BİLGE PATRON ARACINI KİRALAR MI? YOKSA SATIN MI ALIR?
Tunahan SOYLU
Vergi Denetmeni
1-GENEL BİLGİ
Serbest piyasa ekonomisinin rakipsizliğini ilan ettiği günümüzde doğru ve etkin rekabet stratejileri kurumlar için hayati önem taşımaktadır. Etkin bir rekabetin minimal maliyetler üzerine inşa edilebileceği ise aşikardır. Özellikle de enflasyonun düşmeye başlamasıyla şirketlerin kar marjlarında meydana gelen azalışlar, kurumları maliyet minimizasyonu konusunda yeni arayışlara itmiştir. Makalemizde, özellikle son yıllarda gelişmeye başlayan oto kiralama şirketlerinden binek oto kiralamanın mükellefler açısından avantajlı olup olmadığını vergi kanunları çerçevesinde irdelemeye çalışacağız. Konuyu izaha çalışırken vergi kanunlarındaki düzenlemelere kısaca değinerek, mükellefler açısından hangisinin daha avantajlı olduğunu örneklerle rakamsal olarak ortaya koymaya çalışacağız.
2-BİNEK OTOLARLA İLGİLİ VERGİLER
2.1-Özel Tüketim Vergisi
4760 sayılı özel tüketim vergisi kanununun 1/b maddesinde belirtildiği üzere 1600cm³ motor hacmine sahip binek otoları %37 oranında ÖTV’ye tabidirler. İster herhangi bir mükellef olsun, isterse oto kiralama faaliyetiyle iştigal eden bir mükellef olsun, yeni bir araç satın aldığı zaman alış bedeli üzerinden %37 oranında ÖTV ödemesi gerekmektedir. Yine Vergi Usul Kanunu’nun 270/2. maddesinde belirtildiği üzere; oto kiralama faaliyeti yada başka bir faaliyet icra eden mükellefler, taşıt alırken ödemiş oldukları özel tüketim vergisini maliyet bedeline eklemek ya da genel giderler arasında göstermekte serbest bırakılmışlardır.
2.2-Katma Değer Vergisi
3065 sayılı KDV’nin 1/1. maddesinde her türlü mal yada hizmet tesliminin KDV’ye tabi olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla otomobil satışları da %18 oranında KDV’ye tabidir. Bilindiği üzere Katma Değer Vergisi indirim mekanizması üzerine kurulu bir vergidir. Ancak Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesinde belirtildiği üzere, “faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi”nin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği açıklanmıştır. Aynı Kanun’un 58. maddesinde, “mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisi ile mükellefçe indirilebilecek katma değer vergisi, gelir ve kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilemez” hükmü yer almaktadır. Mükellefçe indirilebilecek KDV gider olarak kabul edilemeyeceğine göre; mükellefçe indirilemeyen “faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi” gider olarak kaydedilebilir. Ancak binek otolarda indirilemeyen KDV konusunda özel tüketim vergisindeki gibi doğrudan bir düzenleme olmamakla birlikte, muhtelif Maliye Bakanlığı özelgelerinde maliyete eklenip amortisman yoluyla giderleştirmek ya da doğrudan gider hesaplarına aktarmak suretiyle gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde dikkate alınabileceği belirtilmiştir.[1]
2.3-Motorlu Taşıtlar Vergisi
197 sayılı motorlu taşıtlar vergisi kanununun 1/a maddesinde; Karayolları Trafik Kanununa göre trafik şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilmiş bulunan motorlu kara taşıtlarının vergiye tabi olduğu belirtilmiştir. Kanunun 5. maddesinde vergileme ölçüleri belirtilmiş olup, I sayılı listeye göre 1600cm³ motor hacmine sahip, 1-3 yaş arasındaki bir aracın 2007 yılındaki motorlu taşıtlar vergisi 524.-YTL’dir.
Mükellefler her yıl ocak ve temmuz aylarında iki eşit taksitte ödemiş oldukları vergileri gider olarak yazabilecekler midir? Konu ile ilgili olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14. maddesinde; “Bu Kanun’a bağlı (I), (III) ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticari maksatla kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.” Denilmektedir.
Dolayısıyla binek otolara ilişkin ödenen motorlu taşıtlar vergileri gelir ve kurumlar vergilerinin matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmeyecek, kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.
