Okurlarımızın bu aralar en çok
sorduğu soru, mesleki eğitim almayanları çalıştırıp, çalıştıramayacakları
konusu.
İş Kanunu'nda "Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile
çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde
çalıştırılamaz." hükmü bulunmaktadır. Bu hükme dayanarak çıkartılan Ağır ve
Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine Dair Tebliğ'de
de Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği ile belirlenen ağır ve tehlikeli işlerde
çalışan /çalıştırılacak işçilerin mesleki eğitime tabi tutulmaları ve bu
eğitimlerinin belgelendirilmesi zorunlu hale getirilmiştir.
***
Mesleki eğitim zorunluluğu
01.01.2009 tarihinden itibaren Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak
işçilerin, işe alınmadan önce, mesleki eğitime tabi tutulmaları zorunludur.
İşyerinde yapılan işler, asıl iş itibariyle "Ağır ve Tehlikeli İşler
Yönetmeliği" kapsamında yer almakla birlikte, işçinin yaptığı iş ağır ve
tehlikeli işler kapsamı dışında ise, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki
Eğitim Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında
mesleki eğitim alma zorunluluğu aranmayacaktır.
Hangi işlerin ağır ve tehlikeli işlerden sayılacağı "Ağır ve Tehlikeli İşler
Yönetmeliği" Ek:1 çizelgede belirtilmiştir. İşyerinde bu işleri gören işçiler
mesleki eğitim almak zorundadır. Tebliğ, işyerinde yapılan işler, asıl iş
itibariyle Yönetmelik kapsamında yer almakla birlikte, işçinin yaptığı iş ağır
ve tehlikeli işler kapsamı dışında ise mesleki eğitim alma zorunluluğu
aranmayacağını belirtmiştir. Buna göre mesleki eğitim zorunluluğu için iki koşul
birlikte aradığından işyerinde yapılan işlerin Ağır ve Tehlikeli İşler
Yönetmeliği kapsamında olması ve işçinin yaptığı işin de ağır ve tehlikeli
işlerden sayılması gerekmektedir.
Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılacak İşçilerin Mesleki Eğitimlerine dair
tebliğde; Mesleki eğitim "Örgün veya yaygın eğitim yoluyla bireyleri mesleğe
hazırlamak, meslek sahibi olanların mesleklerinde gelişmelerini ve yeni
mesleklere uyumlarını sağlamak amacıyla gerekli bilgi, beceri, tavır ve değer
duygularını geliştiren ve bireylerin fiziki, sosyal, kültürel ve ekonomik
yeteneklerinin gelişim sürecinin bir plan içerisinde yürütülmesini sağlayan
eğitimi"
Mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumları ise "mesleki ve teknik eğitim
alanında, diplomaya götüren orta öğretim kurumları ile belge ve sertifika
programlarının uygulandığı her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim-öğretim
kurumlarını" ifade ettiği belirtilmiştir.
***
Mesleki eğitimin
belgelendirilmesi
Mesleki eğitimin nasıl belgelendirilmesi gerektiği Tebliğ'de belirtilmiştir.
Tebliğe göre ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılacak işçilerin aşağıda
belirtilen belgelerden birisine sahip olmaları zorunludur:
a) 3308 sayılı Kanun'a göre verilen diploma, bitirme belgesi, yetki belgesi,
sertifika, bağımsız işyeri açma belgesi, kalfalık, ustalık ve usta öğreticilik
belgelerinden birisi,
b) 25 / 8 / 1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 48'inci
maddesi ile 31 / 12 / 2008 tarihli ve 27097 (6. mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de
yayımlanan "Türkiye İş Kurumu İşgücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği"nin 4'üncü
maddesinin (f) bendine göre faaliyet gösteren kurslardan aynı Yönetmeliğin 23
üncü maddesine göre alınan kurs bitirme belgesi,
c) 08 / 02 / 2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu'nun
2'nci maddesinin (g) ve (i) bentlerine göre faaliyet gösteren kurslardan alınan
kurs bitirme belgesi, operatör belgesi ve sürücü belgesi,
ç) 11 / 7 / 2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Patlayıcı
Madde Ateşleyici Yeterlilik Belgesi'nin Verilmesi Esas ve Usullerinin
Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında alınan ateşleyici yeterlilik
belgesi,
d) Yukarıda sayılanların dışında kuruluş kanunlarında veya ilgili kanunlarca
yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgili
biriminin onayının alınması şartıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek
kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf ve dernekler, işçi ve işveren
kuruluşları ile
bünyelerinde kurulu iktisadi işletmeler veya işveren tarafından düzenlenen
eğitim faaliyetleri sonucunda verilen belgeler,
e) Uluslararası kurum ve kuruluşlardan alınan ve Milli Eğitim Bakanlığı
tarafından denkliği sağlanan belgeler.
f) 30/12/2008 tarihli ve 27096 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Mesleki
Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği kapsamında verilen meslekî
yeterlilik belgeleri,
01.01.2009 tarihinden önce Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamına
giren işlerde çalışmaya başlayan işçilere Milli Eğitim Bakanlığı ile kuruluş
kanunlarında veya ilgili kanunlarca yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları
ile Milli Eğitim Bakanlığı'nın ilgili biriminin onayının alınması şartıyla kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, eğitim amaçlı faaliyet gösteren vakıf
ve dernekler, işçi ve işveren kuruluşları ile bünyelerinde kurulu iktisadi
işletmeler veya işverenlerle yapılacak protokoller çerçevesinde verilecek en az
32 en çok 40 saatlik eğitim sonucu düzenlenecek belgelere sahip olanlar mesleki
eğitim almış olarak kabul edilecektir.
***
Mesleki eğitim olmadığında para
cezası
İşverenler, ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilerin yukarıda sayılan
diploma, sertifika veya mesleki eğitim belgelerinden herhangi birinin örneğini,
işçinin özlük dosyasında saklamak ve istendiğinde yetkili memurlara göstermek
zorundadır. Bu belgenin bulunup bulunmadığı hususu, bakanlık iş müfettişleri
tarafından denetlenecek; belgesi bulunmaya her işçi için işyerine 2011 yılı için
550 TL idari para cezası uygulanacaktır. 2012 yılında bu ceza yeniden değerleme
oranında artırılacaktır.
Bu makalenin içeriği www.resulkurt.com adresinden alınmaktadır.