Okunma Sayısı : 7627
   
Sizden Gelenler - HAZİNE BONOSU ve DEVLET TAHVİLLERİ ile MEVDUAT FAİZLERİ ve REPO GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ
Yayımlanma Tarihi: 22.11.2008
 
HAZİNE BONOSU ve DEVLET TAHVİLLERİ ile MEVDUAT FAİZLERİ ve REPO GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ

I.GİRİŞ
 
5281 sayılı kanunla Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) 01.01.2006 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek ve 01.01.2006 tarihinden sonra elde edilen gelirlere uygulanmak üzere, geçici 67’nci madde eklenmiştir. Sözkonusu madde hükmüyle menkul kıymetler ve menkul kıymet dışındaki diğer bazı sermaye piyasası araçları için tevkifata dayanan ve bazı mükellefler için tevkifatı nihai vergi haline getiren bir vergileme rejimi vergi sistemimize girmiştir. Ayrıca daha önce GVK’nun 94’üncü maddesi uyarınca tevkifata tabi tutulan mevduat faiz gelirleri, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirleri 10 yıl süreyle GVK’nun geç. 67’nci maddesine göre vergilendirilecektir.
 
07.07.2006 tarihinde 5527 sayılı kanunla Geçici 67’nci madde hükmünde bazı değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca 22.07.2006 tarihli ve 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı (BKK) ile  23.07.2006 ve 10.10.2006 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere geçici 67’nci maddede yazılı oranlarda bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu yazımızın konusunu Hazinenin yurt içinde ihraç ettiği Hazine bonosu ve Devlet tahvilleri ile mevduat faiz gelirleri, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirlerinin vergileme rejimi oluşturacaktır.
 
II. HAZİNE BONOSU VE DEVLET TAHVİLLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ

A. Genel Açıklama
 
Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden iki şekilde gelir elde etmek mümkündür. Tahvil ve bonolardan vade dolmadan veya vade sonunda faiz geliri ve bunların vadeleri gelmeden elden çıkarılmasından alım satım kazancı elde edilmektedir. GVK’nun 75/5’inci maddesi uyarınca Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden elde edilen faiz gelirleri menkul sermaye iradı olarak vergilendirilmektedir. GVK’nun mükerrer 80/1’inci maddesi uyarınca ise menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan kazançlar “değer artış kazancı” olarak vergiye tabi tutulmaktadır.
 
Yukarıda belirtilen kazançların ticari faaliyetle ilgili olması durumunda ise elde edilen bu kazançlar ticari kazanç gibi vergilendirilecektir. Ayrıca sözkonusu kazancı elde edenin kurum olması durumunda bu kazançlar kurum kazancı olarak vergiye tabi tutulacaktır. Diğer bir deyişle Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden elde edilen faiz geliri ve alım satım kazancı ticari faliyetle ilgiliyse veya kurum kazancının bir parçasıysa, sözkonusu kazanç ticari kazanç veya kurum kazancı olarak değerlendirilmektedir.
 
Yukarıda yazdıklarımızı özetlersek Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden iki farklı gelir çeşidi (faiz geliri ve alım satım kazancı) elde edilmekte ancak geliri elde edenler açısından bu gelirler dört farklı gelir unsuru sayılmaktadır. Gelir elde edenin gerçek kişi olması ve faiz geliri elde etmesi durumunda elde edilen gelir menkul sermaye iradı, gelir elde edenin gerçek kişi olması ve alım satım kazancı elde etmesi durumunda elde edilen gelir değer artış kazancı olmaktadır. Gelir elde eden ticari faaliyetiyle ilgili olarak faiz geliri veya alım satım kazancı elde etmişsse elde edilen kazanç ticari kazanç olacaktır. Geliri elde eden kurum faiz geliri veya alım satım kazancı elde etmişsse elde edilen kazanç kurum kazancı olmaktadır.
 
