İlkay SUVAKÇI
SMMM
 

 

 

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından devir alınan şirketlerin devrolunan taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının satışlarından sağlanan kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Ayrıca TMSF’nin devraldığı bu alacaklar için KDV istisnası getirilerek alacakların tahsilini kolaylaştırmak istenmiştir. Yazımızda TMSF’nin devraldığı bu alacaklar için uygulanan istisnalardan ve şartlarından bahsedilecektir.

 

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-f maddesinde Bankalara borçları nedeniyle kanuni takibe alınmış veya TMSF’ye borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara veya TMSF’ye devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı ile bankaların bu şekilde elde ettikleri söz konusu kıymetlerin satışından doğan kazançların %75'lik kısmı kurumlar vergisinden müstesnadır.

 

Bankalara borçları nedeniyle kanuni takibe alınmış veya TMSF’ye borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları;

 

·         Taşınmazlar,

·         İştirak hisseleri,

·         Kurucu senetleri,

·         İntifa senetleri,

·         Rüçhan hakları

 

bu borçlara karşılık bankalara veya TMSF’ye devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançların tamamı kurumlar vergisinden istisnadır.

 

Kurumlar Vergisi istisnasından yararlanacak olan kurumların, bankalara borçları nedeniyle 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu hükümleri uyarınca kanuni takibe alınmış olması veya TMSF’ye borçlu durumda bulunmaları gerekmektedir.

İstisnadan, banka borçları nedeniyle kanuni takibe alınmış veya TMSF’ye borçlu durumda olan kurumlar ile bu kurumların, kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan kefilleri veya bu kurumlar adına ipotek veren kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir.

 

 

İstisnadan yararlanabilecek kazanç, yukarıda sayılan istisnaya konu olan kıymetlerin borçlara karşılık olmak üzere, bankalara veya TMSF’ye satışından veya diğer şekilde devrinden sağlanan hasılatın, bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden tutarıyla sınırlıdır. Ayrıca, TMSF’ ye devredilen bankalarda bulunan mevduat ve repo hesapları için karşılık ayrılamamaktadır.

 

Örneğin; (A) A.Ş., (B) Bankasından 100.000.- YTL tutarında kredi kullanmış olup bu krediye karşılık iştiraki olan (C) Ltd. Şti.’nin bir yıl süre ile aktifinde kayıtlı bulunan 200.000.- YTL maliyet bedelli taşınmazı ipotek olarak göstermiştir. Kredi vadesinde ödenmediğinden söz konusu borç, (B) Bankası tarafından kanuni takibe alınarak ipotek konusu taşınmaz 300.000.- YTL’ye icra yoluyla satılmış ve faiz dahil 150.000.- YTL kredi alacağı tahsil edilmiş bulunmaktadır. Görüleceği üzere, (C) Ltd. Şti.’nin işlemden elde ettiği kazanç tutarı 100.000.- YTL olmakla beraber, banka borcunun tasfiyesinde kullanılan kısım satış hasılatının %50’sidir. Dolayısıyla, taşınmaza ilişkin satış kazancının sadece 50.000.- YTL’si (C) Ltd.Şti. tarafından istisna kazanç olarak gösterilebilecektir.

 

TMSF tarafından açık artırma yoluyla satışa sunulan gayrimenkullerin maliyet bedelini aşan bir tutarda satılması suretiyle borç ödemelerinde, satış karı icra yoluyla yapılan ödemenin borcun satış hasılatına olan oranında kurumlar vergisinden istisna edilebilmektedir. Açık artırma yoluyla satışa sunulan gayrimenkullere ilişkin istisnaya vade tarihinden icra yolluyla ödeme tarihine kadar olan faiz vb. ödemeler dahil edilebilmektedir.

 

 

İstisna uygulamasında, bankalara veya TMSF’ye borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin, bu borçlara karşılık bankalara veya bu Fona devrettikleri  söz konusu aktif kıymetlerin en az iki yıl elde bulundurma şartı olmadığı gibi kazancın belli bir süreyle özel bir fon hesabında tutulma şartı da bulunmamaktadır.

