Özel gider indirimi esaslarında geçen yıla göre herhangi bir farklılık söz konusu değildir. (Geçen seneden farklı tek husus 1998 yılı için geçerli olan iki farklı gelir vergisi tarifesinin 1999 yılı için söz konusu olmamasıdır.)

 

Bu yazımızda bazı ücretliler tarafından sahte veya muhteviyatı itibarıyle yanıltıcı belge kullanılmak suretiyle haksız yere özel gider indiriminden yararlanmanın sonuçlarına değinilmiştir.

 

Bilindiği gibi özel gider indirimi Gelir Vergisi Kanunu’nun gerçek ücretin tespitini düzenleyen 63 üncü  maddesinin 5 numaralı bendinde yer almakta ve  maddeye göre ücretlilerin yıllık olarak yapmış olduğu ve belgelediği giyim, gıda, sağlık, eğitim ve kira giderlerine göre bu ücretlilere stopaj iadesi öngörülmektedir. Böylelikle ücretlinin belge toplaması özendirilerek vergi kaybının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

 

İşverenler, kendilerine ibraz edilen harcama belgelerinin geçerli belge olup olmadığını, harcamanın özel gider indirimi kapsamına girip girmediğini ve harcama toplamının ve bu toplamın 1/3 ünün doğru beyan edilip edilmediğini kontrol etmek zorundadırlar. (176 no.lu GV Genel Tebliği)

 

İşverenler bu kontrol ile yükümlü olmaları yanı sıra, haksız iade sebebiyle ortaya çıkan vergi kayıpları ve cezalarından da sorumludurlar. Nitekim bahsi geçen Tebliğde ücretlilerin haksız vergi iadesine sebebiyet vermeleri halinde vergi aslı ceza ve gecikme zammının işverenden talep edileceği, işverenin de ödemek zorunda kaldığı bedeller için personele genel hükümler çerçevesinde rücu edebileceği belirtilmektedir. Kısaca çeşitli sebeplerle ücretlinin haksız yere özel gider indiriminden yararlanması halinde vergi idaresi, ücretliyi değil işvereni muhatap almaktadır. Şayet haksız iadeye sebebiyet vererek işverenin vergi, ceza ve gecikme zammı ödemesine yol açan ücretli çalışmaya devam ediyorsa, rücu işlemi bu ödemelerin maaştan kesilmesi yoluyla yapılmakta, ücretli işten ayrıldıysa ayrılma ücretli takibe alınmaktadır.

                                                                                                  

VUK’nun 359 uncu maddesinde kaçakçılık suçları arasında sayılan sahte veya muhteviyatı yanıltıcı belge kullanmaya ilişkin fiillerin suç tarifi şu şekilde yapılmıştır:

  

“...muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar (muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir.)” (VUK m.359-a/2)

 

“ ....belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar (sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir)” (VUK m.359-b/1)

 

Muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullananlar için maddede öngörülen ceza altı aydan üç yıla kadar, sahte belge kullananlar için öngörülen ceza ise, onsekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Yanıltıcı kullananlara verilen hapis cezası paraya çevrilebildiği halde sahte belge kullananlara verilen hapis cezasının paraya çevrilmesi söz konusu değildir.

 

Ücretlinin haksız yere vergi iadesi almak amacıyla bilerek veya bilmeyerek sahte belge kullanması veya içerik itibariyle yanıltıcı belge ibraz etmesi mümkün olabilir. Son zamanlarda gerçekte herhangi bir mükellefiyet kaydı olmayanlara ait ödeme kaydedici cihazlardan kesilmiş belgelerin el altından belirli yüzdelerle satın alındığı ve/veya gerçek bir alışverişi temsil bazı belgelerin özel gider indirimine konu edildiği duyulmaktadır. Bu türden etmeyen belgeleri satın alarak veya herhangi bir şekilde temin ederek işverene ibraz etmek suretiyle haksız sebebiyet veren ücretliler, yukarıda ifade ettiğimiz sahtecilik suçunu işlemiş olurlar. Bu suça ilişkin cezanın muhatabı ilgili ücretlidir. Bir inceleme esnasında söz konusu suçu tespit eden inceleme elemanlarının durumu yetkili Cumhuriyet Savcılıklarına bildirmesi zorunludur. (VUK m.367) (Ancak uygulamada işverene, haksız vergi iadesi alındığı için yöneltilen tarhiyat, uzlaşma ile sonuçlanırsa, bu haksız iadeye sahte veya yanıltıcı belge kullanarak sebebiyet veren ücretliler hakkında savcılığa suç duyurusu yapılmamaktadır.)

 

Geçen yıl, çok sayıda işveren vergi iadesi yönünden incelenmiş ve tarhiyata uğramıştır. Bu tarhiyatların ekseriyeti uzlaşma ile sonuçlanmış ve işverenler ödemek zorunda kaldıkları vergi ceza ve gecikme zamlarını ilgili personelden almış veya personeli takibin sonuçsuz kalması nedeniyle zarara uğramıştır.

 

Bu yıl da vergi iadesine yönelik denetimlere devam olunacaktır. Hatta şimdiden firmalara gönderilen denetmen yazıları ile vergi iade hesapları hakkında bilgi istenmeye başlanmıştır.

 

İşverenlere tavsiyemiz, haksız vergi iadesi olayları ile ilgili olarak yukarıda özetlediğimiz konularda müşavirlerine danışarak detaylı bilgi edinmeleri ve bu bilgileri ücretlilerine aktararak onları ikaz etmeleridir.

 

İşverenlerce ücretlilere dağıtılacak uyarı yazısı hazırlanırken aşağıdaki örnek yazıdan istifade edilebilir :

 

“Personelin Dikkatine

 

·         Özel Gider İndiriminde geçerli olmayan belgelerin kullanıldığı,

·         Bu belgelerde tahrifat yapıldığı,

·         Yanıltıcı ve sahte belgelerin kullanıldığı,

·         Özel Gider İndirimine konu olmayan harcamaların bildirimlere dahil edilerek haksız Vergi İndirimine sebebiyet verildiği,

Gerek duyduğunuz takdirde Vergi İade zarflarınızı geri alarak bir kez daha kontrol ediniz. Varsa geçerli olmayan belgeleri çıkartıp Vergi İade Zarflarınızı yasaya uygun olarak yeniden tanzim ederek, süratle ilgililere teslim ediniz.”