3-BİNEK OTOLARA AİT DİĞER GİDERLER
3.1- Zorunlu Mali Sorumluluk ve Kasko Sigortası
Sigorta masraflarının ticari kazançtan indirilebilmesine ilişkin olarak yasalarda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, gelir vergisi kanununun 40/1. maddesinde; ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin, ticari kazancın tespitinde indirilecek giderler arasında sayılmıştır. Bilindiği üzere herhangi bir otomobilin işletmede kullanıldığı iddiasıyla sigorta masraflarının gider kaydedilmesi mümkün olmayıp ancak, işletmenin aktifine kayıtlı olması ile mümkündür.
Dolayısıyla hem oto kiralama işi yapan mükellefler hem de başkaca faaliyetler icra eden mükellefler yapmış oldukları sigorta masraflarını doğrudan gider yazabileceklerdir.
3.2-Ekzos Emisyon ve Muayene Ücretleri
Bilindiği üzere yakın zamana kadar ekzos emisyon ölçümleri Çevre İl Müdürlükleri’ne ait iktisadi işletmeler tarafından yapılmaktaydı. Bahsi geçen iktisadi işletmeler yapmış oldukları hizmet karşılığında fatura düzenlemekteydiler. Ancak son yıllarda Çevre İl Müdürlükleri artık bu hizmeti özel kurum yada şahıslara yetki vererek yaptırmaktadırlar. Her iki durumda da mükellefler tarafından yapılan bu giderler gelir vergisi kanununun 40/1. maddesine göre ticari kazancın tespitinde gider olarak dikkate alabilmektedirler.
Öte yandan binek otomobiller yaşına göre belli aralıklarla fenni muayeneye tabi tutulması gerektirmektedir. Bu muayeneler için ödenen harçlar da GVK’nın 40/6. maddesine göre ticari kazancın tespitinde gerek oto kiralama işi yapan mükellefler gerekse de başka bir faaliyet icra eden mükellefler tarafından gider olarak kazançtan indirilebilecektir.
3.3-Kredi Faizleri
Son yıllarda düşen kredi faizleri nedeniyle mükellefler araçlarını peşin yerine kredi yoluyla da alabilmektedirler. Pekala kredi faizleri nasıl giderleştirilecektir. Konu ile ilgili olarak 163 ve 334 seri numaralı VUK genel tebliğleri yayımlanmıştır. 334 nolu tebliğ 163 nolu tebliğe ilaveler yapmaktadır.
163 nolu tebliğ 2 bent halinde olup 1. ve 2. bendi aşağıda belirtildiği gibidir.
1-Yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerin kuruluş dönemine ait olanların sabit kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine eklenmesi gerekmekte, işletme dönemine ait olanların ise, ilgili bulundukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması,
2- Döviz kredisi kullanılarak yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi sırasında veya sonradan bu kıymetlere ilişkin borç taksitlerinin değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur farklarından, sabit kıymetin iktisap edildiği dönem sonuna kadar olanları, kıymetin maliyetine eklenmesi zorunlu bulunmakta, aynı kıymetlerle ilgili olarak söz konusu dönemden sonra ortaya çıkan kur farklarının ise, ait oldukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilerek amortisman konusu yapılması,
334 nolu tebliğin ise ilgili bölümü aşağıda belirtildiği gibidir.
……..
Lehe oluşan kur farklarının da aktifleştirme işleminin gerçekleştiği dönemin sonuna kadar oluşan kısmının maliyetle ilişkilendirilmesi aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların ise kambiyo geliri olarak değerlendirilmesi veya maliyetten düşülmek suretiyle amortismana tabi tutulması gerekecektir. Ayrıca, daha sonraki dönemlerde, seçimlik olarak hangi hak kullanılmışsa o yönteme göre işlem yapılmasına devam edilecektir.......
