Tuncelili İstanbullu'yu 6'ya katladı

ANKARA - Devlet bütçesinden 2012 yılında kişi başına en yüksek harcama Tunceli, Ankara ve Artvin'e, en az harcama ise İstanbul, Gaziantep ve Şanlıurfa'ya yapıldı.

Geçen sene Hazine'ye kişi bazında en büyük katkıyı ise Kocaeli, İstanbul ve Ankara sağladı.

AA muhabirinin Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri üzerinden yaptığı hesaplamalara göre, geçen yıl Merkezi Yönetim Bütçesi'nden yaklaşık 360,5 milyar lira harcama yapıldı. Bunun 86,5 milyar lirasını personel giderleri, 14,7 milyar lirasını da SGK'ya devlet primi giderleri gibi harcamalar oluşturdu.

Bu dönemde il bazında da en yüksek harcama, 30,9 milyar lira ile Ankara için gerçekleştirildi. Bunda bakanlıklar ve diğer kamu kuruluşlarının merkezi birimlerinin Ankara'da bulunması etkili oldu. Başkentte kişi başına harcama 6.326 lira, kişi başına gelir de 8.012 lira olarak belirlendi.

Kişi başına en yüksek harcama Tunceli'de oldu. Devlet kişi başına 7.031 lira harcama yaptığı Tunceli'de kişi başına gelir 733 lira oldu. Tunceli'de devlet 62 milyon 360 bin lira gelir elde ederken, 598 milyon 99 bin lira harcamada bulundu. Tunceli ve Ankara'yı Artvin izledi. Devletin kişi başına 4.398 lira harcadığı Artvin'de kişi başına gelir 1.301 lira oldu. Devlet, 2012 yılında Artvin için toplam 731 milyon 808 bin lira harcamada bulundu. Buna karşılık Artvin'den 216 milyon 480 bin lira gelir elde edildi.

Kişi başına harcamada 3.557 lira ile Kastamonu, 3.460 lira ile Trabzon, 3.445 lira ile Elazığ, 3.348 lira ile Erzurum, 3.223 lira ile Isparta, 3.094 lira ile Erzincan, Tunceli, Ankara ve Artvin'in ardında yer aldı.

Bu illerden Kastamonu'da kişi başına gelir 1.302 lira, Trabzon'da 1.466 lira, Elazığ'da 958 lira, Erzurum'da 919 lira, Isparta'da 1.098 lira, Erzincan'da da 886 lira düzeyinde gerçekleşti.

Kişi başına en az harcama 1.187 lira ile İstanbul'da, 1.209 lira ile Gaziantep'de, 1.305 lira ile Şanlıurfa'da oldu.

İstanbul 1 aldı 8 verdi

Öte yandan, Kocaeli, geçen yıl 22.912 lira ile kişi bazında devlete en fazla kazanç sağlayan il oldu.

TÜPRAŞ'ın da katkısıyla bütçeye 36 milyar 698 milyon 791 bin lira gelir aktaran Kocaeli'ye 2012'de bütçeden 3 milyar 47 milyon 385 bin liralık harcama yapıldı. Böylece Kocaeli'de kişi başına 1.903 liralık harcamaya karşılık 22.912 liralık gelir rakamına ulaşıldı.

İstanbul ise geçen yıl devletten aldığı her 1 liranın karşılığını yaklaşık 8 lira olarak ödedi. Bütçe gelirlerinin yaklaşık yüzde 40'ını tek başına üstlenen İstanbul geçen yıl Hazine'ye toplam 131 milyar 764 milyon 656 bin lira kazandırdı. Buna karşılık devletin İstanbul için yaptığı harcama 16 milyar 171 milyon 180 bin lira düzeyinde kaldı. Bu rakamlara göre, İstanbul'da kişi başına yapılan harcama 1.187 lira, kişi başına gelir ise 9.671 lira oldu.

Kişi başına harcamanın 1.969 lira, kişi başına gelirin de 8.541 lira olduğu İzmir dışında, devlet, Ankara, Antalya, Bursa, Hatay, Mersin, Kocaeli, Muğla, Tekirdağ, Zonguldak ve Kırıkkale yapılan harcamanın üzerinde gelir elde etti.

Bu illerden Bursa'da kişi başına harcama 1.594 lira, kişi başına gelir 2.460 lira, Hatay'da kişi başına harcama 1.394 lira, kişi başına gelir 2.248 lira, Antalya'da kişi başına harcama 1.713 lira, kişi başına gelir 2.212 lira, Mersin'de kişi başına harcama 1.785 lira, kişi başına gelir 3.578 lira, Muğla'da kişi başına harcama 1.821 lira, kişi başına gelir 1.940 lira, Zonguldak'ta kişi başına harcama 1.587 lira, kişi başına gelir 2.237 lira düzeyinde gerçekleşti.