Geçici 67’nci madde öncesinde yukarıda yazılı dört gelir unsuru olan menkul sermaye iradı, değer artış kazancı, kurum kazancı ve ticari kazanç için farklı bir vergileme rejimi öngörülmekteydi. Geçici 67’nci madde tahvil ve bonolardan elde edilen gelir çeşidini ve geliri elde edenin kim olduğuna bakmaksızın tevkifata dayalı yeni bir vergileme rejimi getirmiştir.
 
Yukarıda da değinildiği üzere, geçici 67’nci madde 01.01.2006 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş ve 01.01.2006 tarihinden sonra elde edilen gelirlere uygulanmak üzere kabul edilmiştir. Geçici 67’nci maddenin 9’uncu fıkrası uyarınca 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve Hazine bonoları ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerin elde tutulması veya elden çıkarılması suretiyle sağlanan gelirlerin vergilendirilmesinde bu madde hükümleri uygulanmaz. Bu gelirlerin vergilendirilmesinde, 31.12.2005 tarihi itibarıyla geçerli olan hükümler uygulanır. Burada dikkat çekici husus gelirin elde edildiği tarihin değil menkul kıymetin ihraç edildiği tarihin vergileme rejimi yönünden önem taşımasıdır. 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her nevi tahvil ve hazine bonoları için 01.01.2006 tarihinden önce geçerli olan hükümler uygulanacaktır.
 
III. 01.01.2006 TARİHİNDEN SONRA İHRAÇ EDİLEN DEVLET TAHVİLİ VE HAZİNE BONOLARINDAN ELDE EDİLEN GELİRLERİN VERGİLENDİRİLMESİ

A. GVK Geçici 67’nci Maddesinin Birinci Fıkrası Uyarınca Tevkifat
 
Geçici 67’nci maddenin 1’inci fıkrasına göre Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri itibarıyla;

a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark,
b) Alımına aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark,
c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası aracına bağlı olmayan),
d)Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler üzerinden % 15 oranında vergi tevkifatı yaparlar.

Geçici 67’nci maddenin 5’inci fıkrasına göre, gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması yapılacak tevkifatı etkilemez. Ayrıca, kanun koyucu değer artış kazançları ve menkul sermaye iratlarını hep birlikte ele almış ve elde edilen gelir üzerinden tevkifat yapılmasını öngörmüştür. Bu açıklamalar ışığında gelir elde eden gruplar itibariyle 01.01.2006 tarihinden itibaren ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde edilen bütün gelirler için aşağıdaki gibi olacaktır.
 
1. Tam Mükellef Gerçek Kişilerin Vergilendirilmesi
 
Tam mükellefler için yapılacak tevkifat oranı kanunda 01.01.2006 tarihinden itibaren %15 olarak belirlenmiş ancak daha sonra 23.07.2006 tarih ve 26230 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 22.07.2006 tarih ve 2006/10731 sayılı BKK ile bu oran %10’a indirilmiştir. Bu durumda tam mükellef gerçek kişilerin 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde ettikleri bütün gelirlere 01.01.2006-22.07.2006 tarihleri arasında %15, 23.07.2006 tarihinden itibaren ise %10 oranında tevkifat yapılacaktır. Tevkifata tâbi tutulan bu kazançlar için gerçek kişilerce yıllık beyanname verilmeyecektir.
 
2. Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Vergilendirilmesi

Dar mükellefler için yapılacak tevkifat oranı kanunda 01.01.2006 tarihinden itibaren %15 olarak belirlenmiş ancak daha sonra 5527 sayılı kanun ile 07.07.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere dar mükellef gerçek kişiler ve kurumlar için yapılacak tevkifat oranı %0’a indirilmiştir. Bu durumda dar mükellef gerçek kişilerin 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde ettikleri bütün gelirlere 01.01.2006-06.07.2006 tarihleri arasında %15 oranında tevkifat yapılacak 07.07.2006 tarihinden itibaren ise %0 oranında tevkifat yapılacaktır. Tevkifata tâbi tutulan bu kazançlar için gerçek kişilerce münferit beyanname verilmeyecektir.

