Mehmet MAÇ
Yeminli Mali Müşvir
DENET YMM A.Ş.
TİCARİ DEFTERLERİN KAPANIŞ TASDİKLERİ
Ticari defterlerin kapanış tasdikleri hakkındaki özet bilgiler 1995/10 nolu Sirkülerimizde belirtilmişti. Gerek kapanış tasdiki işleminin yaptırılması hususunu hatırlatmak, gerekse konu hakkında bilgi vermek amacıyla aşağıdaki hususlar yeniden dikkatlerinize sunulmuştur:
1. Ticari defterlerdeki kayıtların sahipleri lehine delil sayılabilmesi için bu defterlerin Kanuna uygun bir surette tutulması ve birbirini teyid etmesi zorunluluğu vardır (T.T.K. Md:85).
Defterlerin Kanuna uygun olarak tutulmuş sayılmasının ilk şartı ise, bunlardan tasdike tâbi olanların açılış ve kapanış tasdiklerinin süresi içerisinde yaptırılmış olmasıdır (T.T.K. Md:69, 70 ve 72).
Bundan anlaşılacağı üzere kapanış tasdiki T.T.K. dan kaynaklanan bir mecburiyet olup,
müeyyidesi de isbat hukuku ile ilgili bulunmaktadır.
Vergi hukukunda kapanış tasdikine ilişkin herhangibir zorunluluk ve müeyyide mevcut değildir.
2. T.T.K. na göre kapanış tasdikine tâbi defterler, yevmiye defteri ile envanter defterinden ibarettir. (T.T.K. Md:70 ve 72) Defter-i kebir yönünden kapanış tasdiki mecburiyeti mevcut değildir.
3. Yevmiye defterinin, yeni senenin en geç Ocak ayı sonuna kadar notere ibraz edilmesi ve noter tarafından defterdeki son kaydın altına (görülmüştür) şerhi konulmak suretiyle tasdik olunması şarttır (T.T.K. Md:70).
4. Envanter defterinin de, envanter ve bilânçonun bu deftere geçirilmesinden ve altının tacir veya kurum yöneticileri tarafından imzalanmasından sonra notere ibraz edilerek kapanış tasdikinin yaptırılması zorunluluğu vardır (T.T.K. Md:72).
T.T.K. nun 72 nci maddesinde, envanter defterinin kapanış tasdiki ile ilgili olarak noterin yapacağı muamele hakkında, 70 nci maddenin son fıkrası hükmünün uygulanacağı açıklanmış olup, bu hükümden hareketle envanter defterine ait kapanış tasdikinin de aynen yevmiye defteri gibi yeni senenin Ocak ayı sonuna kadar yaptırılması gerektiğini ileri sürenler vardır.
Ne var ki, T.T.K. nun 72. maddesine göre envanter ve bilânçonun yeni yılın ilk üç ayı içinde tamamlanması mümkün olduğu ve aynı maddeye göre envanter defterinin bunların işlenmesini müteakip tasdiki gerektiği cihetle, söz konusu atfın 70 inci maddede yer alan süreye değil şekle müteveccih bulunduğunu, dolayısıyle de envanter defterine ilişkin kapanış tasdiklerinin Mart sonuna kadar yapılabileceğini kabul etmek gerekmektedir.
Doktrinde hâkim olan görüş ve uygulama da bu yöndedir.
5. Uygulamada en çok tereddüt edilen husus, tasdik işleminden sonra gelen, geçmiş yıla ait belgelerin yevmiye defterine ne şekilde kaydedileceğidir.
Noterin tasdik keyfiyeti, defterlerin boş sayfa ve satır bırakılmaksızın 31 Aralık gününe kadar işlenmiş olduğunun tespitiyle alâkalıdır. Tacir, yeni yılın Ocak ayının sonuna kadar, belge ve kayıt düzeni ile ilgili olarak kendisine düşen görevi yapmak durumundadır. Bu tarihten sonra mükellefin irade ve
sorumluluğu dışında gelen bilgi ve belgelerle, hesap mutabakatlarından ileri gelen düzeltme işlemlerinin, 31 Aralık tarihini taşımak kaydıyla, kapanış tasdikinden sonra kayda alınabileceği tabiîdir.
Öte yandan, envanter ve kapanış kayıtlarının da kapanış tasdikinden sonra yapılması doğaldır.
Özetle, kapanış tasdiki yaptırıldıktan sonra defterlere hiçbir şekilde kayıt düşülemeyeceğine ilişkin görüşler yerinde değildir.
Saygılarımızla,
DENET Yönetim Danışmanlığı
Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.