DENET YMM A.Ş. 

 

 

Bazı ücretliler tarafından sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullanılmak suretiyle haksız yere özel gider indiriminden yararlanmanın yaratacağı sonuçlar, personel ve işveren açısından önem arz etmektedir.

 

Bilindiği gibi özel gider indirimi Gelir Vergisi Kanunu’nun gerçek ücretin tespitini düzenleyen 63’üncü maddesinin 5 numaralı bendinde yer almakta ve maddeye göre ücretlilerin yılık olarak yapmış olduğu ve belgelediği giyim, gıda, sağlık, eğitim ve kira giderlerine göre bu ücretlilere stopaj iadesi öngörülmektedir. Böylelikle ücretlinin belge toplaması özendirilerek vergi kaybının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

 

İşverenler, kendilerine ibraz edilen harcama belgelerinin geçerli belge olup olmadığını, harcamanın özel gider indirimi kapsamına girip girmediğini ve harcama toplamının ve bu toplamın 1/3’ünün doğru beyan edilip edilmediğini kontrol etmek zorundadırlar (176 no.lu GV Genel Tebliği).

 

İşverenler bu kontrol ile yükümlü olmaları yanı sıra, haksız iade sebebiyle ortaya çıkan vergi kayıpları ve cezalarından da sorumludurlar. Nitekim bahsi geçen Tebliğde ücretlilerin haksız vergi iadesine sebebiyet vermeleri halinde vergi aslı ceza ve gecikme zammının işverenden talep edileceği, işverenin de ödemek zorunda kaldığı bedeller için personele genel hükümler çerçevesinde rücû edebileceği belirtilmektedir. Kısaca çeşitli sebeplerle ücretlinin haksız yere özel gider indiriminden yararlanması halinde vergi idaresi, ücretliyi değil işvereni muhatap almaktadır. Şayet haksız iadeye sebebiyet vererek işverenin vergi, ceza ve gecikme zammı ödemesine yol açan ücretli çalışmaya devam ediyorsa, rücû işlemi bu ödemelerin maaştan kesilmesi yoluyla yapılmakta, ücretli işten ayrıldıysa ayrılan ücretli, işveren tarafından takibe alınmaktadır.

 

VUK’nun 359’uncu maddesinde muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgelere ilişkin suç tarifi şu şekilde yapılmıştır:

 

“... muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar (muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir.)” (VUK M.359-a/2).

 

Sahte belgeler ile ilgili suç tarifi ise şöyledir :

 

“... belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar (sahte belge, gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir)” (VUK M.35-b/1).

 

Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullananlar için maddede öngörülen ceza altı aydan üç yıla kadar, sahte belge kullananlar için öngörülen ceza ise, onsekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Yanıltıcı belge kullananlara verilen hapis cezası paraya çevrilebildiği halde sahte belge kullananlara verilen hapis cezasının paraya çevrilmesi söz konusu değildir.

 

Ücretlinin haksız yere vergi iadesi almak amacıyla bilerek veya bilmeyerek sahte belge kullanması veya içerik itibariyle yanıltıcı belge ibraz etmesi mümkün olabilir. Gerçekte herhangi bir mükellefiyet kaydı olmayanlara ait ödeme kaydedici cihazlardan kesilmiş belgelerin el altından belirli yüzdelerle satın alındığı ve/veya gerçek bir alışverişi temsil etmeyen bazı belgelerin özel gider indirimine konu edildiği duyulmaktadır. Bu türden belgeleri satın alarak veya herhangi bir şekilde temin ederek işverene ibraz etmek suretiyle haksız iadeye sebebiyet veren ücretliler, yukarıda ifade ettiğimiz suçları işlemiş olurlar. Bu suçlara ilişkin cezanın muhatabı ise ilgili ücretlidir.

 

İşverenlere tavsiyemiz, haksız vergi iadesi olayları ile ilgili olarak yukarıda özetlediğimiz konularda müşavirlerine danışarak detaylı bilgi edinmeleri ve bu bilgileri ücretlilerine aktararak onları ikaz etmeleridir.

 

İşverenlerce ücretlilere duyurulacak uyarı metni hazırlanırken aşağıdaki örnek yazıdan istifade edilebilir:

 

“Personelin Dikkatine ,

İşyerimizde vergi iade bildirimlerinin vergi denetmenlerince olası bir incelemeye tabi tutulması esnasında;

·           Özel gider indiriminde geçerli olmayan belgelerin kullanıldığı,

·           Bu belgelerde tahrifat yapıldığı,

·           Yanıltıcı ve sahte belgelerin kullanıldığı,

·           Özel gider indirimine konu olmayan harcamaların bildirimlere dahil edilerek haksız vergi indirimine sebebiyet verildiği,

Varsa geçerli olmayan belgeleri çıkartıp vergi iade zarflarınızı yasaya uygun olarak yeniden tanzim ederek, süratle ilgililere teslim ediniz.”

 

Ücretlilere vergi iadesi konusundaki şu görüşlerimizi de ilgililerin dikkatlerine sunmakta yarar görüyoruz:

 

Stopaj iadesi miktarını etkileyebilen belge tutarı stopaj matrahının

% 105 idir. (% 35 x 3 = % 105)

 

Bir ücretlinin eline geçen net ücret ise, stopaj matrahının % 60 - % 85 idir. Üstelik net ücretin bir kısmı, kapsam dışı harcamalara yöneliktir, bir kısmı da belgelenmeyen harcamalara gitmektedir.

 

Böyle olunca, net ücret dışında geliri olmayan personel belge açığına düşmekte, bu tür belgelere ihtiyaç duymayan yakınlarına ait fatura ve fişleri onlardan alarak kendi harcamaları imiş gibi beyan etmekte, yasanın lafzına amacına ters düşen bu durum, çoğu zaman ortaya çıkarılamadığı için cezasız kalmaktadır.

 

Yakınlarından aldığı fatura ve fişlerle de limiti dolduramayanlar, esnaftan fazla fiş isteme hatta sahte fatura ve fişleri para ile satın alıp kullanma yoluna gitmektedirler.

 

Sonuç olarak ücretlilere vergi iadesi uygulaması beklenen faydayı sağlamadığı gibi, çok geniş kitleleri Devlete karşı sahtekarlık yapma alışkanlığına itmiş, sahte ve yanıltıcı belge  kullanımını adeta teşvik etmiş ve beslemiştir.

 

Bu nedenlerle, ücretlilere ve emeklilere vergi iadesi uygulamasının kaldırılmasının, isabetli olacağına inanıyoruz.