Görüldüğü üzere 163 nolu tebliğin 1. bendi kredi faizlerinin, 2. bendi ise aleyhe oluşan kur farklarının, 334 nolu tebliğ ise lehe oluşan kur farklarının nasıl gelir kaydedileceği ile ilgilidir. Şöyle ki; kredi faizlerinden ve kur farklarından lehe oluşan farklar, kuruluş dönemine (yılına) ait ise maliyete intikal ettirilerek amortisman yoluyla giderleştirilirken, sonraki dönemlere ait olanlar doğrudan gider yazılabilecektir. Lehe oluşan kur farkları ise sabit kıymetin iktisap edildiği dönemin (yılın) sonuna kadar olanlar maliyete intikal ettirilerek amortisman yoluyla giderleştirilecektir. Sonraki yıllara ait olanlar ise lehe oluşmus ise kambiyo karı, aleyhe oluşmuş ise kambiyo zararı olarak giderleştirilecektir.
Konu ile ilgili olarak bakanlık tarafından verilen 20.02.1994 tarihli ve 3296 sayılı Özelgede, “vasıtanın iktisap edildiği döneme ait faizler amortismana tabi tutulacak maliyete katılacak, sonraki dönem faizleri istenirse doğrudan gider yazılabilecektir.” açıklaması yapılmıştır.
Kredilerin faizi ile birlikte ödenen banka ve sigorta muameleleri vergisi ve kaynak kullanımını destekleme fonu, gerçek mahiyetiyle faizle birlikte bankalar tarafından müşterilerine yansıtılmaktadır. Dolayısıyla faizle birlikte ödenen banka ve sigorta muameleleri vergisi ve kaynak kullanımını desteleme fonlarının Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/6. maddesi kapsamındaki vergi ve harç gideri değil, faiz gibi finansman gideri olduğunun kabulü gerekir.[2]
Öte yandan kredi kullanımı sırasında bankalar tarafından kredi kullanan müşterilerinden operasyon masrafı yada komisyon bedeli gibi adlarla tahsil etmiş oldukları tutarlar da GVK’nın 40/1. maddesine göre doğrudan gider yazılabilecektir.
3.4-Bakım Onarım Giderleri
Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/5.maddesinde; “Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dahil olan ve işte kullanılan taşıtların giderleri” safi kazancın tespitinde indirilecek giderler arasında sayılmıştır. Yasa maddesi gereği işletmenin aktifinde kayıtlı olmak ve işte kullanılmak şartıyla binek otolarla ilgili yapılan her türlü tamir ve bakım masrafları gider olarak yazılabilecektir.
Eğer binek oto işletme tarafından kiralanmış ise, yapılan sözleşmeye göre bu masrafları oto kiralama şirketi yada kiracı mükellef karşılayabilmektedir. Ancak uygulamada bu masrafları genellikle oto kiralama şirketleri üstlenmektedirler.
3.5-Amortisman Giderleri
Gelir Vergisi Kanunu’nun 40/7. maddesine göre “Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar” safi kazancın tespit edilebilmesi için indirilebilecek giderler arasında sayılmıştır. Vergi usul kanunun 315. maddesi ve 333 seri numaralı VUK genel tebliğine göre binek otoların faydalı ömürleri 5 yıl, amortisman oranları da %20’dir.
Öte yandan binek otomobillerde kıst amortisman uygulaması sözkonusu olup, bu husus VUK’un 320. maddesinde; Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilir.”Şeklinde düzenlenmiştir.
Buradan anlaşılmaktadır ki; oto kiralama işiyle iştigal eden mükellefler 12. ayda dahi binek otomobili alsalar tam amortisman ayıracaklardır. İşi oto kiralama olmayan işletmeler ise almış oldukları araçlar için aldıkları ay dahil olmak üzere kalan ay kadar amortisman ayıracaklardır.
4-YAPILAN AÇIKLAMALARA İLİŞKİN ÖRNEKLER ve MUHASEBE KAYITLARI
Makalemizin yukarıdaki bölümlerinde binek otolarla ilgili vergisel düzenlemeleri açıklamaya çalıştık. Bu bölümde ise yapılan açıklamaları rakamlarla müşahhas hale getirip, mükellefler açısından binek otomobil ihtiyaçlarının hangi yolla giderilmesinin daha avantajlı olduğunu açıklamaya çalışacağız.
4.1-Binek Otomobilin Satın Alınması
Burada asıl işi binek otomobillerin kiralanması olmayan bir mükellefin, yeni bir oto alması durumunda karşılaştığı maliyetleri ve bu maliyetlerin gider yazılıp yazılmadığını, eğer gider yazılabiliyorsa mükellefe sağladığı avantaj ve dezavantajları irdeleyeceğiz.