3. Tam Mükellef Tacir ve Kurumların Vergilendirilmesi
 
Tam mükellefler için yapılacak tevkifat oranı kanunda 01.01.2006 tarihinden itibaren %15 olarak belirlenmiş ancak daha sonra 23.07.2006 tarih ve 26230 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 22.07.2006 tarih ve 2006/10731 sayılı BKK ile bu oran %10’a indirilmiştir. Bu durumda tam mükellef gerçek kişilerin ve kurumların 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde ettikleri bütün gelirlere 01.01.2006-22.07.2006 tarihleri arasında %15, 23.07.2006 tarihinden itibaren ise %10 oranında tevkifat yapılacaktır. Tevkifata tâbi tutulan bu kazançlar için tacir ve kurumlarca yıllık beyanname verilebilecektir.
 
4. İşyeri ve Daimi Temsilcisi Bulunan Dar Mükellef Kurumların Vergilendirilmesi
 
Dar mükellefler için yapılacak tevkifat oranı kanunda 01.01.2006 tarihinden itibaren %15 olarak belirlenmiş ancak daha sonra 5527 sayılı kanun ile 07.07.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere dar mükellef gerçek kişiler ve kurumların kazançları üzerinden yapılacak tevkifat oranı %0’a indirilmiştir. Bu durumda dar mükellef gerçek kişilerin 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde ettikleri bütün gelirlere 01.01.2006-06.07.2006 tarihleri arasında %15 oranında tevkifat yapılacak 07.07.2006 tarihinden itibaren %0 oranında tevkifat yapılacaktır. Tevkifata tâbi tutulan bu kazançlar için tüzel kişilerce yıllık beyanname verilebilecektir.
 
5. İşyeri ve Daimi Temsilcisi Bulunmayan Dar Mükellef Kurumların Vergilendirilmesi

İşyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar mükellef kurumlar için yapılacak tevkifat oranı kanunda 01.01.2006 tarihinden itibaren %15 olarak belirlenmiş ancak daha sonra 5527 sayılı kanun ile 07.07.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere dar mükellef gerçek kişiler ve işyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar mükellef kurumlar için yapılacak tevkifat oranı %0’a indirilmiştir. Bu durumda işyeri ve daimi temsilcisi bulunmayan dar mükellef kurumların 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen devlet tahvili ve hazine bonolarından elde ettikleri bütün gelirlere 01.01.2006-06.07.2006 tarihleri arasında %15 oranında tevkifat yapılacak 07.07.2006 tarihinden itibaren ise %0 oranında tevkifat yapılacaktır.

6. Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Vergilendirilmesi
 
22.07.2006 tarihli 2006/10731 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile konut finansman fonları ve varlık finansman fonlarının elde ettikleri tahvil, hazine bonosu faiz gelirleri, TOKİ ve ÖİB tarafından çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirleri, mevduat faiz gelirleri, katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları için 01.01.2006 tarihinden 30.09.2006 tarihine kadar (%15), 1 Ekim 2006 tarihinden itibaren (%0) oranında tevkifat yapılacaktır.
 
Diğer menkul kıymet yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarının elde ettikleri tahvil, hazine bonosu faiz gelirleri, TOKİ ve ÖİB tarafından çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirleri, mevduat faiz gelirleri, katılım bankaları tarafından katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları için 01.01.2006 tarihinden 22.07.2006 tarihine kadar (%15), 23.07.2006 tarihinden 1 Ekim 2006 tarihine kadar (%10) daha sonra (%0) oranında tevkifat yapılacaktır.
 
Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan borsa yatırım fonları ile emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden GVK’nun geç. 67’nci maddesinin 1’nci fıkrası kapsamında tevkifat yapılmayacaktır. (GVK Geç. Md: 67/5)
 
B. Banka ve Aracı Kurumlar Olmaksızın Ödenen Tahvil ve Bono Gelirlerinin Vergilendirilmesi (Geçici 67/2 uyarınca Tevkifat)

