Dahilde İşleme Rejimi ile ilgili yasal düzenlemeler gümrük mevzuatı ve dış ticaret rejim kararları içinde yer almaktadır. 04/11/1999 tarih ve 23866 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 4458 sayılı Gümrük Kanunu’ nun 108-134. maddeleri bu rejim ile ilgili düzenlemelere ayrılmıştır. Bunun yanında, Bakanlar Kurulu’ nun 31/12/1999 tarih ve 23923 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlamış olduğu Dahilde İşleme Rejimi Kararı ile rejimin amaç ve ana hükümleri belirlenmiştir. Daha sonra ise Dış Ticaret Müsteşarlığı’ nın yayımlamış olduğu tebliğler ile rejimin teknik esasları ve uygulaması düzenlenmiştir. Bu tebliğlerin listesi aşağıda yer almaktadır.

 

 

 

Dahilde İşleme Rejimi; ihraç ürünlerinin üretimi için ithal edilen ve ithali gümrük vergisine tabi girdilere gümrük muafiyeti sağlayan ihracatı teşvik politikası aracıdır. Firmalar, İhraç edilmesi düşünülen malların üretiminde kullanılacak olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin başta çeşitli vergisel yüklerden muaf olmak üzere ve devlete ihracat taahhüdünde bulunmak koşuluyla, çeşitli kolaylıklar ve teşviklerden yararlanabilirler. Teşviklerden yararlanabilmek için Dahilde İşleme İzin Belgesi alınması zorunludur. Dahilde İşleme Rejimine ait düzenlemeler Dış Ticaret Mevzuatı çerçevesinde yapılmaktadır.

 
3. 3 33 DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ NEDİR?

 

Dahilde İşleme İzin Belgesi: Gümrük muafiyetli ithalat ve/veya yurt içi alımlara imkan sağlayan Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca düzenlenen belgedir.

 

4. DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ ALMAK İÇİN GEREKLİ BELGELER NELERDİR?

·         Müracaat dilekçesi (İmza sirkülerinde yer alan yetkililerin adı ve soyadı belirtilerek imzalanmış)

·         İhracat Proje formu

·         Hammadde sarfiyat tablosu, 

·         Kapasite raporu (Aslı veya Oda tasdikli sureti),

·         Yan Sanayici kullanılması halinde,
Yan sanayiciye ait kapasite raporu
Yan sanayiciye ait imza sirküleri
Yan sanayiciye ait protokol

  

·         Ticaret Sicil Gazetesi (Aslı veya noter tasdikli sureti),

·         İmza Sirküleri (Aslı veya Noter tasdikli sureti),

·         İhracatçı Birliği'ne üyelik belgesi (İlk müracaat edenler için),

·         Son yıla ait Bilanço ve kar-zarar cetveli (Vergi dairesi tasdikli sureti),

·         İhracat Taahhütnamesi,

·         Kapatılan belgelerle ilgili kapatma yazısı fotokopileri,

·         Kullanılmakta olan belgelerle gerçekleşen ihracat ve ithalat listeleri,

 

 

Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalar tarafından, yukarıda belirtilen bilgi ve belgelerle Müsteşarlığa yapılan müracaatlar;

 

a)       İthal eşyanın işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının tespitinin mümkün olması,

b)       Türkiye Gümrük Bölgesindeki üreticilerin temel ekonomik çıkarları ve yerli üretimin olumsuz etkilenmemesi,

c)       İşleme faaliyetinin, katma değer yaratan ve kapasite kullanımını arttıran bir faaliyet olması yanında, mamulün rekabet edebilirliği ile ihraç potansiyelini arttıran koşullar yaratıyor olması,

d)       Firmaların, Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamında gerçekleştirdiği performansı,

kriterleri çerçevesinde değerlendirilir.

      

Değerlendirme sonucunda Müsteşarlık;

 

a)       İthal ve ihraç eşyasının 8-12’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonunu, adını, verimlilik oranına göre belirlenen miktarını,değerini,

b)       Belge süresini,

c)       Döviz kullanım oranını,

belirleyerek, proje bazında Dahilde İşleme İzin Belgesini verir veya talebi reddeder.

 

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında döviz kullanım oranı azami %80’dir. Belge kapsamında ithaline müsaade edilecek işletme malzemesi değerinin ihracat taahhüdüne oranı, bu oranının içerisinde kalmak kaydıyla %2’yi geçemez. 

 

6. DAHİLDE İŞLEME TEDBİRLERİ VE BU TEDBİRLERİN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR NELERDİR?

 

Dahilde İşleme tedbirleri iki ana kısımdan oluşmaktadır.

 

Bu sistemlerin sağladığı avantajlar ve işleyiş şekilleri birbirlerinden farklılıklar göstermektedir.

