5510 SAYILI KANUNDA ŞİRKET ORTAKLARININ SİGORTALILIK DURUMU VE BİLDİRİMLERİ
Mahmut ÇOLAK
SGK Müfettişi
I. GİRİŞ
Bilindiği üzere, şirket ortaklarının sigortalılık durumları mülga 1479 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, kanunla ve kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulu sosyal güvenlik kuruluşları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan; kollektif şirketlerin ortakları, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları, limited şirketlerin ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, donatma iştirakleri ortakları, anonim şirketlerin kurucu ortakları ile yönetim kurulu üyesi olan ortakları sigortalı sayılmışlardır. 1479 sayılı Kanunun 83, 84, Geçici 10 uncu ve Ek Geçici 6 ncı maddeleri hariç ve bu bağlamda söz konusu madde hükmü de 17.04.2008 tarih ve 5754 sayılı Kanunun 64 üncü maddesi ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Şirket ortaklarının sigortalılık durumları, 01.10.2008 tarihinde tüm maddeleri ile birlikte yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun
[1] 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi hükmünde düzenlenmiştir. 5510 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesinde, 01.10.2008 tarihinden önce 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu’na tabi olanlar, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında kabul edilmiştir. Dolayısıyla, eski Bağ-Kur sigortalıları sosyal güvenlik reformu ile 4/1-b veya 4b kapsamında sigortalı sayılmışlardır.
II. ŞİRKET ORTAKLARININ SİGORTALILIK DURUMU
5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (3) numaralı alt bendi hükmüne göre; şirket ortaklarından;
- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları,
- Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları,
- Diğer şirket[7] ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,
sigortalı sayılmışlardır.
[8]II.1- Anonim şirketlerin kurucu ortaklarının sigortalılık durumu
5510 sayılı Kanundan önce yürürlükte bulunan 1479 sayılı Kanunda, anonim şirketlerin kurucu ortakları eski Bağ-Kur kapsamında sigortalı sayılmıştı. 5510 sayılı Kanunun, 5754 sayılı Kanunun 73 üncü maddesi maddesi ile anonim şirketlerin kurucu ortaklarından daha önce 1479 sayılı Kanunun 24 üncü maddesine tabi olarak sigortalı olanlardan sigortalılıklarını devam ettirmek isteyenlerin, 01.10.2008 tarihinden itibaren altı (6) ay içinde (01.04.2009 tarihine kadar) yazılı talepte bulunmaları halinde sigortalılıkları aynen devam ettirilir. Bu süre içerisinde talepte bulunmayanların sigortalılıkları ise 01.10.2008 tarihi itibariyle sona erer.
II.2- 01.10.2008 tarihinden önce eski Bağ-Kur kapsamında sigortalılık niteliği olanların sigortalılık durumu
4b kapsamındaki şirket ortaklarının, sigortalılık niteliği taşıdıkları halde 01.10.2008 tarihine kadar kayıt ve tescillerini yaptırmayanların sigortalılık hak ve yükümlülüğü 01.10.2008 tarihinden itibaren başlar. 4b kapsamındaki şirket ortaklarından, 01.10.2008 tarihinden itibaren sigortalılıkları başlatılanların, 01.10.2008 ila 04.10.2000 tarihi arasında geçen vergi mükellefiyet süreleri bulunmak kaydıyla, sigortalının 01.10.2008 tarihinden itibaren 6 ay içinde (01.04.2009 tarihine kadar) talepte bulunması halinde, vergi mükellefiyet sürelerinin tamamı için 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddenin ikinci fıkrasının (a) bendine göre talep tarihindeki prime esas kazancının % 32’si üzerinden borçlanma tutarı hesaplanır ve sigortalıya tebliğ edilir. Sigortalının kendisine tebliğ edilen borçlanma tutarının tamamını tebliğ tarihinden itibaren 6 ay içinde ödemesi halinde, bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilir. Sigortalıya tebliğ edilen borç tutarının bu süre içerisinde tam olarak ödenmemesi halinde bu süreler sigortalılık süresi olarak değerlendirilmez ve ödenen tutar 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesine göre iade edilir.