 

 

5520 Sayılı KVK 5/1-e maddesinde; Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmı istisnadır denilmektedir. Kanunda sayılan bu istisna ile Bankalara veya TMSF’ye borçlu durumda olan kurumlar ile bankalara tanınan istisnanın birlikte yararlanılabilmesi mümkün değildir.

 

Kurumlar, söz konusu istisna hükümlerindeki şartları taşımaları kaydıyla tercihlerini serbestçe belirleyebileceklerdir.

 

 

Banka Kavramından; 5411 sayılı Bankacılık Kanununa tabi bankaların anlaşılması gerekmektedir. 5411 sayılı kanuna göre banka, mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını ifade etmektedir.

 

 

Bankalara borçları nedeniyle kanunî takibe alınmış veya Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna borçlu durumda olan kurumlar ile bunların kefillerinin ve ipotek verenlerin sahip oldukları taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının, bu borçlara karşılık bankalara veya TMSF’ye devrinden sağlanan hasılatın bu borçların tasfiyesinde kullanılan kısmına isabet eden kazançlar, bankaların bu şekilde elde ettikleri söz konusu kıymetlerin satışından doğan kazançların %75'lik kısmı, istisnaya konu edilebilmektedir.

 

Bankaların bu şekilde iktisap ettikleri söz konusu kıymetlerin satışında da iki tam yıl süreyle aktifte bulundurma şartı olmadığı gibi kazancın belli bir süreyle özel bir fon hesabında tutulma şartı bulunmamaktadır.

 

2.2.4. İstisnanın, Gayrimenkul ve İştirak Kazancı İstisnası ile İlişkisi

 

Taşınmazlar, iştirak hisseleri, kurucu senetleri ve intifa senetleri ile rüçhan haklarının dışında kalan ve çeşitli nedenlerle iktisap edilmiş olan bu tür kıymetlerin satışından doğan kazançların istisnadan yararlanıp yararlanmayacağı hususunda 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-e maddesinin dikkate alınması gerekmektedir.

 

KDV Kanunu’nun  17/4-m maddesi ile Bankalar Kanunu uyarınca; mal ve hakların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna teslimi ile bunların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından (müzayede mahallinde satışı dahil) teslimi KDV’den istisna edilmiştir.

 

Bu maddeye göre temettü hariç ortaklık hakları ile yönetim ve denetimleri veya hisseleri kısmen veya tamamen TMSF’ye intikal eden bankalara, tasfiyeleri TMSF tarafından yürütülen müflis bankaların iflas idarelerine ait mal ve hakların (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) teslimi ve kiralanması işlemleri KDV’den istisnadır.

Ancak istisnaya konu işlem bedeli TMSF’ye intikal eden tutarıyla orantılı olarak uygulanmalıdır. TMSF’ye intikal etmeyen kısım için istisna kapsamında değildir.

 

 

TMSF tarafından 4389 sayılı Bankalar Kanunun 14/5-c maddesi kapsamında üstlenilen borçlar ve/veya devralınan alacaklara ilişkin olarak icra dairelerinde yürütülen dava ve icra takiplerine ilişkin olarak düzenlenen Genel Kredi Sözleşmeleri ve Teminat Mektuplarına Damga Vergisi ve Harç istisnası tanınmıştır. Bu hüküm yalnızca TMSF’nin işlemleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlar üzerinden hesaplanan ve damga vergisinin TMSF tarafından ödenmesi gereken durumlarda, TMSF’ye muafiyet tanımaktadır.

 

Ancak bu konuda TMSF’ye devrolunan bankaların alacakları ile söz konusu bankaların iştiraklerinin bu kapsamda değerlendirileceğine dair bir istisna hükmüne yer verilmemiştir.

 

Düzenlenen genel kredi sözleşmeleri ve teminat mektupları TMSF tarafından devralınan bir alacak için düzenlenmesi ve düzenlenen sözleşme ve teminat mektubu alacaklılarının TMSF olarak belirtilmesi halinde,  damga vergisi ve harç istisnası uygulanacaktır.

 

Ancak, işlemin TMSF’ye devrolunan bankaların alacaklarının ödenmesini teminen yapılması ve düzenlenen temliknamede temlik alacaklısı olarak TMSF’ye devrolunan bankanın yer alması durumunda, düzenlenecek sözleşmelere ve teminat mektuplarına damga vergisi ve harç istisnası uygulanmayacaktır.