 

1- Şartlı Muafiyet Sistemi: Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin üretiminde gerekli olan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerinin, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalarca bedelli ve/veya bedelsiz ithaline ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve bu ithalattan doğan vergi kadar teminat alınarak izin verilmesidir. Yapılan düzenlemeler çerçevesinde hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerinin temini yurt içinden de yapılabilmektedir.

 

Bu sistemde ihracatçılar, ithal ettikleri girdilere karşılık gelen vergileri ödemeyip, ithalatın yapıldığı gümrük idaresi saymanlıklarına, hesaplanan vergi tutarı kadar bir teminat yatırmak suretiyle vergileri askıya aldırtma hakkına sahiptirler. İthalatla ilgili vergi muafiyetinden yararlanmak, ancak ihracat taahhüdünün yerine getirilmesi ile kesinlik kazanmaktadır.

 

Eşdeğer Eşya Kullanılması: İşlem görmüş ürünlerin üretimi için ithal eşyasının yerine eşdeğer eşya olarak 8-12’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, ticari kalite ve teknik özellikleri itibariyle aynı kalite ve nitelikleri taşıyan serbest dolaşımdaki eşya kullanılabilir. Şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde, Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında önceden ihracat sonradan ithalat yapılabileceği gibi, ithal eşyası ile serbest dolaşımdaki eşya birlikte de kullanılabilir. Serbest dolaşımdaki hammadde kullanılarak yapılacak nihai ürünün 3. ülkelere ihracatını müteakip her türlü vergiden muaf olarak ve teminat alınmaksızın bundan sonra yapılacak mal ithalatına imkan sağlamaktadır.

 

Türkiye’de serbest dolaşımda bulunan girdileri kullanarak üretim yapan ve ürettiği ürünleri üçüncü ülkelere ihraç eden imalatçı ihracatçı firmalar, bu tür ihracatlarını belgelemek koşuluyla ihraç edilen ürünlerin üretiminde kullanılan girdilerin eşdeğeri olan 3. ülke menşeli girdileri gümrük vergisi muafiyetli olarak ithal etme hakkına sahiptir. Eşdeğer eşya kullanımı ile ilgili Dahilde İşleme izin Belgeleri kapsamında ithal edilen girdiler üzerinde bunları ithal eden firmaların serbest tasarruf hakkı bulunmaktadır. Bu mallar ithal edilirken serbest dolaşıma girmek üzere ithal edilmektedir.

 

2- Geri Ödeme Sistemi: İthalat Rejimi çerçevesinde her türlü vergisi ödenerek serbest dolaşıma giren malların kullanılması ile üretilen mamullerin Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında 3. ülkelere ihracı halinde ithalat esnasında tahsil edilen vergiler geri ödenmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, firma eğer ihracat yapma düşüncesinde ise, ithalat esnasında Gümrük Beyannamesi üzerine malların “geri ödeme sistemi” çerçevesinde ithal edildiğinin kaydedilmesidir. İthalat esnasında ödenmiş olan vergilerin geri alınabilmesi için, ithalatı takip eden 6 ay içerisinde dahilde işleme izin belgesi almak için müracaat edilmesi gerekmektedir.

Geri Ödeme Sistemi çerçevesinde düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgesi ihracat taahhüdünün kapatılmasını müteakip 3 ay içerisinde, ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir.

 

7. TÜRKİYE'DEKİ SERBEST BÖLGELERİN DAHİLDE İŞLEME REJİMİ AÇISINDAN DURUMU NEDİR?

 

Serbest bölgeler üçüncü ülke hükmündedir. İthalat ve ihracatta üçüncü ülke statüsü uygulanacaktır. Ancak, belge kapsamında serbest bölgeye ihraç edilen ürünlerin AB' ne gönderilmesi halinde yine üçüncü ülke menşeli ithal girdileri için telafi edici vergi alınacaktır. Bu ürünler Türkiye'ye getirilirse, ihracat yapılmamış muamelesi göreceklerdir.

 

8. DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİNİN SÜRESİ VAR MIDIR?

 

Dahilde İşleme İzin Belgesi'nin süresi Dış Ticaret Müsteşarlığınca proje konusu malın özelliğine göre belirlenir. Bu süre 12 ayı geçemez. Ancak, Müsteşarlık mamulün özelliklerini dikkate alarak bu süreyi kısaltabilir.

 
Dahilde işleme izin belgelerine, belgede taahhüt edilen ihracatın %50'sinin gerçekleştirilmesi halinde belgenin orijinal süresinin 1/4'i kadar süre verilebilir.

 

Belge süresinin başlangıcı, Dahilde İşleme İzin Belgesinin tarihidir. Süre sonu ise, belge süresi bitiminin rastladığı ayın son günüdür. Dahilde İşleme İzin Belgesi almak üzere yapılan müracaat tarihi ile belgenin düzenlendiği tarih arasında gerçekleştirilen ihracat, taahhüde sayılmaz.

