Kurumlar Vergisi (veya geçici vergi) matrahını etkileyebilen bağış türleri ve bu bağışlara ilişkin şartlar ile ilgili olarak ardı ardına gelen yasa değişiklikleri ve bilhassa Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 14/6 ncı maddesinde yapılan değişiklikle, Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca bağışların gider kalemi olmaktan çıkarılıp, Mükerrer 14’üncü madde ile bir indirim kalemi haline getirilmiş olması, konunun son haliyle özetlenmesine ve örneklerle anlaşılır hale getirilmesini gerekli kılmıştır.

 

5228 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile, Kurumlar Vergisi Kanununa mükerrer 14 üncü madde eklenmiş bu maddede zarar mahsubu ve bağışlar birer indirim kalemi olarak düzenlenmiştir. Buna mukabil aynı konuları içermekte olan Kurumlar Vergisi Kanununun 14/6 ncı maddesinin metni değiştirilerek, sadece % 40 oranındaki ARGE indirimini ihtiva eder hale getirilmiştir. (Yürürlük 31.7.2004)

 

Bu değişikliğin önemli etkisi şudur : Eskiden Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamındaki bağışlar gider yazılabilmekte iken, bu bağışların 14 üncü madde kapsamından çıkarılması sonucu, söz konusu bağışlar kanunen kabul edilmeyen gider haline gelmiş, ancak mükerrer 14 üncü maddede yazılı olanların, indirim yoluyla KV matrahı dışına çıkarılabilmesi sağlanmıştır.

 

Bu arada 14/6 ncı maddede yazılı bağış türleri, mükerrer 14 üncü maddeye aktarılırken kısmen değişikliğe uğramıştır. Mükerrer 14 üncü maddenin bağış indirimleri ile ilgili hükümlerinin metni yazımızın ekinde olup, aşağıdaki izahatımızın yanı sıra söz konusu hükümlerin de göz önünde tutulması gerekir.  

 

 

Bu Sirkülerimizin ekinde, KVK’nin Mükerrer 14’üncü maddesinin bağış indirimleri ile ilgili bölümlerinin metni bulunmaktadır.

 

Mükerrer 14’üncü maddenin 1/b bendine göre;

 

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine,

 

il özel idarelerine,

 

belediyelere ve köylere,

 

Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara,

 

kamu menfaatlerine yararlı sayılan derneklere ve

 

bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara,

geçici vergi dönemi boyunca veya yıllık beyanname açısından yıl boyunca yapılan ve Mükerrer 14’üncü maddenin daha sonraki bendleri kapsamına girmeyen aynî veya nakdî bağışların tümü öncelikle kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacak, daha sonra bu bağışların kurum kazancının %5’ini aşmayan kısmı, KV beyannamesinin 53 no.lu satırında indirilmek suretiyle kurumlar vergisi matrahının dışına çıkarılacaktır.

 

Her ne kadar mükerrer 14 üncü madde 31.7.2004 tarihinde yürürlüğe girmiş ise de, bu maddenin 1/b bendi hükmü, daha önce 14 üncü maddenin 6 ncı bendinde aynen yer almakta olduğu için söz konusu indirim imkanı 2004 yılının tümünde yapılan bu kapsamdaki bağışlar bakımından geçerlidir.

 

Buradaki %5’in bazını teşkil eden kurum kazancı, ticari kazanca kanunen kabul edilmeyen giderlerin ilavesi diğer indirimlerin, iştirak kazançları istisnasının ve geçmiş yıl mali zararlarının düşülmesi ile bulunan diğer istisnalar uygulanmadan önceki rakamdır. (67 no.lu KVK Genel Tebliği)

 

Not : Her ne kadar 67 no.lu KV Tebliğinde % 5 in bazının hesaplanmasında geçmiş yıl mali zararlarının indirileceği belirtilmekte ise de, geçmiş yıl zararlarının gider kaydını öngören KVK nun 14/6 ncı maddesinin değişmesi ve geçmiş yıl zararlarının bir indirim kalemi haline gelmesi karşısında bu bazın geçmiş yıl mali zararları düşülmemiş rakam olması gerektiği görüşündeyiz. Zaten kanundaki “…. o yıla ait kurum kazancının % 5 ine kadar olan kısmı” tabiri geçmiş yıl sonuçlarından bağımsız olarak o yılın kendi içindeki mali kârı ifade ettiği açıktır. Ancak 67 no.lu KV tebliği halen yürürlükte olduğundan aşağıdaki örneklerimizde % 5 in bazı, geçmiş yıl zararları düşülerek tespit edilmiştir.