II.3- Askerlik hizmetinde sigortalılık durumu
5510 sayılı Kanunda muvazzaf askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta olanlar ile yedek subay okulu öğrencileri sigortalı sayılmamışlardır. Ancak, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları bu kapsamdaki sigortalılıkları (4b kapsamındaki) devam ettiği müddetçe, muvazzaf askerlik hizmetlerini er ve erbaş olarak yapmakta iken veya yedek subay okulu öğrenciliği devam etmekte iken de sigortalı sayılacaklardır.
II.4- 01.10.2008 tarihinden önce şirket ortağı olup hizmet akdine çalışan şirket ortaklarının sigortalılık durumu
Şirket ortağı olup aynı zamanda bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işverenin yanında çalışan kimselerin tabi olacakları sosyal güvenlik kuruluşunun tespiti konusunda ortaya çıkan tereddütlerin giderilmesi ve bu kimselerin her iki sosyal güvenlik kuruluşundan hangisi ile ilgilendirilmesi gerektiğine açıklık getirilmesi amacıyla, dönemin sosyal güvenlik kuruluşlarından SSK ve Bağ-Kur arasında prokotol yapılarak 09.02.1993 tarih ve 16–60 Ek sayılı genelge çıkarılmıştır. Buna göre;
- Bir hizmet akdine dayanarak bir veya birkaç işverenin emrinde çalışmaları dolayısıyla 506 sayılı Kanuna göre sigortalı olanlar, sigortalılıkları sürerken çalıştıkları işyerine veya başka bir şirkete ortak, anonim şirkette ise kurucu ortak veya yönetim kurulu üyesi ortak oldukları takdirde, 506 sayılı Kanuna tabi sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar Bağ-Kur’a tabi tutulmayacaklardır (5510 sayılı Kanunla kesinti olmadığı müdetçe 4a, kesinti olursa 4b kapsamında sigortalı sayılacaklardır).
- Şirket ortağı ya da anonim şirketlerde kurucu veya yönetim kurulu üyeleri olmaları dolayısıyla 1479 sayılı Kanuna göre Bağ-Kur sigortalısı olanlar, sigortalılıkları sürerken bir hizmet akdine dayanarak çalışmaya başladıkları takdirde, Bağ-Kur sigortalılıkları kesintiye uğrayıncaya kadar 506 sayılı Kanuna tabi tutulmayacaklardır (5510 sayılı Kanunla kesinti olmadığı müdetçe 4b, kesinti olursa 4a kapsamında sigortalı sayılacaklardır).
Kollektif şirket ve adi şirket ortaklarının aynı şirkette bir hizmet akdine istinaden çalışmaları yasal olarak olanaklı görülmediğinden, bu durumda olanların Bağ-Kur ile ilgilendirilmeleri gerekecektir.
Geçici iş göremezlik dolayısıyla geçen süreler ile hafta sonu ve resmi tatil günleri sigortalılığın kesintisi olarak değerlendirilmeyecektir.
III. SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI
Sigorta hak ve yükümlülükleri;
- Şahıs şirketlerinden kollektif, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ve donatma iştiraki ortaklarının vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten itibaren başlar.
- Sermaye şirketlerinden limited şirket ortakları ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının, şirketin ticaret sicil memurluklarınca tescil edildikleri tarihten itibaren başlar.
- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının yönetim kuruluna seçildikleri tarihten itibaren başlar.
IV. SİGORTALI BAŞLANGIÇ BİLDİRİMİ ve TESCİLİ
Yukarıda belirtilen şirket ortakları sigortalılarının sigortalılık başlangıcından itibaren kendi mevzuatına göre kayıt veya tescili yapan ilgili kurum, kuruluş ve birlikler, vergi daireleri ve esnaf sicil memurluğu
sigortalı işe giriş bildirgesi düzenleyerek en geç 15 gün içinde Kuruma
e-sigorta[9] yoluyla bildirilmek zorundadır.
