İşletmelerin işçi sayısı arttıkça yükümlülükleri de artıyor. Hatta bazı işadamı dostlarımızla konuştuğumuzda yasal yüklerin her geçen gün arttığından yakınılıyor. Bazen, "yeni bir yasa çıkmış, artık özürlü de çalıştıracakmışız ya da bir yasal zorunluluğu anlattığımızda şimdiye kadar bu yoktu yeni mi geldi?" diyen işadamı dostlarıma hep gülüyorum. Diyorum ki, bunlar yeni gelmedi, siz büyüdünüz. İşte şirketlerin büyüdükçe artan yükümlülüklerinin küçük bir kısmı;
***
Engelli işçi istihdam yükümlülüğü
4857 sayılı İş Kanunu'nun 30'uncu maddesi gereğince, 50 ve üzeri işçi çalıştırılan özel sektör işyeri %3 oranında engelli (özürlü) işçinin çalıştırılması gerekmektedir. İşçi sayısının tespitinde aynı işverenliğin aynı il sınırları içerisindeki işyerlerinde çalıştırılan işçi sayısı esas alınmaktadır.
***
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırma yükümlülüğü
4857 sayılı İş Kanunu ile 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu varken 6331 sayılı Kanun'la iş güvenliğinde yeni bir dönem başladı.
. Kamu kurumları ile 50'den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra (30.06.2014),
. 50'den az çalışanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için yayımı tarihinden itibaren bir yıl sonra (30.06.2013),
. 6331 sayılı Kanun'un 6, 7 ve 8'inci maddeleri ile diğer maddeleri yukarıda belirtilen işyerleri dışındaki işyerleri için (50'den fazla çalışanı olan az tehlikeli, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri) yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra 30.12.2012 tarihinde yürürlüğe girecektir. İşyerlerinde bu kapsama girdikleri tarihte iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi, yardımcı sağlık personeli istihdamı gerekiyor.
***
Avukat istihdamı
Avukatlık Kanunu'nun 35'inci maddesine göre Türk Ticaret Kanunu'nda ön görülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadır. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgari ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idari para cezası verilmektedir.
***
İş güvencesi hükümleri
İşyerinde çalıştırılan işçi sayısı 30 ve üzerinde ve bu işyerlerinde çalışan işçilerin kıdemleri 6 aydan fazla ise, 4857 sayılı Kanun'un 18-21'inci maddelerinde yer alan iş güvencesi hükümlerinden yararlanmaları mümkündür. İş güvencesinden yararlanmak için gerekli olan 30 işçinin hesabında aynı işverenin sahibi olduğu aynı işkolundaki tüm işyerlerindeki işçi sayılarının dikkate alınması, işçilerinin 6 aylık kıdeminin hesabında da aynı işverenin tüm işyerlerinde geçen sürelerinin dikkate alınması gerekmektedir.
İş güvencesi hükümlerinden yararlanan işçilerin, iş sözleşmesini işveren geçerli bir neden olmaksızın fesih edememektedir. Geçerli nedenlere dayanmaksızın işçilerin iş sözleşmelerinin işveren tarafından fesih edilmesi halinde, işçilerin bir ay içinde iş mahkemesinde işe iade davası açma hakları bulunmaktadır. Açılan dava sonucunda, işçinin iş sözleşmesinin geçerli bir nedene dayanmaksızın fesih edildiğine karar verildiği taktirde, İş mahkemesi, 4 aya kadar boşta geçen sürelerin ücretinin ödenmesine ve ayrıca işçinin 10 gün içerisinde işbaşı yapma talebine rağmen, tekrar işyerine alınmaması halinde 4-8 aylık işe almama tazminatının ödenmesini karara bağlamaktadır.
***
Toplu işçi çıkışını 1 ay önceden bildirme yükümlüğü
4857 sayılı Kanun'un 29'uncu maddesine göre, işyerinde çalıştırılan işçi sayısı 20 ile 100 işçi arasında ise 10 işçinin, işçi sayısı 101-300 arasında ise en az %10 oranında işçinin, İşçi sayısı 301den fazla ise en az 30 işçinin iş sözleşmesi 4857 sayılı Kanun'un 17'nci. maddesine göre bir aylık sürede, topluca veya farklı tarihlerde işverence işten çıkartılması halinde, fesih tarihinden 30 gün öncesinden yazı ile İş Kur Müdürlüğü'ne ve ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü'ne bildirilme yükümlüğü bulunmaktadır.
***
İzin kurulu oluşturma yükümlüğü
4857 sayılı Kanun'un 53'üncü maddesine dayanılarak çıkarılmış olan Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği'nin (3), 15'inci maddesine göre; İşçi sayısı yüzden fazla olan işyerlerinde işveren veya işveren vekilini temsilen bir, işçileri temsilen iki kişi olmak üzere toplam üç kişiden oluşan izin kurulu kurulunun oluşturulması ve İzin kurulunun her yıl izin çizelgesi düzenleyerek, onaya müteakiben işçilerin yıllık ücretli izinlerinin kullandırılması gerekmektedir.
***
İzin avansı ödeme yükümlüğü
4857 sayılı Kanun'a göre işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır. Oysaki artık herkes harcamalarını kredi kartıyla yaptığından dolayı uygulamada bu hükmün bir önemi kalmamıştır.
***
Emzirme odası ve yurt açma yükümlülüğü
Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 100-150 kadın işçi çalıştırılan işyerlerinde, bir yaşından küçük çocukların bırakılması ve bakılması ve emziren işçilerin çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine en çok 250 metre uzaklıkta bir emzirme odasının kurulması zorunludur.

Yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun, 150'den çok kadın işçi çalıştırılan işyerlerinde, 0-6 yaşındaki çocukların bırakılması ve bakılması, emziren işçilerin çocuklarını emzirmeleri için işveren tarafından, çalışma yerlerinden ayrı ve işyerine yakın bir yurdun kurulması zorunludur. Yurt açma yükümlülüğünde olan işverenler yurt içinde anaokulu da açmak zorundadırlar. Yurt, işyerine 250 metreden daha uzaksa işveren taşıt sağlamakla yükümlüdür.