GVK’nun geçici 67’nci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, her türlü tahvil, hazine bonosu faiz gelirleri, TOKİ ve ÖİB tarafından çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen menkul sermaye iratlarından (Hazine tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç), ödemeyi yapanlarca, banka veya aracı kurumlara veya bunlar aracılığıyla diğer gerçek ve tüzel kişilere ödenenler hariç, % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Yapılacak tevkifat oranı kanunda 01.01.2006 tarihinden itibaren %15 olarak belirlenmiş ancak daha sonra 23.07.2006 tarih ve 26230 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 22.07.2006 tarih ve 2006/10731 sayılı BKK ile bu oran tam mükellefler için %10’a indirilmiştir. Dolayısıyla sözkonusu oran tam mükelleflerin 01.01.2006 tarihinden sonra ihraç edilen tahvil ve bonolardan 01.01.2006 – 22.07.2006 tarihleri arasında elde edilen gelirler için %15 daha sonra %10 olarak uygulanacaktır.

Bankalara veya aracı kurumlara alış bedeli tevsik edilmeksizin teslim edilmiş olan menkul kıymetlerin gelirlerinin ödenmesinde ise ödeme banka veya aracı kurumlar aracılığıyla yapılsa dahi tevkifat yapılır. Menkul kıymetin bir banka veya aracı kurum aracılığıyla alınmış olması halinde tevkifatta, bu işlemdeki itfa bedeli ile alış bedeli arasındaki fark esas alınır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar Vergisi Kanununun 30 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.

Yukarıdaki durum tahvil ve bonoların genellikle bankalar aracılığıyla alınıp satılması nedeniyle çok fazla görülmeyecektir. Özel şirket tahvillerinin banka veya aracı kurum sözkonusu olmaksızın piyasaya sürülerek elden teslim edilmesi ve faiz geliri veya alım satım kazancının tahvil sahiplerine elden ödenmesi sırasında bu durum görülebilecektir. Bu durumda ödemeyi yapan kişi tarafından yukarıda belirtilen oranlarda tevkifat yapılacaktır.

IV. MEVDUAT FAİZLERİ KATILIM BANKASI KAR PAYLARI ve REPO GELİRLERİNİN VERGİLENDİRİLMESİ

A. Tevkifat Yapacak Kişiler
 
GVK’nun Geçici 67’nci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca, ödemeyi yapanlar tarafından tevkifat yapılacaktır. Mevduat faizlerini, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirlerini ödeyenler genellikle bankalar, katılım bankaları ve özel finans kuruluşlarıdır. Tevkifatı yapacak olanlara da bu kuruluşlardır. Bunlar dışındaki kurum veya kişilerce bahsi geçen ödemelerin yapılması durumunda ise tevkifatı ödemeyi yapanlar gerçekleştirecektir.
 
B. Tevkifata Tabi Gelirler
 
GVK’nun Geçici 67’nci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca, aynı kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarından tevkifat yapılacaktır.
 
Bu kapsamda;
  • Mevduat Faizleri (Bankalara, bankerlere, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden diğer müesseselere yatırılan vadeli, vadesiz paralara ödenen faizler, bunlar dışında kalan kişi ve kuruluşlardan devamlı olarak para toplama işi ile uğraşanların her ne şekil ve ad altında olursa olsun topladıkları paralara sağladıkları gelirler ve menfaatler ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler de mevduat faizi sayılır.) (75/7),
  • Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ve kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ile özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları (75/12),
  • Her türlü tahvil, Hazine bonosu, Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından çıkarılan menkul kıymetlerin geri alım ve satım taahhüdü ile iktisap veya elden çıkarılması karşılığında sağlanan menfaatler (repo ve ters repo kazançları) (75/14),
üzerinden ödemeyi yapanlarca tevkifat yapılacaktır.
 
Mevduat faiz gelirleri, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirleri üzerinden ödemeyi yapanlarca % 15 oranında vergi tevkifatı yapılacaktır. Bu tevkifat oranını beş puana kadar artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
 
Tevkifata tabi gelirler için geçici 67’nci madde hükmünün uygulanması için önemli olan gelirin elde edilme tarihidir. Sözkonusu maddenin başlangıcında 5281 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle GVK’na eklenen geçici 67’nci maddenin 01.01.2006 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere 01.01.2006 tarihinde yürürlüğe gireceği belirtilmiştir.
 
