4857 sayılı İş Kanunu’nun 8. Maddesinde unsurlarını da içeren bir şekilde iş sözleşmesi tanımlanmıştır. Buna göre “iş sözleşmesi bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan bir sözleşmedir”. İş sözleşmesinin varlığı için her şeyden önce ekonomik anlamda bir iş görme ediminin üstlenilmiş bulunması gerekir.
İşin bütün ayrıntılarının iş sözleşmesinde yer almaması durumunda yasalara aykırı olmamak veya herhangi bir zarara sebebiyet vermemek kaydıyla işverenin ve işveren vekilinin işi yönetme hakkına dayanarak verdiği emir ve talimatlara işçi uymak zorundadır. İş sözleşmesinin devamı boyunca işçi, işverenin izni olmadıkça onun faaliyet alanına giren işleri yaparak işverenle rekabet edemez. İşçi, iş görme borcunu işverenin yönetim, gözetim ve denetimi altında yerine getirir.
İşçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi her zaman sürdürülemeyebilir. Bazen taraflardan birisi yada her ikisi iş sözleşmesinin sonlandırılmasını isteyebilir. İş sözleşmesi, tarafların açık anlaşması ile sona erebileceği gibi, zımni anlaşma ile de sona erebilir.
***
İş Sözleşmesinin Tazminatsız Feshi
4857 sayılı İş Kanunu’nun 109. maddesi gereğince bildirimlerin yazılı olarak yapılması gerektiğinden, ilerde herhangi bir anlaşmazlık olması halinde kullanılmak üzere bu durumun taraflarca yazılı olarak tespiti yerinde olacaktır.
4857/24 ve 25 inci maddelerde gösterilen Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi ve işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi için iki hak düşürücü süre söz konusudur. Bu süre, öğrenme gününden başlayarak altı işgünü ve olaydan itibaren bir yıldır. İşçinin kendisine maddi çıkar sağlayacak bir yolsuzluk yaptığının aradan bir yıl geçtikten sonra öğrenilmesi veya anlaşılması durumunda da sözleşmesi 4857/25-II bendi uyarınca tazminatsız olarak olarak feshedilebilecektir.
4857 sayılı İş Kanununun 25/II maddesine göre işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymaması durumunda iş sözleşmesi haklı nedenle tazminatsız feshedilebilecektir. Bunun dışında 4857 sayılı İş Kanununun 24/1-II ve III yada 25/I-III-IV maddelerine göre fesihlerde kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır.
***
İş Sözleşmesinin Sona Ermesinin Sonuçları
İş sözleşmesinin feshi halinde;
- İşçiye çalışma belgesi vermesi,
- Gerekli koşulların bulunması halinde ihbar ve/veya kıdem tazminatı verilmesi,
- İşçiden ibraname alınması,
- İşçiye ait eşya ve belgelerin iade edilmesi,
- İşten ayrılış bildirgesi verilmesi,
- Kullanılmayan izin ücretlerinin ödenmesi,
- İşçinin işverene ait eşya, malzeme, araç, gereç ve belgeleri, iş güvenliği aletlerini ve iş elbiselerini iade etmesi,
Gerekmektedir.
İş sözleşmesinin feshi halinde işçiye çalışma belgesi verilmesi, gerekli koşulların bulunması halinde ihbar ve/veya kıdem tazminatı verilmesi, işçiden ibraname alınması, işçiye ait eşya ve belgelerin iade edilmesi, işçinin işverene ait eşya, malzeme, araç, gereç ve belgeleri, iş güvenliği aletlerini ve iş elbiselerini iade etmesi gerekmektedir.
***
İş sözleşmesinin feshi ve iş güvencesi
İş sözleşmesinin feshi ve iş güvencesi konusu iş hukukumuzun en tartışmalı alanlarından birisidir. Bugün sizlere İnönü Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Eski İş Müfettişi Doç. Dr. Muzaffer Koç ile birlikte hazırladığımız “İş Sözleşmelerinin Feshi Ve İş Güvencesi” kitabı hem teorik konuları, hem de uygulamaları ele alması açısından diğer yayınlardan büyük farklılık gösteriyor.
İş hukukuna ilişkin temel ve kaynak eser niteliğindeki bu çalışmanın başta insan kaynakları çalışanları olmak üzere mali müşavirlere, yeminli mali müşavirlere, İnsan Kaynakları (Personel) çalışan ve yöneticilerine, işletme ve fabrika müdürlerine, işyeri yönetimi görevinde bulunan mimar ve mühendislere, avukatlara, sendikacılara, öğrencilere, şirket sahiplerine, kamu kuruluşları ile özel sektörde görev yapan denetim elemanlarına yararlı olacağını düşünüyorum.
Kitapla ilgili ayrıntılı bilgi için RS Yayınları’nın (https://rsyayincilik.com/) veya 0212- 284 36 44 nolu telefonunu arayabilir yada internet üzerinden https://rsyayincilik.com/index.php?route=product/product&product_id=129 adresinden sipariş verebilirsiniz.
Bu makalenin içeriği www.resulkurt.com adresinden alınmaktadır.