İhraç olunan malın, müşteri tarafından beğenilmediği için veya başka bir sebeple geri gelmesi halinde;

 

-    Bu mal ithal edilirken KDV aranıp aranmayacağı,

 

-    İhracatçı hakkında ve

 

-    Mal, daha önce ihracatçıya ihraç kaydıyle teslim edilmişse, malı teslim eden firma (imalâtçı) hakkında, KDV yönünden ne işlem yapılacağı, tereddüt konusu olmakta ve hatalı uygulamalara rastlanmaktadır.

 

46 nolu KDV Genel Tebliği'nde (R.G. 17.03.1995 - 22230), geri gelen malın gümrükten çekilmesi esnasında KDV ödenip ödenmeyeceği tam bir açıklığa kavuşturulmuş, geri gelen mala ilişkin iade ve mahsup taleplerinin akıbeti hususunda da isabetli düzenlemeler yapılmıştır.

 

Konu hakkındaki görüşlerimiz aşağıda özetlenmiştir:

 

 

1615 sayılı Gümrük Kanunu’nun 132’inci maddesinin ilk bendinde;

 

“ Yabancı memleketlere çıkarıldıktan veya çıkış hükmünde sundurma ve antrepolara konulduktan sonra aslî nitelikleri değişmeksizin geri getirilen, aşağıda yazılı memleket eşyası ve millileşmiş eşya ayniyetleri gümrüğe ispat ve tevsik edilmek şartıyla vergiye tabi değildir. Ancak, varsa ihracata ilişkin yararlanılmış para veya para hükmündeki sair menfaatlerin iadesi gerekir.”

 

       denilmiş ve bendin devamında hangi malların, bu madde kapsamında olduğu sıralanmıştır.

 

       Gümrük vergileri, milli olmayan bir malın millileştirilmesi nedeniyle alınır. Dolayısıyle, milli bir malın yurt dışına çıkıp geri gelmesi halinde bu mal için gümrük vergilerinin alınması anlamsız olduğu için bu madde sevk edilmiştir.

 

       Söz konusu maddenin 2 nci fıkrasında ise, işlem görmek üzere yurt dışına gönderilen malların işlem gördükten sonra geri gelmesi halinde hangi hükümlerin uygulanacağı belirtilmiş olup bu tür işlemler konumuzun dışındadır.

 

       Dikkat edilirse, ihraç edildikten sonra geri gelen mallardan gümrük vergileri alınmamakla beraber, bu ihracat nedeniyle ihracatçının yararlandığı menfaatlerin Devlete iadesi gerekmektedir.

 

       Konunun KDV boyutu da bu anlayışa göre şekillenmiş olup aşağıda açıklanmıştır.

 

 

2.1. Geri Gelen Malın İthalinde (Gümrükde) KDV Ödenip Ödenmeyeceği , Ödenecekse Bu KDV’nin Tutarı :

 

       İhraç olunan malın, Gümrük Kanunu'nun 132 nci maddesinde yazılı nedenlerle geri gelmesi halinde, yine 132 nci maddede yazılı şartlarla, geri gelen malın gümrükten çekilmesi esnasında KDV istisnası uygulanmaktadır. (KDV Kanunu Md. 16/b).

 

Ancak 16 ncı maddenin 1/b bendine 3297 Sayılı Kanun'la eklenen parantez içi hüküm uyarınca, istisnanın uygulanabilmesi için, bu malla ilgili olarak ihracat istisnasından faydalanılan tutarın Gümrük İdaresi'ne nakden ödenmesi veya bu miktarda teminat gösterilmesi gerekmektedir.

 

       Bahsi geçen parantez içi hüküm şöyledir :

 

 

       23 numaralı KDV Genel Tebliği'nin (E) ve 46 nolu Tebliğin (C) bölümünde, söz konusu parantez içi hükümle ilgili açıklamalar yapılmıştır. Buna göre, geri gelen malın ithalat istisnasından faydalanarak (KDV ödemeksizin ve teminat gösterilmeksizin) ithal edilebilmesi için;

 

       İlgili Gümrük İdaresi, ihracatçının bağlı bulunduğu Vergi Dairesi'ne hitaben hazırlayacağı yazıda, geri gelen mal ve bu malın ilgili bulunduğu gümrük çıkış beyannamesi hakkında gerekli bilgileri zikrederek, faydalanılmış bulunan ihracatta KDV istisnası miktarını soracaktır.