[10] Sigortalı işe giriş bildirgesi dışında, başka biçimlerde yapılan bildirimler geçerli sayılmaz. Süresi içinde veya sonradan elden veya posta yoluyla gönderilen sigortalı işe giriş bildirgeleri Kurum gelen evrak kaydına alındıktan sonra sigortalıların tescil işlemleri sonuçlandırılır.
- Kollektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının, vergi mükellefiyetlerinin başladığı tarihte başlayan sigortalılıkları bu tarih itibariyle vergi dairelerince,
- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının, yönetim kurulu üyeliğine seçildikleri tarihte başlayan sigortalılıkları bu tarih itibariyle şirket yetkililerince,
- Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının, şirketin ticaret siciline tescil edildiği tarihte başlayan sigortalılıkları bu tarih itibariyle ticaret sicil memurluklarınca,
- Limited şirket ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarından hisse devri alan yeni ortaklarının, ortaklar kurulunca devrin yapılmasına karar verildiği tarihte başlayan sigortalılıkları bu tarih itibariyle ortaklar kurulu kararının, hisse devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin, devrin yapıldığının işlendiği pay defterinin birer sureti veya devir ticaret sicil memurluğunca tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla şirket yetkililerince,
15 gün içinde sigortalı işe giriş bildirgesinin e-sigorta yoluyla gönderilmesi gerekir.
4b kapsamındaki sigortalılarla ilgili bildirim yükümlülüğü bulunan kurum ve kuruluşlar, bildirimlerini merkez birimlerince yapmaları durumunda, bildirim zorunluluğu yerine getirilmiş sayılır.
4b kapsamında sigortalı sayılanlar hakkında Kuruma yapılacak bildirimler, Kurum ile ilgili kurum ve kuruluşların, internet ve elektronik alt yapısı oluşturuluncaya kadar, kâğıt ortamında yürütülür. Adi posta veya kargo ile gönderilen veya Kuruma doğrudan verilen sigortalı işe giriş bildirgelerinde, bildirgenin Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarih; taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta servisi olarak gönderilenlerde ise postaya verildiği tarih, bildirim tarihi olarak kabul edilir.
Bu yükümlülükleri yerine getirmeyen ilgililer hakkında, 5510 sayılı Kanunun 102 nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi hükmüne ilgili kurum ve kuruluşlar ile tüzel kişilere, aylık
asgari ücret[11] tutarında idari para cezası uygulanır.
V. SİGORTALI SONA ERME BİLDİRİMİ
Kısa ve uzun vadeli sigorta kolları
[12] bakımından sigortalılık;
· Kolektif şirket, adi komandit şirketlerin komandite ve komanditer ortakları ile donatma iştiraki ortaklarının sigortalılıkları vergi mükellefiyetlerinin bittiği tarihte sona erer. Bu tarih, vergi dairelerince ve sigortalılarca 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortaklarının sigortalılıkları bu görevlerinin bittiği tarihte sona erer. Bu tarih, şirket yetkililerince ve sigortalılarca 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· Limited şirket, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortaklarının sigortalılıkları hisse devrine ilişkin alınan ortaklar kurulu kararı ile hissenin devrine ilişkin tanzim edilen noter devir sözleşmesinin ve devrin pay defterine işlendiği sayfanın birer suretlerinin birlikte ibraz edilmesi veya hisse devri ticaret sicil memurluğuna tescil edilmiş ise ticaret sicil gazetesinde ilan edildiği nüshasının ibraz edilmesi kaydıyla ortaklar kurulu karar tarihi itibarıyla sona erer. Bu tarih, sigortalılar ve şirket yetkililerince 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· İflasın açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise mahkemece iflasın kapatılmasına karar verildiği tarihte sona erer. Bu tarih, sigortalılar ve şirket yetkililerince 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· Tasfiyenin açılmasına mahkemece karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde mahkemenin karar tarihinde sona erer. Bu tarih, sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer. Bu tarih, ticaret sicil memurluğunca ve sigortalılarca 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· Tasfiyesine şirketin ortaklar kurulu tarafından karar verilen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde tasfiyenin başlanmasına karar verildiği tarihte sona erer. Bu tarih, sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde ise tasfiyenin sonuçlandığına ilişkin tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer. Bu tarihler, sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· Münfesih duruma düşen şirketlerin ortaklarının sigortalılıkları sigortalının talebi hâlinde şirketin münfesih duruma düştüğü tarih itibarıyla sona erer. Bu tarih, sigortalılarca, sigortalının talebinin olmaması hâlinde münfesih duruma düşen şirketin tasfiyesinin sonuçlandığına dair tasfiye kurulu kararının ticaret sicil memurluğunca tescil edildiği tarihte sona erer. Bu tarihler, sigortalılarca ve ticaret sicil memurluklarınca 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
· Mahkeme kararı ile iflasın, tasfiyenin açılmasına, ortaklar kurulu kararı ile tasfiyenin başlamasına veya münfesih duruma düşmesine karar verilen şirketlerin ortaklarından hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların sigortalılıkları, çalışmaya başladıkları tarihte sona erer. Bu tarih, sigortalılarca 10 gün içinde Kuruma bildirilir.