 

 

 

Bu örnekteki kurum, 2004 yılında % 5 lik sınır kapsamında 11 milyar TL. bağışta bulunmuş fakat söz konusu sınır nedeniyle, bunun ancak 5 milyarlık kısmını vergi hesabında dikkate alabilmiştir.

 

Yukarıdaki 2 no.lu bölümde sayılan kurum ve kuruluşlara bağışlanmak üzere inşa olunan söz konusu tesisler dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bahsi geçen kuruluşlara yönelik bağışlar ile yine bu kuruluşlar tarafından işletilmekte olan söz konusu nitelikteki tesislerin faaliyetlerini sürdürebilmeleri amacıyla yapılan her türlü nakdi veya ayni bağışların tamamı, yukarıdaki %5’lik sınır kapsamındaki bağışlara ilaveten, ilişikte metni bulunan Mükerrer 14’üncü maddenin 1/c bendi uyarınca ve KV beyannamesinin 54 no.lu satırında gösterilmek suretiyle indirilebilmektedir.

 

Her ne kadar mükerrer 14 üncü madde 31.7.2004 tarihinde yürürlüğe girmiş ise de, benzer bir hükmün daha önce 14 üncü madde metninde yer alıyor olması dolayısıyla, 2004 yılında bu kapsamda ve ilgili hükümler uyarınca yapılan bağışların tümünün dikkate alınması mümkündür.

Bu kapsamdaki bağışlar öncelikle kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacak, yukarıdaki %5’lik baz anlamındaki kurum kazancından (bu kazancı aşmamak kaydıyla) indirilebilecektir.

 

 

 

Bu örnekte mükerrer 14/1-c kapsamındaki bağış tutarı (115 milyar) bu bağış indirimine baz teşkil eden rakamın (95 milyarın) üstünde olduğu için söz konusu bağış kurumlar vergisi matrahını sıfırlamıştır. Arta kalan 20 milyarlık indirim konusu yapılamayan bağış kısmı müteakip dönemlerde indirilemez. (Kazanç yetersizliği dolayısıyla bağışın bu kısmına ait indirim hakkı kaybolur.)

 

 

Aşağıda metni bulunan mükerrer 14’üncü maddenin 1/d bendinde yazılı kurum ve kuruluşlara bu bend kapsamında yapılan bağışların %100’ü, yukarıdaki (3 no.lu bölümdeki) anlayış çerçevesinde (önce kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınıp daha sonra kurum kazancıyla sınırlı olmak üzere) indirilerek kurumlar vergisi matrahını etkileyebilmektedir. (KV beyannamesinin 55 no.lu satırı)

 

Bu hükmün yürürlük tarihi 31.07.2004 olduğundan, söz konusu hüküm uyarınca dikkate alınabilecek bağışlar 31.07.2004 tarihinden sonra yapılan bağışlardır.

 

Ancak KVK nun 14 üncü maddesine 5035 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi ile 2.1.2004 tarihinden geçerli olmak üzere eklenen benzer fakat daha dar kapsamlı bağışlar giderler arasında kalacaktır.

 

Bu bağışlar için 14/1-d bendinin son fıkrasında yazılı oran %100’dür. Bakanlar Kurulu bu oranı yarısına kadar indirme yetkisine sahip olmakla beraber henüz böyle bir yetki kullanmamıştır.

 

Konu hakkında detaylı bilgi için 2004/158 sayılı Sirkülerimize bakınız.

 

 

 

Görüldüğü gibi bu örnekteki kurum yasal olarak indirilmesi mümkün bulunan (11+85 =) 96 milyar liralık bağışta bulunmuş olmasın rağmen bağış indirimi aşamasındaki rakam 80 milyar olduğu için bağış indirimi hakkının 16 milyarlık kısmını kullanamamıştır. www.gelirler.gov.tr  adresli web sitesinin ana sahifesindeki beyanname örneklerinde yer alan 2004 yılı kurumlar vergisi beyannamesi incelendiğinde görüleceği üzere bağış indirimi işlemi diğer tüm indirimlerden sonra fakat yatırım indirimi uygulanmadan önceki aşamada yapılmaktadır.