 

       Gümrük İdaresi, Vergi Dairesi'nin göndereceği cevap yazısında belirtilmiş olan "ihracat istisnasından faydalanılan  miktar" kadar KDV tahsil ettikten sonra veya bu miktarda teminat aldıktan sonra ithalat istisnasını tatbik edecektir.

 

       Vergi Dairesi, "ihracat istisnasından faydalanılan miktarı" aşağıdaki esaslara göre tesbit edecektir:

 

       a)  İhracatçı, geri gelen malla ilgili KDV yi ilgili dönem beyannamesinde tamamen indirimle giderebilmişse veya devrolan KDV olarak dikkate almışsa (iade istememişse) ihracat       istisnasından faydalanılmadığı şeklinde yazı hazırlanacaktır. Bu yazıyı alan Gümrük      İdaresi KDV tahsil etmeksizin ve teminat almaksızın ithalat istisnasını tatbik edecektir.

 

       b)  İhracatçı, geri gelen mala ilişkin olarak, bu malın yurt dışına çıktığı ay KDV  

beyannamesinde, söz konusu mala yönelik olarak iade talebinde bulunmuş olmakla       beraber, malın geri geldiği tarih itibariyle henüz bu iadeyi nakden veya mahsuben             almamışsa, ihracat istisnasından faydalanılmamış olduğu yolunda yazı verilecektir. Bu

durumda da Gümrük İdaresi, KDV teminatı veya KDV olmaksızın, malın yurda girmesine

izin verecektir.

 

c)   İhracatçı, ilgili dönem beyannamesinde, yüklendiği KDV yi indirimle gideremeyip, nakit olarak veya mahsup suretiyle iade almışsa, yazıda söz konusu iadenin geri gelen mala isabet eden kısmı miktarınca ihracat istisnasından faydalanılmış olduğu belirtilecek ve

nakden veya mahsuben YAPILAN (geri gelen mala isabet eden) KDV İADESİ TUTARI yazıda yer alacaktır.  Gümrük İdaresi de, Vergi Dairesi yazısındaki iade edilmiş KDV tutarı kadar KDV tahsil etmek veya bu miktarda teminat almak suretiyle ithale izin verecektir.

 

d) Eğer geri gelen mal, daha önce KDV Kanunu'nun 11/c maddesi hükmüne göre, ihracatçı           tarafından KDV ödenmeksizin temin edilmişse, Vergi Dairesi, ihracatçının bu suretle    yüklenmediği KDV miktarınca, ihracat istisnasından faydalanıldığı yolunda yazı           hazırlıyacak ve yazıda geri gelen mala isabet eden ihraç kayıtlı teslim KDV si tutarını

belirtecektir.

 

       Geri gelen mal için gümrükte KDV ödemesi yapılmışsa bu KDV, ödemenin yapıldığı ayda indirilir.

 

       İhracatçı, malın geri gelmesine neden olan eksikliği giderip tekrar göndermek niyetinde ise, nakden KDV ödemek yerine bu KDV kadar teminat vermek suretiyle malı geçici şekilde ithal edebilir ve malı tekrar yurt dışı ettiğini tevsik ederek teminatı geri alabilir. Ancak bu işlemde geri gelen mal ile sonradan gönderilen malın aynı mal olduğunun tesbiti konusunda sorun çıkabilmektedir.

 

       Malın geri gelmiş olması nedeniyle ihracatın tekemmül etmediği doğrudur. Fakat mal, hiç yurt dışına çıkarılmamış gibi düşünülmesi hatalıdır. Zaten 46 nolu Tebliğde de bu anlayış benimsenerek aşağıdaki esaslar öngörülmüştür.