Örnek:

Bay (A) 01.02.2006 tarihinde (Z) Bankasında 6 ay vadeli mevduat hesabı açtırmış olup, vade sonu olan 02.08.2006 tarihinde 10.000 YTL faiz geliri elde etmiştir. Söz konusu hesabın vadesi 01.01.2006’dan sonraki bir tarihi taşıdığından elde edilen faiz geliri üzerinden Geçici 67 nci maddenin (4) numaralı fıkrasına göre % 15 oranında tevkifat yapılacaktır.
 
C. Tevkifata Tabi Olmayan Gelirler

1. Bankalar Arası Mevduat İle Aracı Kurumların Borsa Para Piyasasında Değerlendirdikleri Kendilerine Ait Paralarına Yürütülen Faizler
 
Bankalar arasındaki mevduat hesaplarına yürütülen faizler ile 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumların borsa para piyasasında değerlendirdikleri kendi paralarına ödenen faizler üzerinden tevkifat yapılmayacaktır. Zira, banka ve aracı kurumlarca bu tür işlemlerden elde edilen faiz gelirleri kurum kazancına dahil edilerek beyan edilmektedir.
 
GVK’nun Geçici 67’nci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca, bu iratlar üzerinden GVK’nun 94’üncü maddesi ve 5422 sayılı mülga Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 24’üncü maddesi uyarınca da tevkifat yapılamayacaktır. 5520 sayılı yeni Kurumlar Vergisi Kanunu ile tam mükellef kurumlara yapılan ödemeler üzerinden yapılacak tevkifat 15’inci maddede dar mükellef kurumlara yapılan ödemeler üzerinden yapılacak tevkifat 30’uncu maddede hüküm altına alınmıştır. Bu durumda sözkonusu iratlar üzerinden GVK’nun 94’üncü maddesi ve 5520 sayılı yeni Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15 ve 30’uncu maddeleri uyarınca tevkifat yapılmayacaktır.
 
Ancak, bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen banka ve aracı kurum müşterilerine ait paralara ödenen faizlerdeki vergi tevkifatı, kazancı nihai olarak elde eden kişi veya kuruma ödemeyi gerçekleştiren, piyasa üyesi aracı kurumlar ve bankalar tarafından yapılacaktır. Aynı uygulama, nakit teminatlardan elde edilen faiz kazançları için de geçerli olacaktır.
 
2. Sermaye Piyasası Kanununa Göre Kurulan Borsa Yatırım Fonları ve Emeklilik Yatırım Fonlarının Elde Ettikleri Kazançlar
 
Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri mevduat faiz gelirleri, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları, kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirleri üzerinden GVK’nun Geçici 67’nci maddesinin 4’üncü fıkrası uyarınca tevkifat yapılmayacaktır. Bu durum sözkonusu maddenin beşinci fıkrasında açıkça belirtilmiştir.
 
D. Gelirleri Üzerinden Tevkifat Yapılacak Kişiler
 
GVK’ nun geçici 67 nci maddesinin (5) numaralı fıkrasına göre, gelir sahibinin gerçek veya tüzel kişi ya da dar veya tam mükellef olması, vergi mükellefiyeti bulunup bulunmaması, vergiden muaf olup olmaması ve elde edilen kazancın vergiden istisna olup olmaması yapılacak tevkifatı etkilemez. Ancak yukarıda da belirtildiği üzere, Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri mevduat faiz gelirleri, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirleri üzerinden tevkifat yapılmaz. Bu durumda gelirleri üzerinden geçici 67’nci madde kapsamında tevkifat yapılacak kişler şunlardır.
 
