İade hakkı doğuran işlemlerden birisi de indirimli orana tabi teslim ve hizmetlerdir. Mükelleflerin yüklendikleri ve indirim yoluyla gideremedikleri KDV’leri iade alabilecekleri dolayısıyla mükelleflere finansman kaynağı sağlayan bir iade şeklidir. İadesi belli kurallara bağlı olan indirimli orana tabi işlemlerde KDV iadesi örneklerle aşağıda açıklamıştır.

5035 sayılı Kanun’un 9. maddesiyle değiştirilen ikinci fıkrasına göre; “Bir vergilendirme döneminde indirilecek katma değer vergisi toplamı, mükellefin vergiye tâbi işlemleri dolayısıyla hesaplanan katma değer vergisi toplamından fazla olduğu takdirde, aradaki fark sonraki dönemlere devrolunur ve iade edilmez. Şu kadar ki 28 inci madde uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirilemeyen ve tutarı Bakanlar Kurulunca tespit edilecek sınırı aşan vergi, bu mükelleflerin vergi ve sosyal sigorta prim borçları ile genel ve katma bütçeli idareler ile belediyelere olan borçlarına ya da döner sermayeli kuruluşlar ile sermayesinin % 51'i veya daha fazlası kamuya ait olan veya özelleştirme kapsamında bulunan işletmelerden temin ettikleri mal ve hizmet bedellerine ilişkin borçlarına mahsuben ödenir. Yılı içinde mahsuben iade edilemeyen vergi nakden iade edilir. Maliye Bakanlığı bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye yetkilidir.” denilmiştir.

KDV Kanunu’nun 29 uncu maddesinde 5035 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle; indirimli orana tabi işlemler dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV tutarlarının Bakanlar Kurulunca tespit edilecek sınırı aşan kısmı kadarı yılı içinde vergilendirme dönemleri itibariyle mahsuben iade edilecek veya yılı içinde mahsuben iade edilemeyen tutarlar ise izleyen yıl içinde mükellefin isteğine bağlı olarak nakden ya da mahsuben iadesi gerçekleşecektir.

2002/4480 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ekinde % 1 ve % 8 oranındaki indirimli orana tabi işlemler sayılmıştır.

99 No’lu KDV Genel Tebliği’nin yayımı tarihinden geçerli olmak üzere, 2006/Ocak ve izleyen vergilendirme dönemlerine ilişkin indirimli orana tabi işlemlerden doğan KDV alacakları, 2006 yılı ilk 6 ayı için 3 aylık veya 6 aylık olarak mahsuben iade istenebilecek, izleyen dönemler itibariyle aylık olarak mahsuben iade talep edilebilecektir.

İndirimli orana tabi işlemlerden doğan iade alacağının yılı içinde mahsup edilmeyen kısmı, izleyen yıl içinde mükellefin isteğine bağlı olarak nakden veya mahsuben iade edilir. İade talebi en erken Ocak dönemine ait olup Şubat ayı içerisinde, en geç Kasım dönemine ait olup Aralık ayı içerisinde verilecek KDV beyannamesi ile iade talep edilecektir.

KDV Kanunu’nun 28 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulunca vergi oranları indirilen teslim ve hizmetler dolayısıyla yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV tutarlarının, 2006/10379 sayılı Kararname ile belirlenen sınırı aşan kısmı, mükellefin kendisine ait ithalde alınanlar da dahil vergi borçlarına ve SSK prim borçlarına mahsup talep edilebilecektir.

Bu alacaklara aynı zamanda 01/10/2006 tarihi dahil olmak üzere elektrik ve doğalgaz borçlarına da mahsup talep edilebilecektir. Ancak mahsup işlemi aşağıdaki usul ve esaslar dahilinde yapılacaktır.

Elektrik ve doğalgazı, %51 veya daha fazla hissesi kamuya ait kuruluşlardan temin eden iade hakkı sahipleri, bu kuruluşlara başvurarak fatura bedellerini KDV iade alacaklarına mahsup suretiyle ödemek istediklerini belirtecekler ve bağlı oldukları vergi dairesine ibraz etmek üzere fatura bedellerinin yatırılacağı bir banka hesap numarası talep edeceklerdir.