 

İhracatın gerçekleştirilmesi, belgede ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin, İhracat Rejimi ve Gümrük Mevzuatına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesidir. İhraç bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin esaslar Kambiyo Mevzuatı hükümlerine tabidir. İhraç bedelleri, döviz veya mal olarak getirilebilir. Ancak, ihraç bedelinin mal olarak getirilmesi halinde, bu mallar Dış Ticaret Mevzuatı hükümlerine tabidir.

 

Dahilde İşleme İzin Belgesi alan ihracatçılar veya imalatçı ihracatçılar, ihracını taahhüt ettikleri malların ihracatını bizzat yapabilecekleri gibi, Müsteşarlıktan (İhracat Genel Müdürlüğü) izin almadan başka bir ihracatçı aracılığı ile de yapabilirler. Aracı ihracatçı ile yapılan ihracatın Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında değerlendirilmesi için, belge sahibi firmadan tedarik edildiği ve belge ihracat taahhüdünde yer aldığı şekliyle ihracının gerçekleştirilmesi gerekir.

 

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamındaki eşyanın ithalatı, bizzat belge sahibi firma tarafından yapılabileceği gibi Borçlar Kanununun doğrudan ya da dolaylı temsil hükümlerine göre tayin edilmiş olmak kaydıyla, temsilci aracılığıyla da yapılabilir. Bu tür ithalatta gümrük idarelerince, belge süresi içerisinde belirtilen miktar ve değeri geçmemek kaydıyla ithalata izin verilir ve belge sahibinin unvanı ile Dahilde İşleme İzin Belgesi sayısı gümrük beyannamelerine kaydedilir.

 

 

2003/3 no.lu İhracat Tebliği’nde 43 ve 61 no.lu KDV Tebliğleri kapsamında, özel fatura ile yapılan satışlar ;

 

-          Bu faturanın ilgili Gümrük İdaresi’ne onaylatılmış olması şartıyla

-          Mal bedeli olan dövizlerin banka veya özel finans kurumlarına satılarak döviz alım belgesi düzenletilmesi kaydıyla,

 

Gümrük beyannamesi yerine kabul edilmektedir.

 

Özel fatura muhteviyatı ihracat, özel faturayı düzenleyen firmaya ait ihracat taahhütlerine sayılabileceği gibi, özel faturada ünvanı yazılmış olmak kaydıyla bu malın imalatçısı olan firmanın ihracat taahhüdüne de sayılabilir.

 

Ancak, deri ve deri mamülleri dışındaki tekstil ve konfeksiyon ürünleri satışına ilişkin özel faturalar, dahilde işleme izni ve dahilde işleme izin belgesi ihracat taahhüdüne sayılmaz.  

Bilindiği gibi, ithalatın mutemet eliyle yapılması durumunda vekalet akdine benzer bir durum söz konusu olup; mutemet, ithalatçının vekili gibi ithalat işlemlerini takip etmesine ve ithal evrakı mutemet adına tanzim edilmesine rağmen, ithal edilen malın mülkiyeti kendisine geçmemekte malın mülkiyeti asıl ithalatçıya ait bulunmaktadır.

 

Dahilde işleme belgesi kapsamındaki ithalatın da mutemet eliyle yapılması mümkündür.

 

İthalatın mutemet eliyle yapılması halinde, gümrük giriş beyannamesi adına tescil edilen mutemet firmanın veya bu firmayı mutemet tayin eden firmanın, teminat vermesi mümkün bulunmaktadır. Söz konusu teminat ihracatın gerçekleşmesinden sonra çözülebilecektir.

 

Mutemet firma ithalat işlemi için yaptığı aracılık nedeniyle elde ettiği komisyon geliri için KDV’li  fatura kesecek, ithal evrakının orijinallerini asıl ithalatçıya teslim edecektir. İthalatçı mutemet adına düzenlenmiş olan bu  belgelere istinaden ithal işlemini kayda alacaktır.

 

İthal edilen hammaddenin, mamul içinde ihraç zorunluluğu: Belge kapsamında ithal edilen hammaddelerin, İhraç edilecek ürünlerin imalatında (kapasite raporunda yazılı kullanım oranlarına göre) kullanılarak ihraç edilmesi zorunludur.

  

İhracatın gerçekleştirilme zorunluluğu: Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ithal edilen eşyanın süresi içerisinde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere, belgede belirtilen miktar, değer ve oranlarda fiilen ihracı zorunludur. Bu kapsamda ihracı  gerçekleştirilmeyen eşyaya ilişkin daha önce alınmayan vergi, ithal tarihi itibariyle 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, firmadan bu verginin 2 katı para cezası alınır.

Not: 25/04/2003 tarih ve 25089 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan İhracat 2003/5 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliğinde Değişiklik Yapılması Hakkındaki Tebliğ ile  “ithalatı bildirme yükümlülüğü” tebliğin yayımı ile kaldırılmıştır.