·         Tam veya dar mükellef gerçek kişiler
·         Ticaret şirketleri
·         Tacirler
·         Dar mükellef kurumlar
·         Tam mükellef kurumlar
·         Vergiden muaf gerçek kişi ve tüzel kişiler
·         Kanunla kurulan, vergi muafiyeti tanınan, kamuya yararlı dernek, vakıf ve cemaatlar
·          Birlikler, meslek odaları, borsalar vb. kuruluşlar
·         Spor kulüpleri
·         Kamu İdare ve Kuruluşları
·         İktisadi Kamu Kuruluşları
·         Sair Kurumlar
·         İş Ortaklıkları
·         Dernek ve Vakıfların İktisadi İşletmeleri
·         Kooperatifler
·         Serbest Meslek Erbabı
·         Çiftçiler
 
Yukarıdaki listeye onlarca ekleme daha yapılabilir. Özetle, borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonları hariç herkesin elde ettiği gelir üzerinden tevkifat yapılacaktır.
 
E. Tevkifata Tabi Tutulan Gelirlerin Beyanı

1. Gelir Vergisi Mükellefleri

a. Ticari Faaliyet Kapsamında Elde Edilmeyenler
 
Geçici 67 nci maddeyle getirilen düzenleme ile çeşitli finansal araçlardan elde edilen getirilerin aynı düzeyde kaynakta vergilenmesi, ticari faaliyetlere dahil olmayan gelirler için kaynakta yapılan bu vergilemenin nihai vergileme olması öngörülmüştür. Bu çerçevede, gerçek kişilerce elde edilen ve Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi tutulan kazançlar için tutarı ne olursa olsun yıllık veya münferit beyanname verilmeyecektir. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye de bu gelirler dahil edilmeyecektir. Geliri elde edenin tam veya dar mükellef olması durumu değiştirmeyecektir.
 
b. Ticari Faaliyet Kapsamında Elde Edilenler
 
Geçici 67 nci madde kapsamında tevkifata tabi tutulan gelirlerin ticari faaliyet kapsamında elde edilmesi halinde, bu gelirler ticari kazancın tespitinde dikkate alınacaktır. Tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, genel hükümler çerçevesinde ticari kazançla ilgili olarak verilen beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecektir. Mahsup sonrası arta kalan bir tutarın bulunması halinde bu tutar genel hükümler çerçevesinde red ve iade edilecektir.
 
2. Kurumlar Vergisi Mükellefleri
 
Kurumların tevkifata tabi tutulmuş olan gelirleri kural olarak kurum kazancının tespitinde dikkate alınacak ve tevkif yoluyla alınan vergiler genel hükümler çerçevesinde verilen beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.
 
Ancak, dar mükellef kurumların, Türkiye'deki işyerlerine atfedilmeyen, daimi temsilcilerinin aracılığı olmaksızın veya daimi temsilcileri aracılığıyla elde ettikleri ve Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67 nci maddesi kapsamında tevkifat yapılmış kazançları için yıllık veya özel beyanname verilmeyecektir. Diğer bir ifadeyle bu durumlarda tevkif suretiyle yapılan vergileme nihai vergileme olacaktır.
 
V. SONUÇ
 
GVK’ya eklenen geçici 67’nci maddeyle vergi sistemimize tevkifata tabi yeni gelir unsurları eklenmiştir. Bu madde gerek BKK ile gerek kanun değişiklikleriyle yürürlüğe girdiği günden bu yana köklü değişikliklere uğramıştır. Biz bu yazımızda öncelikle Hazinenin yurt içinde 01.01.2006 tarihi öncesi ve sonrasında ihraç ettiği Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden elde edilecek gelirlerin nasıl vergileneceğini açıklamaya çalıştık. Daha sonra mevduat faiz gelirleri, faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ile repo gelirlerinin nasıl vergilendirileceğini açıkladık.
 
 
Burhan GÜNDOĞDU
    Hesap Uzmanı
 
 
Ücretsiz üyelik
Şifremi Unuttum
USD
Euro
Üfe & Tüfe Oranlarını görmek için aşağıdaki excel ikonuna tıklayınız.

*Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileridir.​

ÜFE & TÜFE
Endeks Arşivi

Excel Dokümanı
     
  Copyright ® 2013 Esenlik Yeminli Mali Müşavirlik Ltd. Şti. Web Tasarımı