Satıcı kuruluşlar, %51 ve daha fazla hisselerinin kamuya ait olduklarını da belirtmek suretiyle fatura bedellerinin yatırılacağı banka hesap numarasını gösteren yazıyı mükellefe vereceklerdir. Mükellefler, satıcılardan alacakları yazı veya yazıları, bir defaya mahsus olmak üzere, bir dilekçe ekinde bağlı oldukları vergi dairesine verecekler, dilekçede, indirimli orana tabi işlemlerinden doğan iade alacaklarının doğalgaz ve/veya elektrik borçlarına mahsup suretiyle ödemek istediklerini belirteceklerdir. Dilekçe ve eki, vergi dairesince doğalgaz/elektrik satıcısı işletmeden alınacak teyit sonrasında geçerlik kazanacaktır.

Mahsup uygulamasına, 2006/Ekim dönemine ait olup Kasım ayında verilecek KDV beyannamesinin verildiği tarihten sonra muaccel hale gelecek elektrik ve doğalgaz borçları ile başlanacaktır.

Mahsup talebi, KDV beyannamesinin verilmesinden sonra bir dilekçe ile yapılacaktır. Dilekçeye, 99 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin 1.5. bölümünde belirtilen belgelerin yanı sıra, doğalgaz/elektrik faturasının iadeyi talep eden firma yetkililerince aslına uygunluğu kaşe ve imza tatbik edilmek suretiyle onaylanmış fotokopisi eklenecektir. Bu faturada yer alacak ceza, faiz vb. unsurlar da mahsuba esas tutara dahil olacaktır.

Özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerin iadeleri de takvim yılı esasına göre yapılacaktır.

İndirimli orana tabi işlemlerde iade yapılacak asgari tutarlar Bakanlar Kurulunca belirlenmektedir. Buna göre indirimli orana tabi işlemler nedeniyle indirilemeyen ve iade alınabilecek vergi tutarı asgari tutar ile mukayese edilecek, aşan kısım kadar iade alınabilecektir. İndirimli orana tabi işlemler ile ilgili asgari tutar 2006 yılı için 10.000 YTL olarak belirlenmiştir.

102 Seri No’lu KDV Genel Tebliğinde bahsedildiği üzere, 28.11.2006 tarih ve 26360 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 363 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca Yeniden Değerleme Oranı 2006 yılı için % 7,8 olarak tespit edilmiştir.

Buna göre, 2007 yılında gerçekleştirilecek indirimli orana tabi işlemlerden doğan KDV iadelerine ilişkin alt sınır, yeniden değerleme oranı esas alınmak suretiyle 10.800 YTL olarak uygulanacaktır.

Bu asgari tutar, bir hesap dönemine isabet eden iadelerde bir defaya mahsus uygulanır. Yani iade alınacak KDV’ye asgari tutar dönemsel olarak yılda bir defa 10.800 YTL olarak uygulanır.

Mahsup talebi bir dilekçe ile yapılacaktır. Dilekçede;

a) Mükellefin iadeye mahsus takvim yılı başından mahsup hakkının doğduğu döneme kadar yapılan alışlarına ilişkin belgelerin listesi.

b) İndirimli Orana Tabi Satışlara ilişkin belgelerin listesi.

c) Takvim yılı başından mahsup hakkının doğduğu döneme kadar iade edilecek verginin hesaplanmasına ilişkin hazırlanacak tablo.

d) Mahsup hakkının doğduğu dönemden itibaren sadece mahsup talep edilen vergilendirme dönemine ait İndirilecek KDV listesi, indirimli orana tabi işlemlere ait satış faturalarının listesi ve yüklenilen KDV tablosu.

Vergilendirme dönemleri itibariyle 4.000 YTL’yi aşmayan mahsup talepleri inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilecek ancak talep belgelerin tamamlandığı tarih itibariyle geçerlilik kazanacaktır.

4.000 YTL ve üzeri mahsup talepleri vergi inceleme veya YMM tasdik raporu karşılığında yerine getirilecektir.

İndirimli orana tabi malların ihraç amaçlı teslimlerinde malların oldukları gibi ihraç edilmeleri şartı ile; Dış Ticaret Sermaye Şirketlerine, Sektörel Dış Ticaret Şirketlerine, yarıdan fazla hissesine sahip oldukları şirketlere ve kendi şirketlerinin yarısından fazlasına sahip olan mükelleflere tesliminden doğan yılı içindeki mahsup talepleri, miktara bakılmaksızın inceleme raporu, Yeminli Mali Müşavirlik tasdik raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilecektir.

Süresinde düzenlenmiş Tam Tasdik Sözleşmesi bulunan mükelleflerde YMM raporu ile sınırsız olarak iade yapılmaktadır.

