Ekonomisi istikrarlı olmayan ülkelerin vergi sistemlerinin de istikrarlı olmadığı görülmektedir. Çünkü her ikisi de birbirini hem olumlu hem de olumsuz yönden etkilemektedir. Ekonominin bozuk olduğu yıllarda mükellefler alacaklarını tahsil edememe, borçlarını ödeyememe zorluğu içerisine girerler. Vergi borçları da bu durumdan nasibini almaktadır. Hükümetler de hem devletin alacağını tahsil etmek, hem de seçim dönemlerinde oy alabilmek için siyasal ve sosyal alanlarda olduğu gibi ekonomik alanlarda da çeşitli aflar çıkarmaktadırlar.

Aflar, borcunu zamanında ödeyenlerle zamanında ödemeyenler arasında adaletsizlik oluşturduğu gerekçesi ile kimilerince eleştirilmekte, kimilerince de zorunluluk olduğu gerekçesi ile savunulmaktadır. Kanaatimizce bütün aflarda olduğu gibi vergi afları da süreklilik arz etmediği müddetçe faydalı bir uygulamadır.

            Ülkemizde de çeşitli ekonomik darboğazlardan sonra vergi afları çıkarılmış olup, en son vergi affı da 2003 yılında Vergi Barışı Yasası adıyla çıkarılan aftır. Vergi barışı yasası vergi usul kanunu kapsamına giren MTV dahil tüm vergileri içine alan bir  aftır. MTV ile ilgili daha 2003 yılında bir af çıkmış olmakla beraber (her ne kadar bu yasalarda af kelimesi geçmese de) üç yıl sonra tekrar 5535 sayılı ‘Bazı Kamu Alacaklarının Tahsil ve Terkinine İlişkin Kanunun’ ile bir af daha çıkmıştır. Makalemizde sadece hurda araçları kapsayan kanunun 4. maddesinde yer alan MTV affını ve faydalanma şartlarını belirtmeye çelışacağız.

 

            2-AFTAN SADECE KARA TAŞITLARI YARARLANACAKTIR

            Bilindiği üzere motorlu taşıtlar vergisi kara, hava ve denizde hareket eden motorlu araçlardan alınmaktadır. 197 sayılı motorlu taşıtlar vergisinin 5. maddesinin (I) sayılı listesi ile 6. maddesinin (II) sayılı listesinde motorlu kara taşıtlarına yer verilmiş, 6. maddesinin (III) sayılı listesinde deniz taşıtlarına, (IV) sayılı listesinde ise hava taşıtlarına yer verilmiştir. 5535 sayılı yasanın 4. maddesi ile sadece (I) ve (II) sayılı kara taşıtları hurdaya çıkarılıp, il özel idarelerine devredilmesi şartı ile tahakkuk etmiş ve ödenmemiş olan motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezaları terkin edilecektir. Yani affedilecektir. Ancak aracını bu yasa hükmünce hurdaya çıkarmak isteyen mükellefler ödenmiş olan MTV’lerin iadesini alamayacaklardır. Yasa maddesinden anlaşıldığı üzere bu aftan hava ve deniz taşıtlarının yararlanması mümkün değildir.

            Bu aftan yararlanabilecek olan kara taşıtları, 197 sayılı yasanın (I) sayılı listesinde belirtilen, Otomobil, kaptıkaçtı, arazi taşıtları, Motosikletler ve (II) sayılı listede belirtilen Minibüs, Panel van ve motorlu karavanlar, Otobüs, Kamyonet, kamyon, ve benzerleridir. Dolayısıyla deniz taşıtlarından yat kotra ve benzerleri ile hava taşıtlarından uçak ve helikopterlerin bu kapsamda değerlendirilmesi mümkün değildir.