 

       .    İhracatçı, geri gelen malın alımında (veya imalinde) yüklendiği KDV yi indirimle     giderebilmiş veya indirimle giderememekle beraber iade istemiyerek, iade hakkını                        devralan KDV olarak kullanmışsa, yapılacak hiç bir işlem yoktur. İhracatçı malı, KDV        ödemeksizin gümrükten çeker ve bu malın alımında daha önce yüklendiği KDV indirimi      yerinde kalır, varsa devrolan KDV ilgili dönemlerinde dikkate alınmaya devam olunur.

           

.   İhracatçı, bu malın ihracı ile ilgili olarak KDV iade talebinde bulunmuş olmakla birlikte, mal          geri gelinceye kadar bu iadeyi nakden veya mahsup suretiyle alamamışsa, geri gelen         mala isabet eden iade hakkından vazgeçtiğini, bu meblağı malın geri geldiği ay KDV       beyannamesinin 24 üncü satırında indirim olarak  yer alacağını belirten bir dilekçeyi Vergi

Dairesine vermeli, kayıtlarını ve beyannamesini buna göre düzenlemelidir.

 

.   İhracatçı, geri gelen mal ile ilgili olarak yüklendiği KDV nin iadesini istemekle kalmamış  fiilen almış veya bir vergi borcuna mahsubunu istemişse, malı gümrükten çekerken KDV ödemek zorunda kalacaktır. İşte, Gümrük İdaresine ödenen bu KDV, ihracatçının daha önce aldığı KDV iadesinin tazmini mahiyetindedir.

 

.    İhracatçı geri gelen malı, daha önce ihraç kaydıyla (KDV ödemeksizin) temin etmişse ithal esnasında KDV ödetilmeli (yahut teminat alınmalı) ve ihracatçı hakkında başkaca bir işlem yapılmamalıdır.

.    İhracatçı geri gelen malı gümrükten ne şekilde çekmiş olursa olsun, bu malı yurt içinde sattığında veya malı satın aldığı firmaya iade ettiğinde KDV hesaplamak zorundadır.

 

       46 nolu Tebliğin C - 1 bölümünde belirtildiği üzere;

 

       Geri gelen malı, daha önce ihraç kaydıyla teslim etmiş olan mükellef;

 

       Bu malın ithali halinde, ihracatçıdan tahsil etmediği KDV nin geri gelen mala isabet eden kısmının ihracatçı tarafından Gümrük idaresine ödendiğini tevki ettiği takdirde GECİKME ZAMMI ARANMAKSIZIN, terkin mahsup veya iade işlemleri yerine getirilecektir.

 

       Malın geri gelmesi gerekçe gösterilerek iade ve mahsup taleplerinin geri çevrilmesi, gecikme zammı aranması şeklindeki hatalı uygulamalara, bu isabetli düzenleme ile son verilmiştir.

 

 

İhraç ettiği malın geri gelmesi ihracatçıyı dolayısıyle ülkemizi büyük zararlara uğratan bir olaydır.

 

Zaten bu şekilde darbe yemiş olan ihracatçı,

 

-     Gümrük idaresi vergi dairesine hitaben yazı yazmakta gecikmesi,

 

-     Yazılan yazının vergi dairesine ulaşması için geçen süre,

 

-     Vergi dairesinin bu yazıya cevap vermekte gecikmesi veya eksik cevap verdiği için zaman kaybedilmesi

 

suretiyle de mağdur edilmektedir. Üstelik bu işlemler rica - minnet yapılmakta, en çok korunup kollanması gereken ihracatçı bu iki Devlet kapısında süründürülmektedir.

 

Böylelikle geri gelen mal gümrükte bekletilmeksizin (yazışmalara gerek olmadan ihracatçı beyanına istinaden) hemen çekilerek ihracatcı ve dolaylı olarak ülkemiz, zarara uğramaktan kurtarılmış olur. (Gerekli görülürse, ihracatçının bu beyanının doğru olup olmadığı bir şekilde denetlenebilir)