Bir otomobil bayiinden aldığımız fiyata göre x aracının anahtar teslim fiyatı 38.000,00.-YTL’dir. (Marka ve modelinin açıklanması doğru olmayacağı için aracımızın markasını X olarak belirttik) Bu aracın 01.01.2007 tarihinde tamamının 24 ay vadeli banka kredili olarak satın alındığını kabul edelim. Bankaların Aralık/2007 itibariyle uygulamış oldukları ticari taşıt kredisi faiz oranı 1,74’tür. Bu faiz oranı ile 2007 yılında 6.775,22.-YTL, 2008 yılında ise 2.616,99.-YTL faiz tahakkuk etmektedir. Bu işlemlere ilişkin muhasebe kayıtları aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır.
–––––––––––––––––01.01.2007–––––––––––––––––
|
102-Bankalar
|
38.000
|
|
300-Banka Kredileri
|
|
38.000
|
Kredi kullanımın kaydı
---------------------------------------------------------------------------------
|
––––––––––––––––-----01.01.2007–––––––––––––––––
|
254-Taşıtlar
|
23.506,12
|
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
14.493,88
|
|
-ÖTV 8,697,27
|
|
|
-KDV 5.796,61
|
|
|
102-Bankalar
|
|
38.000
|
(Binek otonun alış kaydı ve ÖTV ile KDV’nin doğrudan gider yazılması)
|
------------------------------------------------------/--------------------------------
|
–––––––––––––––––2007 yılı içerisinde yapılan kayıt–––––––––––––––––
|
780-Finansman Giderleri
|
6.775,22
|
|
300-Banka Kredileri
|
|
6.775,22
|
Faiz ödemelerinin kaydı
|
–––––––––––––––––31.12.2007–––––––––––––––––
|
254-Taşıtlar
|
6.775,22
|
|
780-Finansman Giderleri
|
|
6.775,22
|
(Finansman giderlerinin maliyete eklenmesi)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
4.1.1-Binek Otonun Sigorta Masrafları
Sigorta şirketlerinden aldığımız bilgiye göre bu aracımızın zorunlu trafik sigorta bedeli yıllık 200,00.-YTL, kasko bedeli ise 1500,00.-YTL’dir. Muhasebe kaydı aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır.
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
1.700,00
|
|
-Zorunlu sigorta 200,00
|
|
|
-Kasko Sigortası 1500,00
|
|
|
100-Kasa
|
|
1.700,00
|
(1. yıla ait sigorta giderleri)
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
4.1.2-Binek Otonun Bakım Onarım Masrafları
Yetkili servisten aldığımız bilgiye göre aracın her 15.000km’de bakım gerektirdiği ve her bir bakımın da ortalama olarak 300,00.-YTL’ye mal olduğu belirtilmiştir. Aracımızın bir yılda ortalama 100.000km yol katettiğini farz edersek 2.000,00.-YTL yıllık bakım onarım maliyeti ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, katedilen 100.000km’de aracımız en az iki defa lastiklerini değiştirmesi gerekir ki; bunun için de ortalama 800.00.-YTL maliyet çıkmaktadır. İlgili muhasebe kayıtları aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır.
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
2.800,00
|
|
-Bakım Onarım gideri 2.000,00
|
|
|
-Lastik Gideri 800,00
|
|
|
191-İndirilecek KDV
|
504,00
|
|
100-Kasa
|
|
3.304,00
|
(1. yıla ait bakım onarım giderleri)
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
4.1.3-Binek Otonun MTV Masrafları
Aracımızın 2007 yılındaki motorlu taşıtlar vergisi tutarı 524,00.-YTL’dir bu gidere ilişkin muhasebe kaydı aşağıda belirtildiği gibidir.
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
524,00
|
|
770.01-KKEG 524,00
|
|
|
102-Bankalar
|
|
524,00
|
(Motorlu taşıtlar vergisinin bankadan ödenmesi)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
4.1.4-Binek Otonun 1. yıl Sonunda Ayrılan Amortismanları
Yukarıda açıklandığı üzere binek otomobilimizin maliyeti, 1. yılda ödenen kredi faizleri ile birlikte 30.281.34.-YTL olmaktadır. Binek otomobillerin faydalı ömrü 5 yıl olduğu için 2007 yılında %20 oranında 6.056,27.-YTL tutarında amortisman ayrılması gerekmektedir. Muhasebe kaydı da aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır.