Sigortalılığı sona erenlerin durumları sigortalı işten ayrılış bildirgesiyle Kuruma e-sigorta ile bildirilir. 4b kapsamındaki sigortalıların sigortalılıklarının sona erdiği tarihten on (10) gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi ile Kuruma bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlar ile tüzel kişilere aylık asgari ücret idari para cezası uygulanır. Bu kişilerin meslek kuruluşlarına ya da vergi dairelerine olan yükümlülüklerini yerine getirmemiş olmaları, sigortalılığın sona ermesine ilişkin belge ya da bilginin verilmesine engel teşkil etmez.
Sigortalı işten ayrılış bildirgesine kaydedilen bilgiler, 4b kapsamındaki sigortalılar için aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirimleri yapılmayacağından ilgili aylık prim ve hizmet belgesinde de gösterilme gibi bir durum söz konusu olmayacaktır. Sigortalı işten ayrılış bildirgesini kâğıt ortamında verenler için, sigortalılığın sona ermesini takip eden on (10) gün içinde sigortalı işten ayrılış bildirgesi iki nüsha düzenlenir. Biri düzenleyen kuruluşta kalır, diğeri ilgili Üniteye
[13] gönderilir. Sigortalıya, sigortalılığının sona erdiği ilgili Ünite tarafından yazı ile bildirilir.
VI. PRİME ESAS KAZANÇLAR
4b kapsamındaki şirket ortakları sigortalıların prime esas kazançları aşağıdaki şekilde belirlenmektedir:
Aylık prime esas kazanç, 5510 sayılı Kanunun 82 nci
[14] maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırı ile üst sınırı arasında kalmak şartı ile kendileri tarafından
beyan edilecek günlük kazancın otuz katıdır. Sigortalının prime esas kazancıyla ilgili beyanı, beyanın yapıldığı tarihteki aydan başlanılarak dikkate alınır ve yapılmış olan bu beyan değiştirilmediği sürece sonraki aylar için de yapılmış sayılır. Yapılan beyana istinaden üst üste oniki (12) aydan fazla prim ödemesinde bulunulmaması hâlinde, bu oniki (12) aylık sürenin sonundan itibaren beyanın geçerliliği ortadan kalkar. Beyanda bulunmayan, beyanının geçerliliği ortadan kalkan veya beyanları 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katının altında kalan sigortalının aylık prime esas kazancı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katıdır.
Sigortalının, sigortalılığının başladığı ay içinde iş kazasına uğraması veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğinin başlaması hâlinde, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığı nedeniyle iş göremezliğin başladığı tarihten önce beyanda bulunmamış ise, sigortalılığının başladığı ayda yapacağı beyanı; ödeyeceği prim yönünden takip eden aydan başlanılarak dikkate alınır, iş kazası veya meslek hastalığı hâlinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirin hesabında esas alınmaz. Bu durumda iş kazası veya meslek hastalığı hâlinde verilecek ödeneklerin veya bağlanacak gelirin hesabında aynı veya emsal sigortalının günlük kazancı esas alınır.
