Bilindiği gibi eskiden, işle ilgili olarak yapılan harcamaların VUK’un 233. maddesinde sayılan perakende satış vesikaları (yani, perakende satış fişleri, yazar kasa fişleri, giriş ve yolcu taşıma biletleri) ile belgelenmesi mümkün değildi.

 

       Maliye Bakanlığı, yayımladığı 204 no.lu VUK Genel Tebliği (1) ile mükelleflerin işyerlerinde kullanılmak ve tüketilmek amacıyla satın aldıkları (kırtasiye, büro ve temizlik maddeleri gibi) tutarı kanuni haddi (250.000.000 lirayı) (2) aşmayan mal ve hizmetler için düzenlenen perakende satış fişi veya yazar kasa fişlerinin gider belgesi olarak kabul edileceğini hükme bağlamış bulunmaktadır.

 

       Daha sonra yayımlanan 275 sıra No.lu VUK Genel Tebliği (3) ile de, taksi işleten mükelleflerden alınan ve tutarı fatura düzenleme mecburiyetine ilişkin kanuni haddi (2002 yılı için 250.000.000 TL.) aşmayan perakende satış fişlerinin de, gider belgesi olarak kabul edilmesi uygun görülmüştür. Konu ile ilgili olarak şu hususlar göz önünde tutulmalıdır :

 

·         Bu düzenleme, talep halinde satıcının fatura verme mecburiyetini ortadan kaldırmış değildir. Başka bir anlatımla satıcı, PSV’nin gider kaydı için yeterli olduğunu ileri sürerek alıcının fatura talebini reddedemez.

 

·         Yukarıda tarif edilen masrafların, PSV ile belgelenmesi mecburi hale gelmiş değildir. Bunların fatura ile de belgelenebileceği tabiidir.

 

·         PSV ile belgelenebilecek giderlerin, genel gider niteliğinde olan harcamalarla sınırlı olduğu anlaşılmaktadır ve uygulama da bu yöndedir. Örnek vermek gerekirse:

 

-          İşyerinde personele yemek vermek veya ikram amacıyla satın alınan yiyecek ve içecekler,

-          KDV hariç bedeli 250.000.000 (4) lirayı aşmayan küçük demirbaşlar,

-          Seyahate gönderilen personel tarafından yapılan işle ve bu seyahatle ilgili yemek, fotokopi çekimi ve sair müteferrik masraflar,

-          Temizlik, bakım, onarım ile ilgili müteferrik mal ve hizmet alımları,

-          Büro personeli için yapılan ilaç ve tedavi giderleri,

-          İşte kullanılan binek araçlarının giderleri (yakıt, tamir, bakım),

-          Kırtasiye ve sair büro masrafları,

-          Çiçek, ampul, pil, LPG, temizlik maddeleri

 

vb. genel giderler, PSV ile belgelenebilir.

________________________________________________

 

(1)       05.06.1990 tarih ve 20539 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)       250.000.000 liralık had VUK’un 232/2. maddesine ilişkin olup 2001/3395 sayılı BKK ile 01.01.2002 tarihinden geçerli olmak üzere belirlenmiştir.

(3)       20.07.1999 tarih ve 23761 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(4)       Bkz. 2001/3395 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, (27.12.2001 tarih ve 24623 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.)

 

 

 

·         Kullanım ömrü bir yıldan fazla olan ve KDV hariç tutarı 250.000.000 lirayı aşan amortismana tabi iktisadi kıymetler fatura ile belgelenmelidir.

·         Satılmak amacıyla yapılan mal alımları da fatura ile belgelenmelidir (5).

·         Keza, 204 no.lu Tebliğ’de açık bir belirleme bulunmamakla beraber genel anlayış ve uygulama, VUK’un değerleme hükümlerine göre Maliyet Unsuru olan tüm harcamaların fatura ile belgelenmesi gerektiği yönündedir.

 

Örnek vermek gerekirse;

 

-          Nakliye işi yapan firmanın nakil araçlarına ait yakıt, yedek parça, tamir-bakım giderleri,

-          Fabrika, imalathane gibi yerlere ilişkin bilumum mal ve hizmet alımları,

-          İmalat işinde çalışan işçilere yönelik olan iş elbisesi, yemeklik malzeme, ilaç, ayın şekildeki ücret unsurları,

 

ve benzeri mahiyetteki giderlerin 250.000.000 lirayı geçmese dahi fatura ile belgelenmesi mecburiyetinin devam ettiği anlaşılmaktadır.

