İkinci Bahar Emeklilik yazı dizimizin bugünkü ve son bölümünde de sizlere esnaf, sanatkar, şirket ortağı gibi bağımsız çalışanların Bağ-Kur (4/b) emekliliğini açıklayacağız.
SSK şartlarından emeklilikte olduğu gibi Bağ-Kur şartlarından emeklilikte de ilk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için kademeli bir geçiş öngörülüyor. Ancak, SSK’dan emekli olacak kişiler için sigortalılık başlangıcı yeterli iken Bağ-Kur şartlarından emekli olacaklar için sigortalılık başlangıcı dışında 1 Haziran 2002 tarihine kadar ödenen prim gün sayısı önem kazanıyor.
Örneğin; ilk defa 1981 yılında sigortalı olan erkeklerin SSK şartlarına göre emekliliği için yaş şartı 46 ve gereken prim 5.075 gün. Oysa aynı kişinin Bağ-Kur şartlarından 46 yaşında emekli olabilmesi için 1 Haziran 2002 tarihine kadar ödenmesi gereken prim gününün 7.200 gün olması gerekmekte. Hatta 7.200 gün primin dışında ayrıca 1.800 gün daha prim ödenip toplamda 9.000 gün prim şartının da gerçekleşmesi gerekiyor.
İlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan okurlarımız aşağıda sunulan tablo yardımıyla 1 Haziran 2002 tarihine kadar ödenmiş olan prim gün sayısına göre emekli olma yaşlarını tespit edebilirler.
KISMİ AYLIKTA BAĞ-KUR’LU ŞANSLI
İlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlar kısmi Bağ-Kur emekliliği açısından SSK emeklilerine göre daha avantajlı. Çünkü SSK emeklilerinin 3.600 günden emekli olma yaşı kadınlar için 58 erkekler için 60 yaşa kadar uzayabilirken Bağ-Kur kısmi emeklilik yaşı kadınlar için en fazla 56 erkekler için ise 58 olarak belirlenmiş. Ancak Bağ-Kur kısmi emekliliği için en az 5.400 gün prim ödenmesi gerekiyor.
İlk defa 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olanlardan kademeli yaş kanununun yürürlük tarihini takip eden ay başından (01.10.1999) itibaren kısmi aylık bağlanması için 15 tam yıl hizmet süresini ve kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmalarına 2 tam yıl ve daha az süre kalanlara, 15 tam yıl primle kadın için 50 erkek için 55 yaş şatlarından kısmi yaşlılık aylığı bağlanacaktır. 15 tam yıl yani 500 gün prim ödeme süresi ile kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurma koşulunu, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden aybaşından ( 01.10.1999 günü) itibaren,
• 2 tam yıldan fazla, 4 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 51, erkeklere 56 yaşını,
• 4 tam yıldan fazla, 6 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 52, erkeklere 56 yaşını,
• 6 tam yıldan fazla, 8 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 53, erkeklere 57 yaşını,
• 8 tam yıldan fazla, 10 tam yıl veya daha az süre içinde yerine getiren, kadınlara 54, erkeklere 57 yaşını,
• 10 tam yıldan fazla süre içinde yerine getiren, kadınlara 56, erkeklere 58 yaşını, doldurmaları ve talepte bulunmaları halinde, yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
SİGORTA BAŞLANGICI 8.9.1999 İLE 30.9.2008 ARASINDA OLANLAR
Sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ile 30 Eylül 2008 arasında olanların Bağ-Kur şartlarından emekli olabilmeleri için hem 9.000 gün prim hem de kadınların 58 erkeklerin 60 yaşını tamamlaması gerekmekte. Dikkat edilirse kadınların sadece emekli olma yaşı değil ayrıca prim gün sayısı da 1.800 gün artırılmıştır.
Yine 5.400 gün prim üzerinden Bağ-Kur emekliliğinde de emekli olma yaşı farklı belirlenmiştir. 5.400 gün üzerinden Bağ-Kur emeklisi olmak için kadınların 60 erkeklerin ise 62 yaşını tamamlaması gerekiyor.
Burada iki hususa değinmemizde fayda var. İlk defa 8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı olup sigortalı olduğu tarihte ileri yaşta olanların Bağ-Kur şartlarından daha erken emekli olduğunu belirtelim. Çünkü SSK emekliliğinde 7.000 gün veya 25 yıl sigorta-4.500 gün şartı Bağ-Kur emekliliğindeki 5.400 gün prim şartından daha sonra oluşur. Buna göre sigortalılığı 40’lı yaşlardan sonra olanların Bağ-Kur emekliliğini planlamaları menfaatine olur. 2000 yılından önce prim günü bulunmayan yani 1 Ocak 2000 tarihinden sonra sigortalı olanların Bağ-Kur emekli maaşı, SSK emekli maaşından daha fazla hesaplanıyor. Bunun en büyük nedeni ise AK Parti hükümeti tarafından Bağ-Kur’lulara 2003 yılında verilen +100 TL seyyanen zam. Bu zamdan şu an emekli olanlar da yararlanıyor.
İLK DEFA 1 MAYIS 2008 TARİHİNDEN İTİBAREN SİGORTALI OLANLAR
İlk defa 1 Mayıs 2008 tarihinden itibaren sigortalı olanların Bağ-Kur emeklilik yaşı SSK emeklilik yaşıyla aynı. Ancak Bağ-Kur şartlarından emeklilikte 9.000 gün prim ödenmesi gerekmekle birlikte SSK emekliliğinde 7.200 gün prim yeterli oluyor. İlk defa 1 Mayıs 2008 tarihinden itibaren sigortalı olanlar 9.000 gün prim şartını 31 Aralık 2035 tarihine kadar sağlarsa emeklilik yaşı yükselmiyor. Ancak 9.000 prim gün şartı 31 Aralık 2035 tarihinden sonra sağlandığı takdirde 65 yaşını geçmemek üzere her geçen iki yıl için emeklilik yaşına bir sene eklenmesi söz konusu.
Yüksek maaş için ne yapmalı
Sigortalıların emekli maaşını etkileyen ödenen prim miktarı, ortalama kazanç, sigortalının prim gün sayısı, sigortalının yaşı, aylık bağlama oranı gibi önemli kriterler bulunmaktadır. Ortalama kazancın ne kadarının emekli aylığı olarak bağlanacağı, aylık bağlama oranı ile belirlenir. Özellikle 1990-1999 döneminde, 2000-2008 döneminde ve 2008’den sonra ödenen primler aylık bağlanmasında dikkate alınır.
Bu nedenle, çalışma hayatında ödenen prim tutarları ne kadar yüksekse emekli aylığı da o kadar yüksek olur. Asgari ücretten prim ödeyen bir kişinin prim tutarı düşük olduğundan, gün sayısı ne kadar yüksek olursa olsun emekli aylığında büyük bir artış getirmez. Az gün sayısı ile daha yüksek prim ödemiş bir kişinin emekli maaşı asgari ücretliden daha fazla olur.
SSK şartlarına göre emekli olmak daha kolay olduğu için, Bağ-Kur’luların son 3.5 yıl SSK’lı çalışarak emekli olabilmeleri mümkün olmaktadır. Örneğin, 21.5 yıl Bağ-Kur primi ödemiş bir kişi son 3.5 yıl SSK’lı çalışırsa SSK’dan emekli olabilecektir.
Bu makalenin içeriği www.resulkurt.com adresinden alınmaktadır.