Naki BAKIR

ANKARA - Uzun süredir beklenen yeni teşvik sisteminin gecikmesi yüzünden ocak ayında adeta durma noktasına gelen teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarda, şubatta canlanma yaşandı. Ancak, şubatta yatırım tutarını, belli sayıdaki yüksek bütçeli enerji projesi yükseltti.

Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre şubat ayında, öngörülen sabit yatırım tutarı toplamı 5 milyar 573 milyon TL olan 307 adet teşvik belgesi düzenlendi. Teşvik belgesi alınan yatırım tutarı ocak ayında yüzde 66.6'lık düşüşle 2 milyar 832 milyon liraya inmişti.

Şubat ayında özellikle büyük bütçeli enerji projeleri toplam tutarı yükseltti. Teşvik belgesine bağlanan enerji yatırımlarının tutarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 109.6 artışla 3 milyar 324 milyon liraya ulaştı. Hizmetler yatırımları da yüzde 3 artışla 978 milyon lira olurken, diğer sektörlere yönelik yatırımlarda düşüş devam etti. Şubatta teşvik belgesi alınan imalat sanayi yatırımlarının tutarı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13 düşüşle 1 milyar 163 milyon, madencilik yatırımları yüzde 87 düşüşle yaklaşık 54 milyon, tarım yatırımları da yüzde 71 düşüşle 55 milyon lira oldu.
Şubat ayında teşvik belgesine bağlanan bu yatırımlarda 8 bin 195 kişilik istihdam öngörüldü. Yatırım tutarındaki artışa karşın öngörülen istihdamda yüzde 23 düşüş yaşandı.

İki aylık tutar 8.4 milyar lira

Ocak-şubat dönemi itibariyle alınan toplam teşvik belgesi sayısı yüzde 24 azalarak 584 adette kaldı. Bu dönemde teşvik kapsamına alınan yatırım tutarı da 8 milyar 405.8 milyon lira ile geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 35.1 altında gerçekleşti. İlk iki aylık dönemlere göre enerji yatırımları yüzde 3.2 artışla 3 milyar 998.4 milyon liraya ulaştı. Hizmetler sektörü yatırımları da yüzde 3.3 artışla 1 milyar 711.2 milyon lira olurken, imalat yatırımları yüzde 61.4 düşüşle 2 milyar 504 milyon liraya geriledi. Ocak-şubat döneminde teşvik belgesine bağlanan madencilik yatırımları yüzde 80 düşüşle 94 milyon, tarım yatırımları da yüzde 79 azalarak 98 milyon lira oldu.
Teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda yaratılması öngörülen istihdam da ocak-şubat döneminde geçen yılın eş dönemine göre yüzde 29.3 azalarak 16 bin 252 kişiye geriledi. Bunun 8 bin 817 kişi ile en büyük bölümü imalat sanayi yatırımlarında öngörüldü. Ancak imalat yatırımlarında öngörülen istihdam sayısı geçen yılın yüzde 27 altında kaldı. Hizmetler yatırımlarında öngörülen istihdam yüzde 11.6 azalarak 5 bin 832 oldu. Tutarda en büyük payı almasına rağmen enerji yatırımlarında öngörülen istihdam teknoloji yoğun niteliği dolayısıyla 650 kişi düzeyinde kaldı. Sektörün teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarındaki artışa rağmen, öngörülen istihdamda yüzde 19.6 düşüş yaşandı. Teşvik belgesi alınan yatırımlarda öngörülen istihdam tarımda geçen yıla göre yüzde 84 daha düşük olmak üzere 363 kişi, madencilikte de yüzde 57'lik düşüşle 590 kişi oldu.

Aslan payı Akdeniz'in

Ocak-şubat döneminde teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarında en büyük payı, Adana, Hatay gibi illerdeki yüksek bütçeli enerji projeleri dolayısıyla Akdeniz bölgesi aldı. Bölgede gerçekleştirilecek 3 milyar 352 milyon liralık yatırım teşvik belgesine bağlandı. Akdeniz bölgesi yatırımları geçen yıla göre yüzde 186.9 artış gösterdi. Toplam yatırım tutarında Bölge'nin geçen yıl ilk iki ayda sadece yüzde 9 olan payı, bu yıl yüzde 39.9'a ulaştı.

Marmara Bölgesi'ne yönelik yatırım tutarı yüzde 80'lik düşüşle 1 milyar 358.7 milyon liraya, Bölge'nin toplamdaki payı da yüzde 52.5'ten yüzde 16.2'ye geriledi. İç Anadolu'ya yönelik yatırım tutarı yüzde 42.5 artışla 1 milyar 222 milyon, Ege Bölgesi yatırımları yüzde 16.2 artışla 1 milyar 131.4 milyon lira oldu.  Buna karşılık yatırım tutarı Doğu Anadolu'da yüzde 65.2 düşüşle 534 milyon, Güneydoğu'da yüzde 54 düşüşle 450 milyon, Karadeniz'de yüzde 44.6 düşüşle 358 milyon liraya geriledi.

Yatırım tutarında illere göre en büyük payı ise 1 milyar 936,4 milyon lirayla Adana aldı. Bu ili, 993 milyon lirayla Hatay ve 697 milyon lirayla Ankara izledi. Aksaray, Bingöl, Burdur, Gümüşhane, Karabük ve Kilis olmak üzere 6 ilde ise bu dönemde herhangi bir yatırım için teşvik belgesi alınmadı.

Kaynak: Dünya Gazetesi