Ancak süresinde düzenlenmemiş Tam Tasdik Sözleşmesi bulunan mükellefler ile Tam Tasdik kapsamında bulunmayan mükellefler indirimli orana tabi işlemlerden doğan iadelerde YMM raporuna göre iade üst sınırı 01.01.2006 tarihinden itibaren 462.000 YTL ’dir.

Mükellefin yapmış olduğu iş dolayısıyla düşük oranlı teslimlerden tahsil ettikleri KDV tutarı, yüksek oranlı alışlardan dolayı yüklendikleri KDV tutarından daha düşük kaldığı durumda aradaki fark kadar KDV yükünü üstlenmiş olmaktadır.

KDV Genel Tebliğlerindeki açıklamalar dikkate alındığında, bir mükellefin belirli bir dönemde yapmış olduğu indirimli orana ilişkin teslimlerden dolayı üzerinde yük kalan vergiyi eğer ilgili dönemde indirim yoluyla gideremiyorsa bu dönemde iade hakkı doğmuş olmaktadır.

Buna ilişkin olarak mükellef ya ilgili takvim yılı içinde iadesini mahsuben talep edecek ya da en erken bir sonraki takvim yılı itibariyle Ocak ayı KDV beyannamesinde beyan etmek suretiyle iadesini nakden veya mahsuben alabilecektir.

Mükellef ilgili dönemde yüklendiği KDV tutarını aşağıdaki şekilde hesaplayacaktır.

Mükellef yüklendiği KDV’nin hesabında öncelikle aylık imalat rakamları üzerinden o döneme ilişkin alımlarla satışlarını kıyaslayarak orantı yolu ile yüklenilen KDV’yi bulacaktır. Her ayın imalata verilen ilk madde ve malzemeleri için mükellefin yüklendiği KDV tutarı her dönem için ayrı ayrı hesaplanır ve ayrıca bu hesaplama da üretim faaliyetlerinin devamını sağlamak amacıyla yapılan harcamalar (Genel Yönetim, Genel üretim ve Pazarlama Dağıtım Giderleri) için yüklenilen KDV tutarı da bu hesaplama da dikkate alınır.

Bu hesaplama sonucunda aylık olarak bulunan yüklenilen KDV tutarları aşağıdaki tabloda yerleştirilir. Bu tablo üzerinde ilgili dönem yüklenilen KDV’si ile Hesaplanan KDV’si arasında bir fark var ise ve ilgili dönemde yeterli indirim hakkı mevcut ise iade talep edilebilmektedir.

	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
Aylar	8% MATRAH	18% MATRAH	İHRACAT TESLİMi	TOPLAM HASILAT	ORAN %8 (1/4)	ORAN %18 (2/4)	İHR. ORA. (3/4)	İND. KDV	%8 ORAN TUTARI (5x8)	%8 HES. (1x%8)	İADE İST. (9-10)
Oca-06	150.000,00	10.000,00	40.000,00	200.000,00	0,75	0,05	0,20	30.000,00	22.500,00	12.000,00	10.500,00
Şub-06	120.000,00	0,00	30.000,00	150.000,00	0,80	0,00	0,20	30.000,00	24.000,00	9.600,00	14.400,00
Mar-06	140.000,00	20.000,00	40.000,00	200.000,00	0,70	0,10	0,20	32.000,00	22.400,00	11.200,00	11.200,00
Nis-06	150.000,00	0,00	50.000,00	200.000,00	0,75	0,00	0,25	32.000,00	24.000,00	12.000,00	12.000,00
May-06	180.000,00	30.000,00	90.000,00	300.000,00	0,60	0,10	0,30	45.000,00	27.000,00	14.400,00	12.600,00
Haz-06	160.000,00	0,00	40.000,00	200.000,00	0,80	0,00	0,20	40.000,00	32.000,00	12.800,00	19.200,00

Yukarıdaki tablo, %8 oranına tabi işlemleri de bulunan bir mükellefin, bu işlemlerle ilgili yılı içindeki mahsup taleplerine konu olacak KDV alacağının hesaplanmasına ilişkin bir örnek olarak hazırlanmıştır. Tablo ile ilgili açıklamalar aşağıdadır.