Sigortalı aynı zamanda işveren ise aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalıların prime esas günlük kazancının en yükseğinin otuz katından az olamaz. Aylık prime esas kazancı, çalıştırdığı sigortalının otuz günlük prime esas kazancından düşük olduğu tespit edilen sigortalıların aylık prime esas kazançları, tespit edilen kazanç düzeyine çıkartılarak aradaki farkın primi, 5510 sayılı Kanunun 89 uncu madde hükümlerine göre gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmak suretiyle tahsil edilir.
Şirket ortaklığı nedeniyle 4b kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek birden fazla durumun söz konusu olması halinde, yukarıdaki esaslara göre tek beyanda bulunulur. 4b kapsamında sigortalı sayılmayı gerektirecek birden fazla durumun söz konusu olması hâlinde, kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primi tehlike sınıf ve derecesi en yüksek olan işyeri üzerinden hesaplanır. Aynı ay içinde faaliyetini sonlandırıp yine aynı ay içinde yeniden faaliyete başlayan sigortalıların kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primi, son faaliyet konusu işine göre hesap ve tahsil olunur.
Şirket ortaklarından 4b kapsamındaki sigortalılardan, 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olarak kaydı ve tescili yapılmış olanların 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen prime esas kazançlarını Kurumca belirlenecek sürede beyan etmemeleri halinde, ödeyecekleri aylık primler beyanda bulununcaya kadar daha önce ödemiş oldukları gelir basamaklarına karşılık gelen tutarlar üzerinden alınır. Ancak, bu tutarlar 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddede belirtilen asgari günlük kazanç alt sınırına göre hesaplanan aylık prime esas kazanç tutarından az olamaz.
4b kapsamındaki sigortalılardan 01.10.2008 tarihinden önce sigortalı olarak kaydı ve tescili yapılmış olanların, 01.10.2008 (dâhil) ilâ 31.12.2008 (dâhil) dönemine ilişkin olmak üzere, 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesine göre belirlenen prime esas kazançlarını beyan etmemeleri hâlinde, ödeyecekleri aylık primler, beyanda bulununcaya kadar daha önce bulundukları en son gelir basamaklarına karşılık gelen tutarlar üzerinden alınır. Bu süre içinde beyanda bulunulması hâlinde, beyan ettiği prime esas kazanç üzerinden ilgili ayın prim tahakkuku yapılır. Prim tahakkukuna esas bu tutarlar, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen asgari günlük kazanç alt sınırına göre hesaplanan aylık prime esas kazanç tutarından az olamaz ve 5510 sayılı Kanunun 80 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendi hükmü saklıdır.
Sigortalının prime esas kazancı ile ilgili beyanı, Kurumun ilgili Ünitesine yazılı olarak yapılabileceği gibi, Ünitelere başvurmak suretiyle beyanlarının bilgisayarlara işlenmesi ve bu bildirimin bilgisayardan çıktısının alınması şeklinde de yapılabilecektir.
Sigortalıların prime esas kazançları ile ilgili olarak yapacakları beyanlarının dikkate alınma tarihi; yazılı olarak yapılan beyanda beyanın Kuruma intikal ettiği tarih, bilgisayar çıktısı ile kayıtlı hale getirilen beyanda ise çıktının tarihidir. Belirtilen şekilde yapılan ve başlangıcı gösterilen bu beyan, değiştirilmediği sürece sonraki aylar için de yapılmış sayılır. Yapılan beyana istinaden üst üste oniki aydan fazla prim ödemesinde bulunulmaması halinde, bu oniki aylık sürenin sonundan itibaren beyanın geçerliliği ortadan kalkar.
VII. PRİM ORANLARI
Şirket ortaklığı nedeniyle 4b kapsamındaki sigortalılar aşağıdaki prim oranlarının toplamı üzerinden primlerini öderler. Bunlar;
- Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 20'sidir.
- Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre % 1 ilâ % 6,5 oranları arasında olmak üzere, 5510 sayılı Kanunun 83 üncü maddeye göre Kurumca belirlenir.
- Genel sağlık sigortası prim oranı, kısa ve uzun vadeli sigorta kollarına tâbi olanlar için 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddenin birinci fıkrasına göre hesaplanan prime esas kazancın % 12,5'idir.