 

KVK’nun mükerrer 14/1-e bendi uyarınca ;

 

“e) 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50'si”

 

öncelikle kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacak,

 

-          amatör spor dalları için yapılan sponsorluk harcamalarının tümü,

-     profesyonel spor dalları için yapılan sponsorluk harcamalarının yarısı,

 

yukarıdaki bölümlerde belirtilen anlayış çerçevesinde (beyanname üzerinde - 56 ncı satırda -  indirim suretiyle) kurumlar vergisi matrahını etkileyecektir.

 

Mükerrer 14 üncü maddenin yürürlük tarihi 31.07.2004 olmakla beraber, bu hükmün benzeri, daha önce 13.3.2004 tarihinden geçerli olmak üzere 5105 sayılı Kanunla KVK nun 14 üncü maddesine eklendiğinden, 13.3.2004 – 31.7.2004 tarihleri arasında bu benzer hükme uyan harcamalar giderler arasında kalacak 31.07.2004 tarihinden sonra yapılan harcamalar ise, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınıp, mükerrer 14 üncü madde uyarınca beyanname üzerinde indirim konusu yapılacaktır.  

 

 

Bazı özel kanunlarda, belli kuruluşlara yapılan bağışların kurumlar vergisi matrahını etkileyebileceğine dair hükümler bulunmaktadır. Bu hükümler yukarıdaki indirimlere ilaveten uygulanmaktadır.

 

Aşağıdaki tabloda, bağışın gider kaydedilmesine ve matrah tesbit edilirken indirilmesine imkan veren özel Kanunların listesi ve gerekli bilgiler yer almaktadır.

  

 

 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40 ncı maddesine 5035 sayılı Kanun’la 02.01.2004 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere eklenen 10 no.lu bend hükmü şöyledir :

 

“Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı’nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin maliyet bedeli”

 

Bu hüküm uyarınca söz konusu dernek ve vakıflara yapılan gıda maddesi teslimleri, herhangi bir genel gider kalemi olarak doğrudan gider kaydedilebilmektedir.

 

Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazançla ilgili hükümleri kurumlar açısından da geçerli olduğundan (KVK Md.13) yukarıdaki hüküm uyarınca kurumlar da, bahsi geçen dernek ve vakıflara yaptıkları gıda bağışlarını doğrudan gider yazabilmektedirler.

 

Bu konuda son olarak 5281 sayılı Kanun 43/8-a maddesiyle değişiklik yapılarak, GVK’nun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının 10 numaralı bendinde yer alan “gıda maddelerinin” ibaresi “gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin” şeklinde değiştirilmiştir. Böylelikle kapsam genişletilerek, gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin de gider olarak indirimine imkan tanımıştır. Değişiklik 31.12.2004 tarihinde yürürlüğe girdiği için bu tarihten itibaren bağışlanacak temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli gider kaydedilebilecektir.

 

 

2004 Aralık ayında Güneydoğu Asya’da meydana gelen Tsunami felaketi nedeniyle dünya çapında yardım kampanyaları devam etmektedir. Türkiye’de de bazı kurum ve kuruluşların yardım kampanyası başlattıkları, kurumlar vergisi mükelleflerince bu kapsamda bağışlar yapılmakta olduğu görülmektedir.

 

Söz konusu bağışlar, bu Sirkülerimizde açıklanan gider kaydı veya indirim imkanlarından herhangi birine girmiyorsa kanunen kabul edilmeyen gider niteliğindedir.

 

Örnek vermek gerekirse, bir cep telefonu, gazete yahut TV işletmesinin başlattığı kampanya kapsamında yapılan bağışlar kanunen kabul edilmeyen giderdir. Buna mukabil Kızılay tarafından başlatılmış olan kampanya uyarınca yapılan ve Kızılay tarafından makbuza bağlanan bağışlar, Kızılay’ın kamu menfaatine yararlı bir dernek olması nedeniyle, KVK nun mükerrer 14 üncü maddesinin 1/b bendi uyarınca ve yukarıdaki 2.1. no.lu bölümde yaptığımız açıklamalara göre kurumlar vergisi matrahını etkileyebilir.