 

·         Gerçek usulde vergilendirilen serbest meslek erbabı ve çiftçilerin durumu müphemdir. Çünkü 204 no.lu Tebliğin lafzı, PSV ile belgeleme imkanının ticari faaliyetlerle sınırlı olduğu yönündedir ve yorumla genişletilmeye müsait görünmemektedir. Fakat mantıken serbest meslek erbabının ve çiftçilerin de bu imkandan yararlandırılması gerektiği görüşündeyiz.

 

·         PSV’deki açıklama noksanlıklarının giderilmesi, mahsuba bağlama ve dosyalamada kolaylık sağlanması bakımından bunların bir masraf beyan formu üzerinde KDV’leri ayrıca belirtilerek listelenmesi, fiş ve vesikaların bu formun arka yüzüne, bu yeterli olmazsa bir alonj üzerine yapıştırılması yahut mahsup fişine eklenmesi tavsiyeye şayandır. Bu gibi masraf listelerinde yer alan gider toplamlarının müteferrik giderler hesabına ve KDV toplamının da indirilecek KDV hesabına borç kaydedilmesi, uygulamada kabul gören pratik bir yöntemdir.  

       1990/4 sayılı KDV İç Genelgesinin konuya ilişkin bölümü şöyledir :

 

       “... gider belgesi olarak kabul edilen perakende satış veya yazar kasa fişlerinde ayrıca gösterilen katma değer vergisi de, bu belgelerin kanuni defterlere kaydedilmesi şartıyla, genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.” 

       Bu husus daha sonra, 206 sayılı VUK Genel Tebliği (6) ile de vurgulanmıştır. KDV indirimi konusunda şu hususlar gözönünde tutulmalıdır.

 

 

___________________________________________

 

(5)     V.Arif ŞİMŞEK-Abdullah TOLU, KDV’de İndirim, Yaklaşım Yayınları, Ankara Nisan 2002, s.246-247

(6)     17.11.1990 tarih ve 20698 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

 

 

·         Perakende satışlarda, belge üzerinde KDV’nin ayrıca gösterilmesi mecburiyeti yoktur. Bu satışın perakende satış sayılabilmesi için; malın alıcı tarafından aynen veya işlendikten sonra tekrar satışa arz edilmemesi, tüketilmesi veya sarf malzemesi olarak kullanılması ve satın alan kişilerin normal ihtiyacından fazla olmaması gerekir. (22 Seri No.lu KDV Genel Tebliği) (7).

 

Perakende satış tarifi böyle olunca, firmaların PSV ile gider kaydına konu edebilecekleri alımları da bu tarif kapsamına girmektedir. Burada çıkan sonuç, gider kaydına mesnet olabilecek PSV’de KDV ayrıca gösterilmemiş olsa dahi iç yüzde hesabı ile bulunup indirilmesinin mümkün olduğu şeklindedir. Ne var ki bunun böyle olduğu konusunda açık bir belirleme bulunmadığı gibi, giderlerin PSV ile belgelenmesinin imkansız olduğu dönemlerde yayınlanmış ve yürürlükten kaldırılmamış olan bazı Tebliğlerde aksi yönde hükümler bulunmaktadır. (24 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin H bölümü) (8). Dolayısıyla bu konuya açıklık getirilmesine ihtiyaç vardır.

 

Öte yandan, yazar kasa fişlerinde rumuz şeklinde de olsa satılan malın cinsi veya yapılan işin mahiyeti ile KDV tutarı görülebilmektedir. Perakende satış fişlerinde ise bu bilgilerin belirtilmesi ve KDV’nin ayrıca gösterilmesi mecburiyeti yoktur.

 

Gerek gider kaydında sorun çıkmaması, gerekse KDV indirim hakkının kullanılabilmesi bakımından PSV’ye alınan mal cinsinin yahut yaptırılan işin mahiyetinin yazdırılmasında ve KDV tutarının ayrıca belirttirilmesinde yarar vardır.

 

·         KDV’nin ayrıca gösterilmesine gerek bulunmayan (akaryakıt gibi) mallarda KDV tutarı iç yüzde hesabıyla bulunup indirilir.

·         İndirimin mümkün olduğu hallerde KDV’nin indirilmesi esas olup, indirimden feragat edilerek indirimi mümkün olan KDV’nin gider yazılması yasaklanmıştır. (KDV Kanunu Md.58). Kaldı ki, indirilmesi mümkün olan KDV’nin gider yazılması, mükellefi mali ziyana uğratan bir kayıt tarzıdır. Bu nedenle, gerek harcama belgelerinin düzenletilmesi gerekse bunların mahsup fişine bağlanması esnasında KDV indirimi konusu gözardı edilmemelidir.

  

 ______________________________________________

 

(7)     24.05.1986 tarih ve 19116 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(8)     22.12.1986 tarih ve 19289 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.