Vergi tahsilatında durum

Öte yandan Hakkari, 2012 yılında yüzde 18,66'lık oranla, Türkiye'de vergi tahsilatının en düşük seviyede gerçekleştiği il olarak da dikkati çekti.

Hakkari'de geçen yıl tahakkuk eden 134 milyon 701 bin liralık verginin sadece 25 milyon 130 bin lirası tahsil edilebildi. Vergi tahsilat oranı Iğdır'da yüzde 44,18, Adana'da yüzde 48,35, Gaziantep'de yüzde 49,32, Düzce'de yüzde 49,64, Mardin'de yüzde 50,17, Niğde'de yüzde 51,79 oldu.

Tahsilat oranı İstanbul'da yüzde 63,45, Ankara'da yüzde 71,44, İzmir'de yüzde 79,50, Kocaeli'de yüzde 90,10'u buldu.

İller itibariyle gelir giderleri

Maliye Bakanlığı'na göre, 2012 yılında iller itibariyle devletin kişi başına tahsilatı ve harcaması ile illerin nüfusları şöyle;

İller Nüfus Kişi Başına Tahsilat Kişi Başına Harcama

- (kişi) (TL) (TL)

Merkez - - -

Adana 2 108 805 1.125 1.700

Adıyaman 593 931 465 1.656

Afyonkarahisar 698 626 770 1.646

Ağrı 555 479 310 1.676

Amasya 323 079 784 2.593

Ankara 4 890 893 8.012 6.326

Antalya 2 043 482 2.212 1.713

Artvin 166 394 1.301 4.398

Aydın 999 163 990 1.663

Balıkesir 1 154 314 1.323 2.029

Bilecik 203 849 925 1.994

Bingöl 262 263 402 2.837

Bitlis 336 624 402 2.373

Bolu 276 506 1.259 2.671

Burdur 250 527 959 2.205

Bursa 2 652 126 2.460 1.594

Çanakkale 486 445 1.547 2.124

Çankırı 177 211 700 2.547

Çorum 534 578 720 1.718

Denizli 942 278 1.120 1.613

Diyarbakır 1 570 943 616 2.413

Edirne 399 316 1.800 2.581

Elazığ 558 556 958 3.445

Erzincan 215 277 886 3.094

Erzurum 780 847 919 3.348

Eskişehir 781 247 2.076 2.806

Gaziantep 1 753 596 733 1.209

Giresun 419 498 727 2.009

Gümüşhane 132 374 584 2.663

Hakkari 272 165 92 4.080

Hatay 1 474 223 2.248 1.394

Isparta 411 245 1.098 3.223

Mersin 1 667 939 3.578 1.785

İstanbul 13 624 240 9.671 1.187

İzmir 3 965 232 8.541 1.969

Kars 305 755 530 2.863

Kastamonu 359 759 1.302 3.557

Kayseri 1 255 349 1.433 2.220

Kırklareli 340 199 1.159 1.759

Kırşehir 221 015 781 2.328

Kocaeli 1 601 720 22.912 1.903

Konya 2 038 555 1.141 1.965

Kütahya 564 264 1.189 1.724

Malatya 757 930 812 2.210

Manisa 1 340 074 1.260 1.317

K.Maraş 1 054 210 716 1.610

Mardin 764 033 308 1.959

Muğla 838 324 1.940 1.821

Muş 414 706 328 1.786

Nevşehir 283 247 787 1.936

Niğde 337 553 609 1.847

Ordu 714 390 746 1.536

Rize 323 012 1.515 2.168

Sakarya 888 556 1.034 1.614

Samsun 1 251 729 1.442 2.417

Siirt 310 468 478 2.752

Sinop 203 027 724 2.260

Sivas 627 056 792 2.649

Tekirdağ 829 873 3.546 1.409

Tokat 608 299 582 1.829

Trabzon 757 353 1.466 3.460

Tunceli 85 062 733 7.031

Urfa 1 716 254 471 1.305

Uşak 339 731 817 1.610

Van 1 022 532 406 3.084

Yozgat 465 696 548 1.804

Zonguldak 612 406 2.237 1.587

Aksaray 378 823 1.253 1.506

Bayburt 76 724 523 2.973

Karaman 234 005 511 2.011

Kırıkkale 274 992 2.666 2.550

Batman 524 499 501 1.831

Şırnak 457 997 372 3.143

Bartın 187 291 760 1.937

Ardahan 107 455 439 2.785

Iğdır 188 857 447 2.229

Yalova 206 535 1.550 1.758

Karabük 219 728 1.326 2.261

Kilis 124 452 482 2.242

Osmaniye 485 357 698 1.554

Düzce 342 146 972 1.570

Kaynak : Dünya Gazetesi