Yukarıdaki oranlar dikkate alındığında 4b kapsamındaki sigortalılar toplam olarak %33,5 ila %39 arasında değişen oranlarda, prime esas kazancı üzerinden prim ödeyeceklerdir.
4b kapsamındaki sigortalılarda kısa vadeli sigorta kolları prim oranının tespiti
· 4b kapsamındaki sigortalıların birden fazla işyerinin sahibi veya ortağı olması
durumunda tehlike sınıfı en yüksek olan işyerinin prim oranına tabi tutulurlar.
· Aynı ay içerisinde faaliyetini sonlandırıp, yine aynı ay içerisinde yeniden faaliyete
başlayan 4b kapsamındaki sigortalıların kısa vadeli sigorta kollarına ilişkin sigorta primi
son faaliyet konusu işine göre hesap ve tahsil olunur.
· 4b kapsamındaki sigortalılar, aynı zamanda işyerinde 4a kapsamındaki sigortalı
çalıştırması halinde, çalıştırdığı sigortalıların tabi olduğu tehlike sınıfı ve prim oranına
tabi olurlar. Birden fazla işyerinin sahibi veya ortağı olması ve aynı zamanda her bir işyerinde sigortalı çalıştırılması halinde, tehlike sınıfı en yüksek olan işyerinin prim oranına tabi tutulurlar.
01.10.2008 tarihinden önce 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre tescil edilmiş sigortalıların meslek kodları Kurumca Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesi’ndeki
[15] uygun işkolu kodlarına dönüştürülür. Meslek kodları uygun işkolu kodlarına dönüştürülen sigortalılar, bu işleme karşı 01.10.2008 tarihinden itibaren 3 ay içerisinde Kuruma itirazda bulunabileceklerdir. İtiraz süresi 02.01.2009 tarihinde dolduğundan bu tarihten sonra herhangi bir itiraz söz konusu olmayacaktır.
VIII. AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİ
4b kapsamında sigortalı olan ve sigortalı çalıştıran işverenler ile işveren şirketin ortaklarının da aylık prim ve hizmet belgesi ile Kuruma bildirilmesi hususunda Kurum yetkili kılınmıştır. Bu yetki çerçvesinde, 4b kapsamında sigortalı olanlar, aylık prim ve hizmet belgesi düzenlemeyeceklerdir. Bu kapsamdaki sigortalılar aylık prime esas kazançlarını, beyanda bulunmak suretiyle bildireceklerdir.
IX. PRİM ÖDEME YÜKÜMLÜSÜ
5510 sayılı Kanunun uygulanmasında kısa ve uzun vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası bakımından; 4b kapsamına tâbi olanlar prim ödeme yükümlüsüdür.
X. PRİMLERİN ÖDENMESİ
4b kapsamındaki prim ödeme yükümlüleri, her aya ait primlerini takip eden ayın sonuna kadar Kuruma öderler. 4b kapsamındaki sigortalılar primlerini en fazla 360 günle sınırlı olmak üzere peşin olarak erken ödeyebilir. Erken ödeme halinde erken ödenen her gün için 21.07.1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun Ek 1 inci maddesine göre erken ödeme indirimi hükümleri uygulanır. Ancak yapılan erken ödeme indirimi, prime esas kazançtan indirilmez. Erken ödemede sigortalılık süresi, sigorta priminin ait olduğu her ayın ilk gününden itibaren, prim ödeme gün sayısına dâhil edilir. Erken ödeme yapılan ve prim ödeme gün sayısına dâhil edilmeyen sürede isteğe bağlı sigortalılığın sona ermesi halinde, sigortalılık süresinden sayılmayan günlere ait primler ilgililere iade edilir.
4b kapsamında sigortalı sayılanların, her ay için otuz (30) tam gün prim ödemesi zorunludur. Aylık prim ödeme gün sayısı, ay içinde işe başlama veya işten ayrılmaları hâli hariç olmak üzere her ay için otuz (30) gün olarak hesaplanır.
