Okurumuz Ayhan Hacıoğulları, “Yazılarınızın sıkı takipçisiyim. Bir yazınızda
sigorta başlangıcının 18 yaş öncesinde olmasının sigorta başlangıcı
sayıldığından bahsediyorsunuz. Ama sigorta il müdürlükleri bunu kabul
etmiyorlar. Hakkımı nasıl arayabilirim?” diye soruyor.
SSK emekliliğinde, üç hususa bakılır. Birincisi sigortalılık süresi, ikincisi
işe giriş tarihine göre belirlenen yaş ve üçüncüsü de prim gün sayısının
doldurulmuş olmasıdır. Bu üç şartın da gerçekleşmesinden sonra SSK’lılar emekli
olabilmektedir.
1/4/1981 tarihinden emeklilik primi ödeyenler hakkında, sigortalılık
süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlayacağına ilişkin hüküm
uygulanmamaktadır. Bir diğer anlatımla sigortalılık süresinin başlangıcı;
01/04/1981 tarihinden önce ise işe başlayanlar için işe başlama tarihi,
01/04/1981 tarihinden sonra işe başlayanlar için ise 18 yaşın doldurulduğu tarih
olarak kabul edilmektedir.
Emeklilik yaşının belirlenmesinde kişinin ilk işe giriş tarihi dikkate
alınacağından dolayı, özellikle 8.9.1999 öncesi çalışması olan ve kademeli
emekliliğe tabi kişiler için 18 yaşından önceki işe başlama tarihine göre
emeklilik yaşı tespit edilmektedir. Örneğin, 1.1.1990 yılında 15 yaşında
çalışmaya başlayan bir erkek sigortalı için 1.1.1990 işe giriş tarihi geçerli
olup, 52 yaşını ve 5525 gün sayısını dolduracak, ancak 25 yıl sigortalılık
süresi 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacaktır. Yani, 18 yaşından sonra 25
yıl sigortalılık süresi 43 yaşını doldurunca tamamlanacaktır. 18 yaşından önce
uzun vadeli sigorta kollarına tabi olanların sigortalılık süresi, 18 yaşını
doldurdukları tarihte başlamış kabul edilmektedir. Bu tarihten önceki süreler
için ödenen uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin primler ayrıca prim ödeme gün
sayılarının hesabında dikkate alınır.
Ancak, emekli olmak için sigortalılık süresi dışında yaş şartı da arandığı
için 8.9.1999 tarihinden sonra 18 yaşın altında geçen hizmetlerin bulunmasının
bu gün için önemi kalmamıştır. Çünkü kişi bugün 1 yaşında sigortalı olsa bile en
erken, kadınlar 58, erkekler ise 60 yaşını doldurunca emekli olabilecektir.
Sigortalılık süresinin başlangıcı ile ilgili olarak çıraklar içinde istisnai bir
durum söz konusudur. Mesleki Eğitim Kanunu kapsamındaki çırak ve meslek lisesi
öğrencileri hakkında emeklilikle ilgili uzun vadeli sigorta kolları
uygulanmadığından, bu sürelerde bildirilen primler nedeniyle işe başlama tarihi
veya sigortalılık başlangıcı olarak kabul edilmemektedir.
Denetmen dayanmıyor
SGK’ıun dış denetiminde adeta kurumun eli kolu olan denetmenler, zor
şartlarda görevlerini yapmaya çalışıyor. Özellikle fiziki çalışma koşullarının
yetersizliği Merkez Müdürlüklerinde görev yapan denetmen ve denetmen
yardımcılarının aynı oda içerisinde denetim yapılırken bir yandan da ifadeler
alınıp, soruşturmalar yapılıyor. Kısıtlı imkanlarla denetim yaparken, bir yandan
da yeni göreve başlayan denetmen yardımcılarını yetiştiriyorlar. Geçtiğimiz yıl
denetmen kadrolarının ihdasıyla birlikte SGK önemli bir birimini kurmuş oldu.
SGK Denetmen ve Denetmen Yardımcıları, başta sigortalı şikayetleri, iş kazaları,
işyeri denetimleri ve diğer denetimler olmak üzere bir çok konuda denetimler
yapılmaya başlandı. Ancak, kadroların oluşturulması için alınan Denetmen ve
denetmen yardımcıları özlük hakları ve çalışma koşullarının
iyileştirilmemesinden dolayı diğer kurumlara geçmeye başlayınca SGK’de
denetimler aksamaya ve denetmen sayısı düşmeye başladı.
SGK, kısa bir süre önce KPSS A Grubu sınavı ile Denetmen Yardımcıları aldı.
Ancak, bunların bir kısmı koşuları gördükten sonra ya göreve hiç başlamadı, yada
başlayanların bir kısmı sınavları kazanarak diğer kamu kuruluşlarına geçiş
yapmaya başladı. Bu gidişle SGK çalıştıracak denetmen, denetmen yardımcısı
bulamayacak. Oysa sorunun çözümü için, büyük illerde (Eskiden vergi
Denetmen’lerinde olduğu gibi) ya ayrı bir görev merkezi oluşturulması yada,
Merkez Müdürlüklerinde uygun çalışma koşulları sağlanması gerekiyor.
Bu makalenin içeriği www.resulkurt.com adresinden alınmakatdır.