            3-ARAÇLA İLGİLİ DİĞER VERGİ VE CEZALAR AF KAPSAMINDA DEĞİLDİR

 

            Farz edelim mükellefin kamyonu var ve bu aracı ile nakliyecilik yapıyor olsun. Nakliyecilik faaliyeti ile ilgili gelir vergisi borcunu da ödememiş olsun. Yada bu aracı ile kurallara uymamaktan dolayı trafik para cezası kesilmiş olsun. Bu vergi ve cezaların terkin edilmesi mümkün değildir. Çünkü yasa maddesinde; sadece MTV ve MTV ile ilgili cezaların terkin edileceği belirtildiğinden dolayıdır ki; trafik para cezaları veya mükellefin diğer vergi borçlarının terkin edilmesi mümkün değildir.

 

            Ayrıca, araca 6183 sayılı yasaya göre kamu alacağından dolayı haciz veya rehin konulmuşsa, gerekli prosedür takip edilerek hurdaya çıkarmak kaydıyla  bu hacizler kamu alacağı garantiye alınmak kaydıyla kaldırılabilecektir. Ancak 3. kişiler tarafından konulmuş olan mülkiyeti muhafaza, rehin veya haciz gibi işlemlerin ‘‘hurdaya çıkaracağız’’ bahanesiyle kaldırılması mümkün olmadığı gibi, bu rehin ve hacizler kaldırılmadığı müddetçe aracın hurdaya çıkarılması da mümkün değildir.

 

            4-HANGİ MÜKELLEFLER AFDAN YARARLANABİLECEKTİR

            Aracını hurdaya çıkaran her mükellef bu aftan yararlanamayacaktır. Ancak aşağıda belirtilen mükellefler bu aftan yararlanabilecektir.

 

            - Kanunun yayım tarihi olan 08/07/2006 tarihi itibariyle hurdaya ayrılacak araç mükelleflerin ya adlarına kayıtlı olacak, yada bu Kanunun yayımı tarihinden önce noter satış senedi ile iktisap edilmek şartıyla, 08/07/2006 tarihinden 31/12/2006 tarihine kadar, adlarına kayıt ve tescil ettiren mükellefler.

 

            -Hurdaya ayrılacak aracın sahibi bilanço esasına göre defter tutuyorsa ve yük ve yolcu taşımacılığı dışında bir iş yapıyorsa, yasa hükmünden yararlanamaz. örneğin konfeksiyon imalatı ile uğraşan bir mükellef işletme hesabına göre defter tutuyorsa yasa hükmünden yararlanabilirken, bilanço esasına göre defter tutuyorsa yasa hükmünden yararlanamaz. Ancak, kamyonla yük taşımacılığı yada otobüsle yolcu taşımacılığı yapıyorsa ister işletme hesabına göre isterse bilanço hesabına göre defter tutsun yasa hükmünden yararlanabilecektir.

            -Gerçek yada basit usulde mükellefiyeti bulunmayan sadece MTV yönünden mükellefiyeti bulunan hurda araç sahipleri de yasa hükmünden faydalanabilecektir.

 

            5-AFTAN FAYDALANMAK İSTEYEN MÜKELLEFLERİN TAKİP ETMESİ GEREKEN YOLLAR

            a)Gelir yada kurumlar vergisi yönünden mükellef olanlar bağlı bulundukları, Gelir veya kurumlar vergisi yönünden mükellefiyeti olmayanlar herhangi bir vergi dairesine başvurarak, taşıtlarını bedelsiz devredecekleri il özel idarelerine ve ilgili trafik şube veya bürosuna ibraz etmek üzere; 08/07/2006 tarihi itibarıyla yük ve yolcu taşımacılığı faaliyeti dışında bilanço esasına göre defter tutmayı gerektiren başkaca bir ticari veya mesleki faaliyetten dolayı mükellef olmadıklarına dair yazı almaları gerekmektedir.

