız olarak uyması zorunluluğu kaldırıldı. 

 

- Türkiye Muhasebe Standartlarına ilişkin olarak önceki maddelerde yapılan değişiklikleri gerekli kılan düzenleme ise Tasarının 11. Maddesi ile Kanunun 88. Maddesinde yapıldı. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu'na, şirket büyüklükleri ve sektörler yanında kar amacı gütmeyen kuruluşlar için de farklılaşmış Muhasebe Standardı belirleme yetkisi tanındı. Özerk kurulların kendi alanlarına yönelik yapacakları standart belirleme yetkisi ayrıntı düzeyinde olarak net biçimde sınırlandı. 

 

 -Tasarının 15. Maddesinde yapılan değişiklikle, şirket birleşmelerinde rapor düzenleme zorunluluğunda küçük işletmelere verilen rapor düzenlememe imkanı küçük ve orta ölçekli (KOBİ) şirketlere tanındı. Aynı kapsamda, bölünme durumunda rapor düzenleme ile halka açık olanların bölünme durumunda incelemeye açılmasında küçük şirketlere tanınan anlaşarak bu işlemlerin yapılmaması hakkı, orta ölçekli şirketlere de tanındı. 

 

 

- Kanunun 157. Maddesinde yapılan değişiklikle, daha önce birleşme durumunda, alacaklılara haklarını bildirmek amacıyla Türkiye çapında yayınlanan üç ticari gazetede ilan yapma zorunluluğu kaldırıldı. Ticaret siciline ilan vermek ve internet sitesinde ilanı yayınlamak yeterli sayıldı. Aynı kapsamda, diğer bazı maddelerde bulunan ticari gazetelerde ilan verme zorunluluğu da kaldırıldı. 

 

- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 4 ve 5'te ticari davaların içine "çekişmesiz yargı işleri" de dahil edildi. Yapılan değişiklikle, ticari davaların içine herhangi bir ihtilaf içermeyen, yani davalı tarafı olmayan ticari nitelikle "çekişmesiz yargı işleri" de eklendi. Ayrıca, 5. Maddede, yapılan değişiklikle, bir davanın hangi mahkemede görüleceğine ilişkin usul tarifi kaldırılarak, asliye hukuk ve ticaret mahkemesi arasında ilişkinin "görev ilişkisi" olduğu belirtilerek, hangi mahkemenin görevli sayılacağına usul hükümlerine göre karar verilmesi esasa bağlandı. 

 

- Tasarıda, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na ait atıflar ve yetkiler Gümrük ve Ticaret Bakanlığı olarak değiştirildi. 

 

Tasarıda, TTK geçici madde 2, 3 ve 5. Madde yürürlükten kaldırıldı. Bu maddeler, Türkiye Muhasebe Standartları Kurumu ile diğer denetim organları kuruluncaya kadar TÜRMOB, Maliye ve ilgili üst kurullarca standardı belirleme yetkisi veriliyordu. Yeni düzenleme ile standartların geçerli olması, kanunda öngörülen üst kurulların kurulmasına kadar ertelenmiş oldu.

Kaynak: Dünya Gazetesi