1) Mükellefin Ocak ayındaki indirimli orana tabi teslimlerine ilişkin KDV hariç bedel 150.000 YTL, işlemin bünyesine giren KDV 22.500 YTL, bu teslim üzerinden hesaplanan KDV 12.000 YTL ve hesaplanan ve yüklenilen tutarlar arasındaki fark 10.500 YTL’ dir. Bu tutar Ocak dönemi devreden KDV tutarından küçük olduğundan tamamı “Ocak Sonu İade Edilebilir KDV” olarak hesaplanmıştır.

Ancak İndirimli orana tabi işlemler ile ilgili asgari tutar 2006 yılı için 10.000 YTL olarak belirlenmiştir. Bunun üzerinde olan tutar 500 YTL iade olarak talep edilecektir.

2) Şubat ayında hesaplanan – yüklenilen KDV farkı 14.400 YTL’dir. Bu tutarın “Ocak Sonu İade edilebilir KDV” tutarı ile toplanması ile bulunan 24.900 YTL, Şubat sonu devreden KDV tutarı ile karşılaştırılmış, devreden KDV yüksek olduğundan 24.900 YTL’ nin tamamı “Şubat Sonu İade Edilebilir KDV” olarak hesaplanmıştır. 24.900 YTL kümülatif tutardır. Ocak ve Şubat aylarını kapsayan 2 aylık dönem için hesaplanan toplam iade edilebilir KDV tutarını vermektedir.

3) Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran dönemlerinde hesaplamalar da yukarıdaki gibi yapılmış, Haziran ayında kümülatif iade tutarı 79.900 YTL olarak hesaplanmıştır. Bu tutar Haziran sonu devreden KDV tutarından küçüktür. Bu tutarın 2002/3606 sayılı Bakanlar Kurulu kararına göre 2006 yılı için belirlenmiş olan 10.000 YTL sınırı aşan kısmı olan 69.900 YTL mükellef tarafından iade olarak talep edilecektir.

4) Temmuz ayından itibaren iade hesabı aylık olarak yapılacak, yüklenilen – hesaplanan KDV farkı doğrudan o dönemin devreden vergisi ile karşılaştırılarak iade tutarı hesaplanacaktır.

Aralık ayına kadar iade tutarı bu şekilde hesaplanacaktır.

Aylık mahsuben iade talepleri, KDV beyannamesinin 9 numaralı tablosu olan ‘Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler’ kısmına 406 kod’lu satır aracılığıyla beyan edilecektir.

Limitin aşıldığı dönemde, 406 kodla açılan satırın “Teslim ve Hizmet Bedeli” sütununa yılın başından limitin aşıldığı dönemde dahil olmak üzere indirimli oran kapsamında gerçekleştirilen ve bu kapsamdaki işlem bedellerinin KDV hariç toplamı ve “İadeye Konu Olan KDV” sütununa ise yukarıda da açıkladığımız üzere indirimli orana ilişkin yüklenilen KDV tutarı yazılacaktır.

Yılı içinde mahsup edilemeyen vergilerin izleyen yılda nakden veya mahsuben talep edilmesi halinde, Şubat ayında verilecek Ocak dönemi KDV beyannamesinden başlamak üzere Kasım ayı KDV beyannamesine kadar olmak suretiyle talebin yapıldığı dönem beyannamesinin 9 numaralı tablosuna 450 kodla bir satır açılacak, bu satırın “Teslim ve Hizmet Bedeli” sütununa önceki yıldaki toplam işlem bedeli, “İadeye Konu Olan KDV” sütununa ise yine bu dönemlere ilişkin yüklenilen KDV tutarı iade olarak yazılacaktır.

İnternet ortamında verilecek beyannamelere kayıt ise aşağıdaki şekilde yapılacaktır.

Yıl içindeki mahsuben iade taleplerinde “İstisnalar” kulakçığındaki “Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler” tablosunda 406 kodlu satır seçilecek, satırın “Teslim ve Hizmet Bedeli” sütunu ile “İadeye Konu Olan KDV” sütununa yukarıdaki gibi kayıt yapılacaktır.

Yılı içinde mahsuben iade edilemeyen vergiler için izleyen yılda yapılacak iade taleplerinde ise aynı tabloda 450 kodla bir satır açılacak ve kağıt ortamında verilen beyannamelerde olduğu gibi kayıt yapılacaktır.

İndirimli orana tabi teslim ve hizmetlerde KDV iadesiyle ilgili açıklamalar yapılmıştır. Uygulamaya yönelik örnek ile açıklamaya çalıştığımız makalemiz, indirim yoluyla giderilemeyen vergilerin iadesine yol gösterilmesi amacıyla kaleme alınmıştır.