İş mevzuatımız gereğince işverenlerin, işyerlerinde, sağlıklı ve güvenli çalışma ortamını sağlamak amacıyla; iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini belirlemek, almak, uygulanmasını izlemek, denetlemek ve geliştirmek, iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemek, işçilere ilkyardım ve acil müdahale ile önleyici ve koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerini vermek gibi yükümlülükleri bulunmaktadır.

50 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerinin yükümlülükleri daha fazla
İşverenlerin devamlı olarak en az 50 işçi çalıştırdıkları işyerlerinde belirtilen hizmetleri vermek için, işyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturmak ve bir veya birden fazla işyeri hekimi ile gereğinde diğer personeli ve sanayiden sayılan işlerde bir veya birden fazla iş güvenliği uzmanını görevlendirme mükellefiyetleri de bulunmaktadır. İşverenler, bu yükümlülüklerini, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını işyeri dışında kurulu ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden alarak da yerine getirebilirler.

İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesinden işveren sorumlu olup ortak sağlık ve güvenlik biriminden hizmet alınması işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Diğer yandan işçilerin, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki yükümlülükleri de işverenin sorumluluğunu etkilememektedir.

İşin tehlike sınıfına göre işyeri sağlık ve güvenlik birimi
50 ve daha fazla işçi çalıştırılan bütün işyerlerinde en az bir işyeri hekimi, sanayiden sayılan işlerin yapıldığı işyerlerinde ise en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu bulunmaktadır. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta bulunan işyerlerinde, işyerinde koruyucu sağlık hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak üzere işverence hekim dışındaki diğer sağlık personeli de görevlendirilmesi gerekmektedir. Ancak;
1) Az tehlikeli sınıfta yer alan ve 1000 (bin) ve daha fazla işçi çalıştıran,
2) Tehlikeli sınıfta yer alan ve 750 (yediyüzelli) ve daha fazla işçi çalıştıran,
3) Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve 500 (beşyüz) ve daha fazla işçi çalıştıran
İşverenler işyerlerinde “İş Sağlığı Ve Güvenliği Birimi” kurmakla yükümlü bulunmaktadır. Bu işyerlerinde işyeri hekimi ve sanayiden sayılan işlerde ise iş güvenliği uzmanı tam gün çalıştırılır. Tehlike sınıfına göre yukarıda belirtilen sayıların altında işçi çalıştıran işverenler ise iş sağlığı ve güvenliği hizmetinin tamamını dışardan aldığı takdirde işyerlerinde bir ilkyardım ve acil müdahale odası ve bir ilkyardımcı bulunduracaktır.
İş sağlığı ve güvenliği birimi oluşturulmasına ilişkin örnekler

ÖRNEK 1: Asıl işveren - alt işveren ilişkisi bulunan ve sanayiden sayılan, ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde devamlı olarak 530 işçi çalıştıran asıl işveren ile bu işletmedeki alt işverenin 55 işçisinin bulunması halinde; asıl işveren iş sağlığı ve güvenliği biriminde tam gün bir işyeri hekimi ile en az biri (A) sınıfı olmak üzere iş güvenliği uzmanı görevlendirmek zorundadır.
Aynı işyeri içinde faaliyet gösteren alt işverenler; asıl işverenin izni ile işçi sayısı oranında masraflara katılarak asıl işveren tarafından kurulan iş sağlığı ve güvenliği biriminden yararlanabilir.

İş sağlığı ve güvenliği biriminde tam gün çalışan işyeri hekimi ve (A) sınıfı iş güvenliği uzmanı sadece asıl işverenin koruyucu ve önleyici hizmetlerini vermekle yükümlüdür. Bunun dışında asıl işverenin kalan 30 işçisi ve alt işverenin 55 işçisi olmak üzere toplam 85 işçi için iş sağlığı ve güvenliği biriminde iş mevzuatında belirtilen sürelere uygun ilave işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilir.

Yukarıdaki örnekteki alt işverenin işçi sayısının 50’nin altında olması halinde; işçilerin periyodik sağlık kontrolleri iş sağlığı ve güvenliği biriminde görevli işyeri hekimlerince yapılabilir. Bu hizmetlere yönelik ücretler asıl işverenlerle yapılacak mutabakata göre belirlenir. Hizmet sürelerinin hesaplanmasında alt işverenlere ait işçi sayıları, işyeri hekimleri ile yapılan sözleşmede dikkate alınır.

Örnek 2: Bir işyerinde 45 işçi, alt işveren işyerinde de 40 işçi bulunması halinde her iki işvereninde iş sağlığı ve güvenliği biriminde kurma mecburiyeti yoktur.

Ancak asıl işverenin işçi sayısı 50’nin altında, alt işverenin işçi sayısının ise 50’nin üstünde olması durumunda; alt işveren tarafından iş sağlığı ve güvenliği birimi kurma zorunluluğu vardır. Bunun için asıl işveren, alt işverene yer göstermek zorundadır. Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı işyeri ile ilgili olarak Kanundan doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Bu sorumluluk alt işverenin sadece asıl işverenin o işyerindeki çalışma mekânı ve o işyerinde alt işveren tarafından çalıştırılan işçiler ile sınırlı bulunmaktadır.