Mehmet MAÇ
Yeminli Mali Müşavir
DENET YMM A.Ş.
KDV’de MÜTESELSİL SORUMLULUKTAN KURTULMAYI SAĞLAYAN,
BANKA ARACILIĞI İLE ÖDEME YAPMA KONUSUNDAKİ
SORUN VE ÖNERİLER
Bilindiği gibi, Vergi Usul Kanununun 11 inci maddesi uyarınca, mal alım satımı veya hizmet ifası işlemlerinde satıcı tarafından herhangi bir nedenle Hazine’ye intikal ettirilmeyen vergiden alıcılar müteselsil sorumlu tutulmaktadır.
82 no.lu KDV Genel Tebliği ile ödemenin banka aracılığı ile yapılması suretiyle (ve KDV kaçırılması konusunda alt firma ile işbirliği için de olunmaması şartıyla) KDV’de müteselsil sorumluluktan kurtulma imkânı getirilmiş ve bu imkan, 84 no.lu KDV Genel Tebliğinde tekrarlanmış, ayrıca KDV iadeleri açısından nisbi rahatlama yolu olarak gösterilmiştir.
KDV’de müteselsil sorumluluktan kurtulmak amacıyla, bankalar aracılığı ile ödemede bulunmaya özen gösteren firmalar ile, ödemelerini ötedenberi bu şekilde yapmakta olan firmalar açısından önemli bir sorumluluktan kurtulma yolu olan ve KDV iadelerinde nisbi rahatlama sağlayan bu imkanın kullanılmasında bazı sorunlar yaşanmakta olup, bu sorunlar ve çözüm önerilerimiz aşağıda özetlenmiştir.
1. Ödemede Bulunulan Firmanın Vergi Numarasının Belirtilmesi Mecburiyeti Kaldırılmalıdır :
Ödemenin banka aracılığı ile yapılması suretiyle KDV’de müteselsil sorumluluktan kurtulma yönteminin ihdasından (82 Tebliğ R.G. 10.5.2001 – 24398) sonra, 1.9.2001 tarihinden itibaren bankalarda hesap açtırılması ve bazı finansal işlemler ve banka aracılığı ile ödeme yapılması için vergi numarasını bankaya bildirme mecburiyeti getirilmiştir. (4358 sayılı Kanuna ilişkin 2 no.lu Tebliğ, R.G. 19.6.2001 – 24437)
Bu mecburiyet sonucu tüm hesap sahiplerinin vergi numaraları bankalarca otomasyon sistemlerinde yer aldığına ve önemli işlemlerde bu numaralar zikredildiğine göre, vergi numaralarının çek veya havale belgesi üzerinde belirtilmesinin KDV sorumluluğu açısından anlamını kaybettiğine ve bu şekil şartının sona erdirilmesinin isabetli olacağına inanıyoruz.
Keza daha önce, alıcının vergi numarasını havale belgesi veya çek üzerinde göstermemiş olanların da sorumluluktan kurtulabilmeleri sağlanmalıdır. Zira aslolan, banka aracılığı ile ödeme yapılmış olmasıdır.
2. Cari Hesaba Mahsuben (Belli Bir Fatura Tutarı ile Uyumlu Olmayan) Ödemeler ve Karşılıklı Faturalaşma İçin Çözüm Getirilmelidir :
84 no.lu Tebliğde, müteselsil sorumluluktan kurtarıcı ödeme yöntemi olarak, “FATURANIN KDV DAHİL TUTARININ” banka aracılığı ile ödenmesi öngörülmektedir.
Halbuki çoğu mal ve hizmet alımlarında, taraflar arasında bir cari hesap (120 ve 320 no.lu hesapla) açılmakta ve ödemeler cari hesaba mahsuben, gayrimuayyen miktarlarda yapılmaktadır.
Ödemelerin fatura bazında yapılmadığı durumlarda, belli bir faturanın kayda alındığı gün ve daha sonraki günlerde bu faturayı kapatacak büyüklükte bir veya birden fazla banka aracılığı ödeme var ise, mükellefin beyanı doğrultusunda veya re’sen bu ödemeleri o fatura ile ilgili saymak çözüm teşkil edebilmelidir. Şayet daha önce avans ödenmesi söz konusu olmuşsa, yine mükellefin beyanına göre bu ödemenin de söz konusu fatura ile ilgilendirilmesi gerekir.
Keza bir faturada doğan borç kısmen veya tamamen, borçlu tarafından kesilen fatura ile kapanmışsa, karşılıklı faturalaşma halinde de karşı faturalar, banka aracılığı ile ödeme yapılması gibi, sorumluluktan kurtarıcı olmalıdır.
3. Ödemenin Kısmen Banka Aracılığı İle, Kısmen de Doğrudan Satıcıya Yapılmış Olması, Alacak Nakli ve Borç Devri İşlemleri İçin İhtiyaç Duyulan Çözümler :
Uygulamada bazen, bir faturadan doğan borcun kısmen banka aracılığı ile, kısmen de nakit olarak ödendiği yahut borç devri, alacak nakli gibi yöntemlerle borcu sona erdirildiği görülebilmektedir.
82 no.lu Tebliğde, bu gibi durumlarda KDV de müteselsil sorumluluğu ne şekilde etkileneceği belirtilmemiştir.
Bizim anlayışımıza göre, faturanın banka aracılığı ile ödenmiş olan kısmına tekabül eden KDV den doğan sorumluluğun ortadan kalması gerekir. Hatta faturanın % 90 gibi önemli bir kısmı banka aracılığı ile ödendi ise sorumluluğun tümüyle ortadan kaldırılması gerekir.
Faturadan doğan borcun, borçlunun bir kişiden olan alacağının nakli suretiyle kapatılmasında ödemenin banka aracılığı ile yapılmadığı açıktır. Ancak nakledilen alacak, ilgili kişi tarafından banka aracılığı ile ödenmişse yine KDV sorumluluğunun ortadan kalkması gerekir.
Faturadan doğan borç, faturayı kesenin bir borcunu, fatura muhatabına devretmesi nedeniyle başka bir kişiye yönelik hale gelmişse, bu borcun banka aracılığı ile ödenmesi de KDV sorumluluğunu ortadan kaldırmalıdır.
4. Diğer Sorunlar :
Dürüst mükelleflerin de rahatsız edilmesine yol açan ve bir çok açıdan mantıksız yönleri bulunan KDV'’e müteselsil sorumluluk konusunda, önemli bir çıkış yolu olan, bankalar aracılığı ile ödemede bulunmak suretiyle sorumluluktan kurtulma olgusu, yukarıda belirtmediğimiz başka sorunlara ve çözüm ihtiyaçlarına da konu olabilir.
Mali mevzuata uyma prensip ve gayreti içinde olan mükelleflerin Maliye Bakanlığı’ndan beklentisi bu önemli çıkış yolu üzerindeki engellerin kaldırılması yönünde akılcı, sıkıntı yaratmayacak çözümler ve detaylı açıklamalar içeren düzenlemeler yapılmasıdır.