ANKARA - Yılın ilk beş ayında vergi tahakkukundaki artışın yüzde 7'de kalması ekonomide "yumuşak iniş" olarak nitelenen süreçte vergi doğuran faaliyetlerdeki yavaşlamaya işaret ederken,  tahsilatta ise yüzde 10.9'la daha hızlı bir artış kaydedildi. Bu gelişmeyle vergi tahsilâtının tahakkuka oranı geçen yıla göre yükseliş gösterdi. İlk beş ayda vergi tahakkuku 66 ilde, tahsilâtı ise bu 69 ilde artış gösterdi; tahsilâtın tahakkuka oranı 61 ilde geçen yılkinin üzerine çıktı.

DÜNYA'nın Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemeye göre, ocak-mayıs döneminde Türkiye genelinde vergi tahakkuku geçen yıla göre sadece yüzde 7 artışla 168 milyar lira olurken, tahsilatı ise yüzde 10.9 artışla 110.9 milyar liraya yükseldi. Gerçekleşen toplam vergi tahsilatının, aynı dönemdeki toplam vergi tahakkukuna oranı geçen yıla göre 2.3 puanlık bir artışla yüzde 66'ya yükseldi. Geçen yıl ilk beş ayda Türkiye genelinde 157 milyar lira vergi tahakkuk ederken, bunun yüzde 63.7'si oranında 100 milyar lira dolayında bir tahsilat gerçekleştirilmişti.

Vergi geliri 69 ilde arttı,12 ilde azaldı

Anılan dönemde vergi tahakkuku ve tahsilâtının, illerin büyük bölümünde geçen yıla göre artış gösterdiği dikkati çekti. Kastamonu tahakkuk artışında yüzde 31.2, tahsilat artışında da yüzde 63.2 ile başı çekti. Geçen yılın aynı dönemine göre tahakkuk artışında Kastamonu'yu yüzde 23.2 ile Ağrı, yüzde 21.3'le   Osmaniye, yüzde 19.7 ile Van, yüzde 18.5'le Sivas, yüzde 18.1'le Kütahya, yüzde 17.2 ile Şanlıurfa yüzde 17 ile Karabük, yüzde 16.7 ile İzmir ve yüzde 16 artışla Hatay izledi. Tahsilat artışında ise Kastamonu'yu, yüzde 32.2 ile Osmaniye, yüzde 29.1'le Ağrı, yüzde 27.8'la Çanakkale,  yüzde 26.9'la Burdur, yüzde 23.6 ile Kütahya, yüzde 22.3'le Tekirdağ, yüzde 22 ile Şırnak, yüzde 21.4'le Amasya ve yüzde 19.7 ile İzmir'in izlediği belirlendi.

Geçen yıla göre vergi tahakkukunun en fazla gerilediği iller yüzde 16.8'le Kilis, yüzde 6.8'le Kahramanmaraş ve yüzde 6.3'le Gaziantep; tahsilatın en çok düştüğü iller ise yüzde 67.3'le Hakkari, yüzde 25.5'le Kilis, yüzde 14.7 ile Karaman oldu.

Tahsilat/tahakkuk oranında artış

Bu arada 81 ilin 61'inde vergide tahsilat/tahakkuk oranının geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek olduğu belirlendi. Geçen yıla göre en yüksek oranlı tahakkuk ve tahsilat artışlarının yaşandığı Kastamonu ili, tahsilatın tahakkuka oranındaki artışta da başı çekti. Bu ilde geçen yıl ocak-mayıs döneminde yüzde 48.6 olan tahsilat/tahakkuk oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 60.4'e çıktı. Kastamonu'da vergi tahsilatının tahakkuka oranı ilk beş aylık dönemler itibariyle 11.8 puanlık artış gösterdi. Tahsilatın tahakkuka oranındaki artışta Kastamonu'yu 8.9 puanla Siirt, 7.7 puanla Çanakkale, 6.2 puanla Tunceli, 6 puanla Antalya, 5.8 puanla Tekirdağ ve Çorum illeri, 5.3 puanlık artışla Balıkesir, 5.1 puanla Kayseri ve 4.9 puanla Burdur izledi.

Kocaeli'de tahsilat oranında birinci

Vergi tahsilatının tahakkuka oranı en yüksek il ise değişmeyerek Kocaeli oldu. Kocaeli'de geçen yıl ocak-mayıs döneminde yüzde 82.3 olan tahsilat/tahakkuk oranı, bu yıl da yüzde 83.1 düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu düzeye göre yapılan sıralamada bu ili yüzde 74.3'le İzmir, yüzde 70.4'le Mersin, yüzde 70.3'le İstanbul, yüzde 68.4'le Tekirdağ, yüzde 66.8'le Kırıkkale, yüzde 66.6 ile Hatay, yüzde 66.3'le Tunceli, yüzde 65.8'le Rize ve yüzde 62.8'le Edirne izledi.

Vergi tahsilatının tahakkuka oranı en düşük il ise sadece yüzde 6.1'le Hakkari oldu. Bu ilde tahsilat oranı geçen yıla göre 12.4 puan düştü. Iğdır, yüzde 34, Sakarya yüzde 34.2, Şırnak yüzde 34.8, Düzce yüzde 35.9'la tahsilat/tahakkuk oranı en düşük iller arasında yer aldı.

Verginin yüzde 45'i İstanbul'dan

Yılın ilk beş ayındaki toplam vergi tahakkukunun yüzde 41.9 oranındaki 70.4 milyar lirası İstanbul'a ait olurken, toplam tahsilatın ise yüzde 44.6 oranındaki 49.5 milyar liralık bölümü tek başına bu ilden elde edildi. İstanbul'da vergi tahakkuku geçen yılın aynı dönemine göre yüzde  6.6, tahsilatı ise yüzde 10.1 artış gösterdi. İlk beş ayda toplam tahsilatın yüzde 12.3 oranındaki 13.7 milyar liralık bölümü Kocaeli, yüzde 11.2 oranındaki 12.4 milyarı Ankara, yüzde 11.1 oranındaki 12.3 milyar lirası İzmir'den elde edildi.

Bursa 2.5 milyar, Mersin 2.3 milyar Antalya 1.5 milyar, Hatay 1.3 milyar, Tekirdağ 1.2 milyar, Konya 838 milyon lira ile en çok vergi toplanan ilk 10 il arasında yer aldı. 10 ilden toplanan vergi, 97.5 milyar lira ile toplam tahsilatın yüzde 88'ini oluşturdu. Diğer 71 ilden toplanan vergi ise 13.2 milyar lira, bu illerin toplamdaki payı da yüzde 11.9 oldu.

Kaynak: Dünya Gazetesi