Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2009 yılına ilişkin Yabancı
Kontrollü Girişim İstatistiklerini açıkladı. Yabancı kontrollü girişim, yurt
içinde faaliyet gösteren ancak doğrudan ya da dolaylı olarak yurt dışında
yerleşik bir birim tarafından kontrol edilen girişim olarak tanımlanıyor.
Yabancı kontrollü girişim istatistikleri, Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiksel
Sınıflaması, NACE Rev.2’ye göre sınıflandırıldı. Bu çalışmanın kapsamını, 2009
Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri (YSHİ) araştırmasının tamsayım
kapsamındaki 46 bin 458 girişim oluşturuyor. Bu girişimler, 2009 YSHİ
kapsamındaki tüm girişimlere ait üretim değerinin yaklaşık yüzde 75’ine sahip
olurken, bu girişimlerden bin 315’i yabancı kontrolünde.
2008 yılında
yüzde 14.1 olan Yabancı Kontrol Oranı, 2009 yılında yüzde 15.4’e yükseldi. Bu
oran, 2006 ve 2007 yıllarında sırasıyla yüzde 14.4 ve yüzde 14.3’tü. 2009’daki
YKO’nun artışının temel nedeni, toplam üretimde düşüş olmasına rağmen yabancı
kontrolündeki üretimin artması olarak tespit edildi. Yabancı kontrol kapsamdaki
üretimin yüzde 2.6’sı Almanya, yüzde 2.3’ü ABD ve yüzde 2’si Fransa’nın
kontrolünde gerçekleşti. 2008 yılına göre; tamsayım kapsamındaki girişimlerin
toplam üretim değeri yüzde 7.8 oranında düşerken, yabancı kontrolündeki
girişimlerin toplam üretim değeri ise yüzde 0.6 arttı.
Yabancı kontrollü
üretimde Almanya yüzde 17.1’lik payla ilk sırada, ABD yüzde 14.9’luk payla
ikinci sırada yer alıyor. Bununla birlikte, yabancı kontrollü üretimin
yoğunlaştığı “İmalat Sanayi” yüzde 56.4 ile en büyük paya sahipken, bunu
sırasıyla “Ticaret” ile “Bilgi ve İletişim” sektörleri izliyor. “Kültür, Sanat,
Eğlence, Dinlence ve Spor” sektörü ise en düşük paya sahip.
İmalat
sanayindeki alt sektörlere bakıldığında en yüksek YKO yüzde 90.4 ile “Tütün
ürünleri imalatı” sektöründe görüldü. İkinci sırada yüzde 51 ile temel eczacılık
ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı sektörü, üçüncü sırada
yüzde 48.4 ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler imalatı
sektörü geliyor. Araştırmaya göre; imalat sanayinde, girişimlerin faaliyet
gösterdikleri grupların teknoloji düzeylerine göre bakıldığında, yabancı
kontrollü üretimin Orta-yüksek teknolojili grupta yoğunlaştığı
görülüyor.
Kaynak: Dünya Gazetesi