13. İHRAÇ EDİLEN MAMULLER GERİ GÖNDERİLİRSE NE OLUR?

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihraç edilen mamullerin herhangi bir sebeple alıcısı tarafından belge süresi içerisinde geri gönderilmesi halinde, ilgili gümrük idarelerince, İhracat Rejimi ve Gümrük Mevzuatı çerçevesinde, bu maddelerin ithal ve ihracına müsaade edilir ve bu durum, ihracat taahhüdünün kapatılması sırasında değerlendirilmek üzere, ilgili İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine bildirilir.

 

Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihraç edilen ancak, belge süresi sona erdikten veya ihracat taahhüdü kapatıldıktan sonra alıcısı tarafından evsafına uygun hale getirilmek veya üzerinde değişiklik yapılmak üzere iade edilen mamulün; Müsteşarlıkça düzenlenecek yeni bir belge kapsamına alınmasını müteakip, ayniyat tespiti ve ihracat nedeniyle yararlanılan hak ve menfaat varsa bunların iade edildiğinin tevsiki kaydıyla ilgili gümrük idarelerince ithalatına müsaade edilir.

 

İhracat taahhüdü kapatılmış Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihraç edilen mamulün alıcısı tarafından yeniden ihracat yapılmamak üzere iade edilmesi halinde ise, taahhüt kapatma işlemi yeniden değerlendirilir. Yapılan değerlendirme sonucunda, varsa bu mamulün üretiminde kullanılan eşyanın

 

ithalatında alınmayan verginin geri alındığının ve ihracat nedeniyle yararlanılan hak ve menfaatlerin iade edildiğinin tevsiki kaydıyla ilgili gümrük idarelerince ithalatına müsaade edilir.

 

14. DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİNİN KAPATILMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR?

Dahilde İşleme İzin Belgesi sahibi firmalar, belge süresi sonundan itibaren 3 ay içerisinde ilgili belge ve bilgilerle birlikte, belge ihracat taahhüdünü kapatmak için İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerine müracaat etmelidir. Yapılan kapatma müracaatı geri alınamaz. Belirtilen süre içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalara, 10 iş günü içerisinde İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince 30 gün içerisinde ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunulması bildirilir. Belirtilen süre içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalar adına düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgeleri İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince resen kapatılır. Bu durum ilgili mercilere ve ilgili vergi dairesine bildirilir. Ayrıca, resen kapatılan belgeler aylık listeler halinde Resmi Gazete’ de yayımlanır.

 

·         Dahilde İşleme İzin Belgesi aslı

·         Gümrük Beyannameleri asılları (Kapatma işlemini müteakip taahhüde sayıldığına dair meşruhat düşülerek iade edilmek üzere) ve fotokopileri

·         Döviz Alım Belgesi aslı (İhracatın özel fatura ile yapılması halinde)

·         İhraç Ürünleri İle İlgili Hammadde Sarfiyat Tablosu

·         İhracat Listesi

·         İthalat Listesi

·         İhraç edilen mamulün üretimi ile ilgili Kapasite Raporu (Ticaret ve/veya sanayi odalarınca tasdikli)

·         Ekspertiz Raporu (İlgili en az iki mühendis tarafından imzalanmış ve ilgili birimin yetkilileri tarafından tasdik edilmiş)

·         Telafi Edici Vergi Makbuzu (Gerekli olması halinde )

·         ATR Dolaşım Vergisi Belgesi (Gerekli olması halinde)

·         Menşe İspat Belgeleri (Gerekli olması halinde)

·         Tedarikçi Beyan (Gerekli olması halinde)

·         Ön Statü Belgesi (İhracatın serbest bölgeye yapılması halinde)

Tüm kamu kurum ve kuruluşları ile bankalar, Dahilde İşleme İzin Belgesinin ibrazı üzerine dahilde işleme tedbirlerini, Dahilde İşleme Rejimi ve belgede belirtilen esas ve şartlara uygun olarak tatbik ederler. Müsteşarlık, bu Tebliğde belirtilen tedbirlerin uygulanmasına ilişkin her türlü denetimi ve düzenlemeyi yapabilir, ilgili firma, kamu kurum ve kuruluşları ile bankalardan bilgi ve belge isteyebilir ve gerekli önlemleri alabilir. Müsteşarlık elemanları ve Kontrolörleri, ilgili Bakanlık Müfettişleri ve Kontrolörleri Dahilde İşleme Tedbirlerinin, Dahilde İşleme Rejimi ve belgede belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirilip getirilmediğinin kontrolü amacıyla firma tesislerini denetleyebilirler. İlgili tüm kamu kuruluşları ile bankalar da kendi özel kanunları çerçevesinde denetim yapabilirler.