–––––––––––––––––31.12.2007–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
6.056,27
|
|
257-Birikmiş Amortisman
|
|
6.056,27
|
(2007 yılı Amortismanının ayrılması)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
Yukarıda yapılan açıklamalara göre 01.01.2007 tarihinde alınan ve anahtar teslim bedeli 38.000,00.-YTL olan binek otomobilin 2007 yılı içerisindeki giderleri toplam 25.574,15.-YTL’dir. Ancak bu giderlerden 524,00.-YTL değerindeki MTV Kanunen kabul edilmeyen gider olduğundan matraha ilave edilmesi gerekir.
4.1.5-İkinci Yıl Ödenen Kredi Faizleri ve Diğer Giderlerin Muhasebeleştirilmesi
Aracımızı 2 yıl vadeli banka kredisi ile aldığımızı farz etmiştik. Mükellefler ödemiş oldukları kredi faizlerinin tamamını 2. yılda doğrudan gider yazabilecekleridir. Bizim örneğimizde de 2. yılda ödenecek kredi faizi tutarı 2.616,99.-YTL’dir. Örneğimize göre 2. yılda yapılacak giderler ve muhasebe kayıtları aşağıda belirtildiği gibidir.
–––––––––––––––––2008 yılı içerisinde yapılan kayıt/–––––––––––––––––
|
780-Finansman Giderleri
|
2.616,99
|
|
300-Banka Kredileri
|
|
2.616,99
|
Faiz ödemelerinin kaydı
|
–––––––––––––––––31.12.2008–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
2.616,99
|
|
780-Finansman Giderleri
|
|
2.616,99
|
(Finansman giderleri 2. ve sonraki yıllarda doğrudan gider yazılabilir.)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
560,00
|
|
770.01-KKEG 560,00
|
|
|
102-Bankalar
|
|
560,00
|
(2008 yılı Motorlu taşıtlar vergisinin bankadan ödenmesi)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
1.700,00
|
|
-Zorunlu sigorta 200,00
|
|
|
-Kasko Sigortası 1500,00
|
|
|
100-Kasa
|
|
1.700,00
|
(2008 yılı sigorta giderlerinin bankadan ödenmesi)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
2.800,00
|
|
-Bakım Onarım gideri 2.000,00
|
|
|
-Lastik Gideri 800,00
|
|
|
191-İndirilecek KDV
|
504,00
|
|
100-Kasa
|
|
3.304,00
|
(2008 yılı bakım onarım giderlerinin kasadan ödenmesi)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
–––––––––––––––––31.12.2008–––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
6.056,27
|
|
257-Birikmiş Amortisman
|
|
6.056,27
|
(2008 yılı Amortismanının ayrılması)
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
30.281,34.-YTL maliyet bedelli aracını 31.12.2008’de bugün itibariyle 2 yaşında aynı model bir aracın değeri ile 23.000,00.-YTL’ye sattığını farz edersek, aşağıdaki şekilde muhasebe kaydı yapacaktır.
–––––––––––––––––31.12.2008–––––––––––––––––
|
100-KASA
|
23.000
|
|
257-Birikmiş Amortisman
|
12.112,54
|
|
254-Taşıtlar
|
|
30.281,34
|
391-Hesaplanan KDV
|
|
230,00
|
649-DİĞ. OLAĞ. GEL. VE KÂRLAR
|
|
4.601,20
|
(01.01.2007 tarihinde alınan Binek otonun 2. yıl sonunda satışı)
|
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
Binek otomobil için 2008 yılında yapılan giderler ise 13.733,00.-YTL değerindedir. Ancak bu giderlerden 560,00.-YTL tutarında olan MTV ise KKEG olduğu için 2008 yılı Kurumlar vergisi matrahına ilave edilmelidir. Dolayısıyla ikinci yılda giderleştirilebilecek olan tutar 13.173,00.-YTL’dir. Ayrıca otomobilin satılması dolayısıyla da 4.601,20.-YTL gelir elde edilmektedir.
Yukarıda ayrıntılı olarak irdelediğimiz örneğimizde binek otomobil alımında mükelleflerin yüklendikleri giderleri 2 yıllık bir zaman dilimi içerisinde değerlendirmeye çalıştık. Netice olarak ta mükelleflerin 1. yılda 25.574,15.-YTL, 2. yılda da 13.733.-YTL giderle karşılaşacakları sonucu ortaya çıkmaktadır.