 

            b)Aracını hurdaya çıkararak bedelsiz olarak il özel idarelerine devretmek isteyen mükellefler, herhangi bir tescil kuruluşundan 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tatbik edilmiş hacizler dışında, üçüncü şahıslar tarafından konulmuş bulunan mülkiyeti muhafaza, rehin veya haciz ve benzeri şerhlerin bulunmadığına dair belge almaları gerekmektedir.

            c)Yukarıda 1. ve 2. maddede belirtilen belgelerle birlikte mükellefler herhangi bir il özel idaresine tebliğ ekinde(ek-3) yer alan dilekçe ile araçlarını hurdaya çıkararak teslim etmek istediklerini belirteceklerdir. Ancak motorlu kara taşıtını bu Kanunun yayımı tarihinden önce noter satış senedi ile iktisap eden ancak, ilgili trafik tescil kuruluşunda adlarına kayıt ve tescil ettirmemiş olan mükellefler ise söz konusu dilekçelerine noter satış senedinin bir örneğini ekleyeceklerdir. İl özel idaresi de durumu bir tutanakla(tebliğ ek-4) tespit edecektir. Daha sonra tutanağın biri mükellefe, biri trafik tescil kuruluşuna verilecek, diğeri de il özel idaresi tarafından muhafaza edilecektir.

            d)Mükellefler araçlarını il özel idarelerine teslim ettikten sonra araçlarını hurdaya ayırmak için, tebliğe örneği ekli dilekçe (EK:5) ve ekleriyle birlikte herhangi bir trafik tescil kuruluşuna başvuracaklardır.

           Araçlarını kanunun yayım tarihinden önce noter satış senedi ile iktisap eden ancak, adlarına tescil ettirmemiş olanlar önce araçları adlarına tescil ettirmeleri kaydıyla hurdaya çıkarabileceklerdir.

 

            6-AFTAN FAYDALANMAK İÇİN SON BAŞVURU TARİHİ 31/12/2006

            Aracını hurdaya çıkararak ödenmemiş MTV ile buna bağlı gecikme faizi, gecikme zammı ve vergi cezalarından kurtulmak isteyen mükellefler en geç 31/12/2006 tarihine kadar araçlarını bedelsiz olarak il özel idarelerine teslim etmiş olmaları gerekmektedir. 31/12/2006 tarihi itibariyle işlemlere başlamış ancak, araçlarını henüz il özel idarelerine teslim etmemiş olanlar bu haktan yararlanamayacaklardır.

 

            7-İL ÖZEL İDARELERİNİN BU İŞLEMLERDEN ELDE ETMİŞ OLDUKLARI KAZANÇLARIN DURUMU

            5535 sayılı Kanunun 4 üncü maddesine göre; il özel idarelerinin madde kapsamında teslim aldıkları hurda taşıtların satışlarından elde ettikleri kazançlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna tutulmuştur.

           Öte yandan bu faaliyetler ile ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kağıtlar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesna tutulacaktır.

            8-SONUÇ

 

            Hurda aracı olan yada aracını hurdaya çıkarmak isteyen mükelleflere bir af niteliği taşıyan 5535 sayılı Bazı Kamu Alacaklarının Tahsil ve Terkinine İlişkin Kanunun 4. maddesinde düzenlenen  motorlu taşıtlar vergisi ile bu vergiye ilişkin gecikme zammı, gecikme faizi ve vergi cezalarının terkinine ilişkin düzenlemeleri konu ettiğimiz makalemizde aşağıdaki sonuçlar çıkmaktadır.

 

            -Yasa hükmünden sadece kara taşıtları faydalanabilecektir. Hava ve deniz taşıtlarının bu imkandan faydalanması mümkün değildir.

            -Af kapsamına sadece MTV ve MTV ile ilgili cezalar ve gecikme zamlarıdır. Bunun dışındaki trafik para cezaları ve diğer vergi ve cezalar bu kapsamda değildir.

            -Yasa hükmünden bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden  yük ve yolcu taşımacılığı dışında başkaca faaliyeti olanlar faydalanamayacak. Diğer her türlü mükellefler faydalanabilecektir.

            -Yasa hükmünden faydalanmak için araçların salt hurdaya çıkarılması yetmemekte, il özel idarelerine bedelsiz olarak teslim edilmesi gerekmektedir.

            -Yasa hükmünden faydalanabilmek için araçların hurdaya çıkarılarak en geç 31/12/2006 tarihine kadar il özel idarelerine teslim edilmiş olması gerekmektedir.

            -İl özel idarelerinin bu işlemden elde etmiş olduğu gelirler her türlü vergi resim ve harçtan istisna tutulmuştur.