Mehmet MAÇ
Yeminli Mali Müşavir
DENET YMM A.Ş.
YILLIK KDV İADELERİ NE ZAMAN YAPILACAK ?
4369 sayılı Kanun'un 61 inci maddesi ile 29 uncu maddede yer alan ;
"...... Şu kadar ki 28 inci madde uyarınca, Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen sadece temel gıda maddeleri ile ilgili olup indirilemeyen vergi iade olunur."
ifadesi ;
" ......... Şu kadar ki 28 'inci madde uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup yılı içerisinde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulunca tespit edilecek sınırı aşan vergi iade olunur. Maliye Bakanlığı bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir."
haline getirilmiş ve bu değişikliğin 1.1.1999 tarihinde yürürlüğe girmesi öngörülmüştür.
Bu değişikliğe ilişkin gerekçe şöyledir :
" İndirimli oranda vergilendirilen malların teslimi ve hizmetlerin ifası ile uğraşan mükelleflerin, bu teslim ve hizmetler nedeniyle yaptıkları mal ve hizmet alımlarının (amortismana tabi iktisadi kıymet, genel gider, nakliye, basım vs..) genel oranda vergiye tabi olması, bu mükellefler açısından indirilemeyen vergi sorununa yol açmakta ve bu tutar artarak devam etmektedir.
Yapılan düzenleme ile, indirimli oranda vergiye tabi malların teslimi ve bu hizmetlerin ifası için yüklenilen katma değer vergisinin 1 yıl içinde indirilememesi halinde, indirilemeyen KDV 'den yıl içindeki bu teslim ve hizmetlerin bünyesine giren kısmın iadesine imkan sağlanmaktadır."
KDV uygulanmasındaki en önemli sorunlardan biride, bazı mal ve hizmetlerde KDV oranının düşürülmesidir.
KDV oranı düşünce, mükellefin KDV tahsilatı da düşmekte, şayet mükellef bu faaliyeti sürdürebilmek için tahsil ettiğinden daha fazla KDV yüklenmek zorunda kalıyorsa, giderek büyüyen devrolan KDV sorunu doğmak ve KDV iade alma ihtiyacı başgöstermektedir.
Uzun yıllar SADECE TEMEL GIDA MADDELERİ için iade suretiyle çözüm sağlanmış, bunun dışındaki düşük oranlı mal ve hizmet işi ile uğraşanlar kaderlerine terk edilmiştir.
Örnek vermek gerekirse 1991-92 yıllarında yaklaşık 14 ay süre ile "gübre" KDV oranı % 1 olarak uygulanmış, gübre imalinde kullanılan hammadde ve diğer üretim girdileri % 15 KDV yüklenerek alınabildiği için aradaki farkı sürekli finanse etmek zorunda kalan gübre fabrikaları, batma noktasına doğru sürüklenmişlerdir.
Yukarıda belirttiğimiz değişiklik, bu sorunu çözmeyi hedeflemekle beraber tam bir çözüm olmayacaktır. Çünkü düşük oranla mal veya hizmet satanlar, maruz kaldıkları KDV yükünü bütün yıl taşımak zorunda kalacakları gibi, yıllık bazdaki indirimle giderilemeyen KDV tutarını iade alabilmek için epey uğraş verecekler ve vakit kaybetmeye devam edecekler, böylelikle büyük zararlara uğrayabileceklerdir. Şayet bu mükellefler aynı zamanda KDV tahsilatı yüksek fakat KDV yüklenimi düşük başka faaliyetlerde de bulunurlarsa, beyanname üzerinde otomatik mahsup yoluyla bu sorunu çözmek veya yükü hafifletmek imkanı bulabilirler.
1999 yılının sona ermesinden bu yana 3 ay geçmesine rağmen 1999 yılına ilişkin yıllık KDV iadelerinin yapılabilmesi için gerekli olan;
- Bakanlar Kurulu kararı çıkmamış,
- Maliye Bakanlığı Tebliği yayınlanmamıştır.
Düşük oranlı mal ve hizmet tesliminde bulunan mükelleflerin yasal hakkı olan yıllık KDV iadeleri, Bakanlar Kurulu’nun ve Maliye Bakanlığı’nın konuya ilgisizliği nedeniyle yapılamamakta, geçen zaman mükellefler aleyhine işlemektedir. Mükelleflerin söz konusu yasal düzenlemelerin yapılmaması nedeniyle uğradıkları zararın tazmini mümkün değildir ve bu durum hukuk devleti anlayışına ters düşmektedir.
Henüz iade şartları netleşmemiş olmakla beraber, 1999 yılı içinde temel gıda maddeleri de dahil olmak üzere düşük (% 1 veya % 8) nispetle mal veya hizmet tesliminde bulunan mükelleflerin yıllık KDV iadesi alabilmeleri için Aralık 1999 ayına ait KDV beyannamesinde devrolan KDV görünüyor olması, daha sonraki aylarda (iade alınması aşamasında) bu devrolan KDV nin azalıp ödenecek KDV çıkar hale gelmemiş olması gerekecektir (Aralık 1999 ayından sonraki aylarda hesaplanan KDV nin indirilen KDV ye nazaran ağır basması halinde mükellef KDV iadesi alma ihtiyacını bu yolla gidermiş olacağından iade talebinde bulunamaz). Söz konusu mükellefler iade şartları belirleninceye kadar herhangi bir iade hesabına kalkışmamalı, KDV beyannamelerini normal şekilde düzenleyip vermeye devam etmelidirler.
Yıllık KDV iadelerinin biran önce yapılabilmesi için gerekli olan Bakanlar Kurulu kararının ve KDV Genel Tebliğinin biran önce çıkarılmasını temenni ediyor, bu düzenlemelerde iade edilecek KDV hesabının nasıl yapılacağının, iade usul ve esaslarının net bir şekilde belirlenmesini ve bu iadelerde yeminli mali müşavir tasdik raporunun geçerli olup olmayacağı, geçerli olacak ise raporlama esaslarının açıklıkla ortaya konulmasını diliyoruz.
İade hakkı doğuran diğer işlemlerden yani KDV Kanununun 9, 11, 13, 14 ve 15’inci maddelerinin uygulanmasından kaynaklanan aylık KDV iadeleri bilinen usul ve esasları ile ve malum aksaklıklarıyla devam etmekte olup, KDV konusunda detaylı bilgi için KDV Uygulaması kitabımızın 4.baskısına ve DENET Sirkülerlerine bakınız.