4.2-Binek Otonun Kiralanması
Eğer aynı araç kiralanmış olsaydı aylık 1.250,00.-YTL+KDV şeklinde kiralanacaktı. yıllık maliyeti de 15.000,00.-YTL +2.700,00.-YTL KDV, iki yıllık maliyeti ise 30.000,00.-YTL+5.400,00.-YTL olacaktı. KDV’leri de indirim konusu yapılabilecektir. Kiralamaya ilişkin muhasebe kaydı aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır.
–––––––––––––––––31.12.2007––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
15.000,00
|
|
191-İndirilecek KDV
|
2.700,00
|
|
100-Kasa
|
|
17.700,00
|
(Kiralama için 1. yılda yapılacak kayıt)
|
|
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
–––––––––––––––––31.12.2008––––––––––––––––
|
770-Genel Yönetim Giderleri
|
15.000,00
|
|
191-İndirilecek KDV
|
2.700,00
|
|
100-Kasa
|
|
17.700,00
|
(Kiralama için 2. yılda yapılacak kayıt)
|
|
|
–––––––––––––––––/–––––––––––––––––
|
5-DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Özetlemek gerekirse, vergiler dahil anahtar teslim fiyatı 38.000,00.-YTL olan binek otomobilin tamamı banka kredili olarak 01.01.2007 tarihinde alınması durumunda mükellefler;
1. yılda 25.574,15.-YTL,
2. yılda 13.733.-YTL, gider yapmaktadırlar.
Bu giderler içerisinde yer alan ve 1. yılda 524, 2. yılda 560,00.-YTL olarak ödenen MTV’ler Kanunen kabul edilmeyen gider olduğu için matraha dahil edilmesi gerekmektedir.
Görüldüğü üzere örneğimizde yer alan aracımızın mükellefler tarafından satın alınması durumunda iki yıllık zaman zarfında toplam 39.307,15.-YTL gider yapılırken, bu giderlerden 1.084,00.-YTL’si KKEG olduğu için matraha ilave edilmesi gerekmektedir.
Yine 2. yılın sonunda aracımızın satılması nedeniyle oluşan 4.601,20.-YTL’de gelir olarak mükelleflerin kazançlarına ilave edilmelidir.
Mükellefler aynı aracı satın almayıp kiralama yolunu seçerlerse aylık olarak 1.250,00.-YTL+KDV bedel ödeyeceklerdir. Yıllık olarak 15.000,00.-YTL+2.700,00.-YTL ödeyeceklerdir. İki yıllık olarak ta 30.000,00.-YTL+5.400,00.-YTL KDV ödeyeceklerdir.
Netice olarak iki yıllık zaman zarfında kiralamanın maliyetinin daha düşük olduğu görülmektedir. Öte yandan kiralama durumunda iki yıllık zaman zarfı içerisinde 5.400,00.-YTL KDV ödemesi söz konusu olacaktır. Ancak ödenen KDV’ler indirim konusu yapılabilecektir. Hemen belirtmeliyiz ki; KDV beyanlarında ödenecek KDV’si bulunmayan mükellefler açısından kiralama sonucu yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılabiliyor olması bir avantaj oluşturmayacak, aksine dezavantaj oluşturacaktır.
Yapılan açıklamalar göstermektedir ki; rakamsal bazda değerlendirildiği zaman binek otomobilin kiralanmasının mükellefler açısından daha avantajlı olduğu anlaşılıyor. Öte yandan biz örneklerimizde satın alınan araçların minimum masraflarını dikkate aldık. Bu masraflar daha da artabilir.
Kiralama durumunda aracın kaza yada arıza yapması durumunda yeni araç temin edilebilecek olması, araçların tamir bakım ile sevk ve idaresine işletmenin ayrıca zaman harcamayacak olması kiralamanın cazip tarafı olarak karşımıza çıkmaktadır. Mükellefler bütün bu durumları göz önünde bulundurarak kararlarını vermeleri gerekmektedir.
[1] KASIM Kaan, Yaklaşım Dergisi / Mayıs 2006 / Sayı: 161
[2] KASIM Kaan, Yaklaşım Dergisi / Mayıs 2006 / Sayı: 161