SOSYAL güvenlik sisteminde gerek çalışanın emekli olabilmesi için gerekse ölümü halinde geriye kalan hak sahiplerine maaş bağlanması için sigortalının; yaşı, prim ödeme gün sayısı ve sigortalı hizmet süresi şartlarını yerine getirmesi zorunlu bulunmaktadır. Belirtilen bu üç koşulun daha erken yerine getirilip daha çabuk emekli olmada “Borçlanma” uygulaması hayati öneme sahip bulunmaktadır. SGK uygulamasında belirli kişilere belirli hallerde geriye doğru çalışılmadan geçen süreleri borçlanma imkanı tanınmıştır. Bu imkanlardan biri de sadece avukatlara mahsus belirli durumlarda borçlanarak emeklilikte avantaj sağlama hakkı bulunmaktadır.
Avukatlara borçlanma ile 1 yıl fazladan hizmet 1136 sayılı Avukatlık Kanunu gereğince avukatlar, sigortalı olmaksızın ilk altı ay mahkemelerde, kalan altı ay da avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık staj sürelerini gösteren onaylı baro belgesi ve borçlanma talep dilekçesi ile Kuruma başvurmaları halinde bu süreleri borçlanabilme hakkına sahip bulunmaktadırlar. Bu durumda avukatlar, sırf avukatlıkta geçen stajlarını borçlanmaları halinde diğer meslek sahiplerine göre bir yıl fazladan SGK anlamında hizmet kazanmaktadırlar.
Avukat ve hakimlerin borçlanmasında özel durumlar
SOSYAL güvenlik hizmet borçlanma yapılabilmesi için avukatlık staj süresinin tamamlanması zorunlu bulunmaktadır. Ancak, 29.09.1987 tarihinden önce avukatlık stajını tamamlamadan hakim adaylığına başlayanların mahkemeler nezdinde geçen staj sürelerinin hakim adaylığından sayılıp sayılmadığı, sayılmış ise ne kadarının sayıldığı Adalet Bakanlığı’ndan sorulacak ve alınacak cevaba göre borçlanma işlemi sonuçlandırılacaktır. l 29.09.1987 tarihinden sonra avukatlık stajını tamamlamadan hakim adaylığına başlayanların ise bu süreleri hakimlik adaylığından değil, meslekte geçmiş sayıldığından, bu süreler borçlandırılmayacaktır. l 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olanların borçlandırılmasında kurumlarından tüm hizmetlerini gösterir onaylı hizmet belgesi istenilmektedir. l Borçlandırılacak olan süre hiç bir şekilde bir yıllık süreyi geçemeyeceğinden, bu sürenin tespiti staj bitim tarihinden geriye doğru gidilmek suretiyle yapılmaktadır.
Örnek 1- 16.10.2008 tarihinde 4/1-a (SSK) kapsamında göreve başlayan sigortalı Ferhan Semir, 06.11.2008 tarihli dilekçesiyle 04.01.2007-23.07.2007 tarihleri arasında mahkemeler nezdinde, 05.08.2007-07.02.2008 tarihleri arasında avukat yanında geçen avukatlık staj süresini borçlanmak istemektedir.
Sigortalının 24.01.2007-23.07.2007 tarihleri arasında 6 ay mahkemeler nezdinde, 08.08.2007-07.02.2008 tarihleri arasında 6 ay avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık avukatlık staj süresi borçlandırılacaktır. 6 aydan fazla olan 04.01.2007-23.01.2007 ve 05.08.2007-07.08.2007 tarihleri arasındaki süreler borçlandırılmayacaktır.
Örnek 2- 07.02.2008-07.08.2008 tarihleri arasında mahkemeler nezdinde stajını tamamladıktan sonra avukat yanında staj yapmakta iken, 17.10.2008 tarihinde Adalet Bakanlığı’nda hakim adayı olarak 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamında göreve başlayan sigortalı Melik Eymen, 06.11.2008 tarihli dilekçesi ile avukatlık staj süresini borçlanmak istemektedir. Avukatlık stajını tamamlamadan hakim adaylığına geçirilen sigortalının mahkemeler nezdinde yaptığı staj süresi 29.09.1987 tarihinden sonra geçmiş olması nedeniyle hakim adaylığından değil, meslekte geçmiş sayıldığından borçlanmasına imkan bulunmamaktadır.
Örnek 3- 09.02.1986-09.08.1986 tarihleri arasında mahkemeler nezdinde stajını tamamladıktan sonra avukat yanında staj yapmakta iken, 14.11.1986 tarihinde Adalet Bakanlığı’nda hakim adayı olarak göreve başlayan ve bu görevinden 28.09.2006 tarihinde ayrılarak 08/10/2006 tarihinden itibaren serbest avukat olarak çalışmaya başlayan sigortalı Emir Akil, 06.11.2008 tarihli dilekçesi ile avukatlık staj süresini borçlanmak istemektedir.
Sigortalının 29.09.1987 tarihinden önce geçmiş olması nedeniyle hakim adaylığından sayılan 10.02.1986-09.08.1986 tarihleri arasında mahkemeler nezdinde geçen 6 aylık staj süresi borçlandırılacaktır. Tamamlamadan ayrıldığı avukat yanında geçen staj süresinin ise borçlandırılması mümkün olmayacaktır.
İSA KARAKAŞ
Sosyal Güvenlik Kurumu
Başkanlık Baş Müfettişi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Uzmanı