 

      Bağışın ayın olarak yapılması halinde, bu teslimat KDV Kanunu’nun 17/2-b maddesi uyarınca KDV’den müstesna ise, yani genel ve katma bütçeli dairelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere, bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, döner sermayeli kuruluşlara, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşlarına, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına, siyasi partilere, sendikalara, kanunla kurulan ve tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıklarına, kamu menfaatine yararlı derneklere, tarımsal amaçlı kooperatiflere ve Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınmış vakıflar ile ayni bağışta veya fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara gıda bağışında bulunulmuş ise, bu bağış nedeniyle teslim KDV’si hesaplanmaz. Ancak, söz konusu istisnanın kısmi istisna olması nedeniyle bağışlanan malın alımında veya imalinde yüklenilen KDV indirilemez, daha önce indirilmiş ise indirim iptaline tabi tutulur.             

 

      Ancak bağış teslimatı yukarıdaki istisnaya girmediği için teslim KDV’si hesabına konu edilmişse, KDV’li olarak yapılan bu teslimat için yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılabileceği kuşkusuzdur.

Kaynak : DENET’in 2005/39 sayılı Sirküleri.

 

 

 

Madde No Mükerrer Madde 14

 

(5228 sayılı Kanunun 32’inci maddesiyle eklenen madde, Yürürlük; 31.7.2004) 1. Kurumlar vergisi matrahının tespitinde, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek üzere, kurum kazancından aşağıdaki indirimler yapılır.

 

a) ……………………(Zarar mahsubuna ilişkin hükümler)

 

b) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara, kamu menfaatlerine yararlı sayılan derneklere ve bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının % 5'ine kadar olan kısmı.

 

c) (b) bendinde sayılan kamu kurum ve kuruluşlarına bağışlanan okul, sağlık tesisi, yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı.

 

d) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri ile il özel idareleri ve belediyeler, köyler ve kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen;

 

i. Kültür ve sanat faaliyetlerine ilişkin ticari olmayan ulusal veya uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesine,

 

ii. Ülkemizin uygarlık birikiminin kültürü, sanatı, tarihi, edebiyatı, mimarisi ve somut olmayan kültürel mirası ile ilgili veya ülke tanıtımına yönelik kitap, katalog, broşür, film, kaset, CD ve DVD gibi manyetik, elektronik ve bilişim teknolojisi yoluyla üretilenler de dahil olmak üzere görsel, işitsel veya basılı materyallerin hazırlanması, bunlarla ilgili derleme ve araştırmaların yayınlanması, yurt içinde ve yurt dışında dağıtımı ve tanıtımının sağlanmasına,

 

iii. Yazma ve nadir eserlerin korunması ve elektronik ortama aktarılması ile bu eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılmasına,

 

iv. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınmaz kültür varlıklarının bakımı, onarımı, yaşatılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması ve nakil işlerine,

 

v. Kurtarma kazıları, bilimsel kazı çalışmaları ve yüzey araştırmalarına,

 

vi. Yurt dışındaki taşınmaz Türk kültür varlıklarının yerinde korunması veya ülkemize ait kültür varlıklarının Türkiye’ye getirilmesi çalışmalarına,

 

vii. Kültür envanterinin oluşturulması çalışmalarına,

 

viii. 2863 sayılı Kanun kapsamındaki taşınır kültür varlıkları ile güzel sanatlar, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki ürün ve eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığı koleksiyonuna kazandırılması ve güvenliklerinin sağlanmasına,

 

ix. Somut olmayan kültürel miras, güzel sanatlar, sinema, çağdaş ve geleneksel el sanatları alanlarındaki üretim ve etkinlikler ile bu alanlarda araştırma, eğitim veya uygulama merkezleri, atölye, stüdyo ve film platosu kurulması, bakım ve onarımı, her türlü araç ve teçhizatının tedariki ile film yapımına,

 

x. Kütüphane, müze, sanat galerisi ve kültür merkezi ile sinema, tiyatro, opera, bale ve konser gibi kültürel ve sanatsal etkinliklerin sergilendiği tesislerin yapımı, onarımı veya modernizasyon çalışmalarına,

İlişkin harcamalar ile bağış ve yardımların % 100’ü (Bakanlar Kurulu, bölgeler ve faaliyet türleri itibariyle bu oranı yarısına kadar indirmeye veya kanunî oranına kadar çıkarmaya yetkilidir.).

 

e) 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50'si.

2. Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın maliyet bedeli veya mukayyet değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınır.

3. Bu maddenin uygulamasıyla ilgili usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.