XI. İŞ KAZASI VEYE MESLEK HASTALIĞININ BİLDİRİLMESİ
4b kapsamındaki sigortalıların iş kazası geçirmeleri hâlinde, bir (1) ayı geçmemek şartıyla kendisi tarafından, geçirdiği iş kazasına ilişkin rahatsızlığının bildirimine engel olmadığı günden sonraki 3 iş günü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi (bildirim formu) ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Sigortalıların bildirim yapmaya engel durumları varsa bunu da ya hekim raporu ile ya da mücbir sebep varsa bu olayı belgelemeleri şarttır.
Meslek hastalığının sigortalının kendisi tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak 3 iş günü içinde,
iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi (bildirim formu) ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Bu bildirim, e-sigorta ile Kuruma bildirileceği gibi doğrudan ya da posta yoluyla da ilgili Üniteye gönderebilir. Adi posta veya kargo ile yapılan bildirimlerde Kurum kayıtlarına intikal tarihi; taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta ile yapılan bildirimlerde de postaya veriliş tarihi esas alınır. Bildirim için tanınan sürede resmi tatil günlerine rastlayan günler 3 iş günü hesabında dikkate alınmaz.
[16]XII. SONUÇ
Şirket ortaklarından sadece anonim şirketlerin kurucu ortakları şartlı olarak 4b kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Şirket ortaklığı nedeniyle 4b kapsamındki sigortalılar, aylık prim ve hizmet belgesi ile bildirim yapmayacak olup, beyan esasına göre bildirim yapacaklardır. Yine, sigortalılık başlangıcı ile sigortalılığın sona ermesine dair bildirimlerin sırasıyla sigortalı işe giriş bildirgesi ile sigortalı işten ayrılış bildirgesini e-sigorta/kâğıt ortamında gönderilmesi, yasal süre içerisinde gönderilmemesi veya verilmemesi durumunda her bir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacaktır. 4b kapsamındaki sigortalılar primlerini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri gerekmektedir.
[1] 16.06.2008 tarih ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[2] Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığını ifade eder.
[3] 28.08.2008 tarih ve 26981 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır (Değişiklik:21.11.2008–27061)
[4] 28.09.2008 tarih ve 27011 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[5] 28.09.2008 tarih ve 27011 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[6] 28.09.2008 tarih ve 27011 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır (Değişiklik:23.11.2008–27063).
[7] Kollektif, adi komandit ile limited şirketler kastedilmektedir.
[8] 4b kapsamında sigortalılık için ayrıca sigortalı sayılması gerekenlerin 18 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir (5510/Madde 6).
[9] e-sigorta; geniş anlamıyla işveren, alt işveren, sigortalı, genel sağlık sigortalısı, hak sahibi ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlarca Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde belirtilen belgelerde yer alan bilgileri internet, elektronik ve benzeri ortamda Kurumun veri tabanına aktarılmasını ve bu şekilde aktarılan bilgiler ve talepler ile Kurumca yürütülen sosyal sigorta işlemleri sonuçlarından uygun görülenlerin işveren, sigortalı, hak sahibi ve diğer ilgili kişi ve kuruluşlara verilmesini sağlayan elektronik portalı ifade eder.
[10] Kurum bu bildirimden itibaren bir (1) ay içinde tescili yapılan kişilere, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinin başladığını ve yaptığı işin iş kolu kodunu bildirir.
[11] 4857 sayılı İş Kanunu gereğince 16 yaşından büyük işçiler için belirlenen bir aylık brüt ücreti ifade eder. 01.01.2009–30.06.2009 devresinde söz konusu asgari ücret 666 TL’dir.
[12] Kısa vadeli sigorta kolları, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortası kollarını; uzun vadeli sigorta kolları, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarını ifade eder.
[13] Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezi kastedilmektedir.
[14] 5510 sayılı Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, asgarî ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katıdır.
[15] 29.09.2008 tarih ve 27012 sayılı 2. Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[16] ÇOLAK Mahmut, Eski Bağ-Kur Sigortalıları Yeni Sistemde Nasıl Bildirim Yapacaklar? Yaklaşım, Ocak 2009