5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun 18 Ekim 2006 gün ve 26323 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanun ile suç gelirlerinin aklanmasıyla ve terörün finansmanında kullanılmasıyla daha etkin mücadele etmek amaçlanmıştır. 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’ nun 2’nci maddesinin d bendi uyarınca bankacılık, sigortacılık, bireysel emeklilik, sermaye piyasaları, ödünç para verme ve diğer finansal hizmetler ile posta ve taşımacılık, talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler; döviz, taşınmaz, değerli taş ve maden, mücevher, nakil vasıtası, iş makinesi, tarihi eser, sanat eseri ve antika ticareti ile iştigal edenler veya bu faaliyetlere aracılık edenler, noterler ve spor kulüpleri yükümlü olarak sayılmışlardır. Ayrıca bu sayılan faaliyetler dışında faaliyet  gösteren kişi ve kurumlar da Bakanlar Kurulu kararıyla yükümlü sayılabilecektir.

 

5549 sayılı Kanun ile yükümlüler; kimlik tespiti, şüpheli işlem bildirimi, eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri oluşturulması, devamlı bilgi verme, bilgi ve belge verme, muhafaza ve ibraz yükümlülüklerini yerine getirmekle görevlendirilmişlerdir. Benzer bir düzenleme 4208 sayılı Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanunda da mevcuttu. 5549 sayılı Kanunun Geçici 1’nci maddesi uyarınca 5549 sayılı Kanun ile düzenlenen yükümlülüklere ilişkin Kanunda öngörülen düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar konu ile ilgili mevcut düzenlemelerin Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanacaktır. Bu durumda 1, 2, 3 ve 4 numaralı Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğleri ile 4208 sayılı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik geçerli olmaya devam edecektir.

 

 

1 ve 2 numaralı Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliğleri uyarınca 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunda yer alan yükümlülükleri yerine getirmesi gereken kişi ve kurumlar aşağıdaki gibidir.

 

1.   Bankalar,

2.   Özel finans kurumları,

3.   Bankalar dışında asli faaliyeti kredi kartı ihraç etmek olan kurumlar,

4.   Ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki ikrazatçılar, finansman ve faktoring şirketleri,

5.   7397 sayılı Sigorta Murakabe Kanunu kapsamındaki sigorta ve reasürans şirketleri,

6.   İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Takas ve Saklama Bankası A.Ş.,

7.   Sermaye piyasası aracı kurumları ve portföy yönetim şirketleri,

8.   Yatırım fonu yöneticileri,

9.   Yatırım ortaklıkları,

10. Kıymetli madenler borsası aracı kuruluşları,

10. Kıymetli maden, taş veya mücevherlerin alım satımını yapanlar, 10. Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler,

13. Posta İşletmesi Genel Müdürlüğü dahil her türlü posta ve kargo şirketleri,

14. Finansal kiralama şirketleri,

15. Ticaret amacıyla gayrimenkul alım-satımı ile uğraşanlar veya buna aracılık edenler,

16. Talih oyunları salon işletmeciliği yapanlar,

17. İş makineleri dahil her türlü deniz, hava ve kara nakil vasıtalarının alım-satımı ile uğraşanlar,

18. Tarihi eser, antika, sanat eseri koleksiyoncuları ve alım-satımı ile uğraşanlar veya bunların müzayedeciliğini yapanlar,

19. Spor kulüpleri,

20. Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü,

21. Türkiye Jokey Kulübü,

22. Tapu Sicil Müdürlükleri,

23. Noterler

 

 

Aklama ile mücadelede önleyici tedbirler kimlik tespiti, şüpheli işlem bildirimi, eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri oluşturulması, devamlı bilgi verme, bilgi ve belge verme, muhafaza ve ibraz yükümlülükleri getirilmiştir.

 

5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca yükümlüler, kendileri nezdinde yapılan veya aracılık ettikleri işlemlerde işlem yapılmadan önce, işlem yapanlar ile nam veya hesaplarına işlem yapılanların kimliklerini tespit etmek zorundadır.

 

Yükümlüler ve bunların Türkiye'deki şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri, taraf oldukları veya aracılık ettikleri toplam tutarı 12.000 YTL  veya muadili dövizi aşan; her türlü alım-satım, havale, ödeme, saklama, takas, trampa, borç alma, borç verme, borcun nakli, alacağın temliki, kiralama, kiraya verme, mevduat veya katılma hesapları veya cari hesaplardan para çekme veya yatırma, çek ve senet tahsili, sermaye piyasası işlemleri ile benzeri işlemlerde bu işlemleri yapmadan önce müşterilerinin ve adlarına hareket edenlerin kimliklerini tespit etmek zorundadırlar.

 

Öte yandan kiralık kasa hizmetlerine ilave olarak, sigortalama ve finansal kiralama işlemleriyle, mevduat hesabı, kar-zarara katılma hesabı, cari hesap, repo veya benzeri hesap açma işlemleri için de herhangi bir parasal sınır olmaksızın kimlik tespiti yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Kimlik tespitinin yapılacağı durumlarla ilgili olarak aşağıda iki örnek verilmektedir.

 

Örnek 1: (A) şahsının 19/02/2008 tarihinde (X) Bankasında açtırmış olduğu ticari mevduat hesabına ticari borçlularınca para yatırılmaktadır. Hesapta biriken paralar (A) şahsının yetkili kıldığı (B) şahsı tarafından çekilmektedir. Bu işlemlerle ilgili olarak;

- Hesap açma işlemi devamlılık unsuru taşıdığından, (X) Bankasında ilk defa hesap açılırken işlem tutarına bakılmaksızın (A) şahsının kimlik tespiti yapılmış olmalıdır.

- (A) şahsının hesabına para yatıran üçüncü kişilerin kimlikleri, hesaba yatırılan tutarın 12.000 Yeni Türk Lirası veya muadili dövizi aşması durumunda tespit edilecektir.

-(B) şahsının hesaptan çektiği para tutarının 12.000 Yeni Türk Lirası veya muadili dövizi aşması durumunda kimliği tespit edilecektir. Limitin aşılmadığı durumlarda kimlik tespiti yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

Örnek 2: Bay (A) adına hareket eden Bay (B), (X) A.Ş.’ye 15.000 YTL tutarında havale göndermek üzere bankaya müracaat etmiştir. Bu işlemle ilgili olarak;

- Bu havale işlemi devamlılık unsuru taşımamakla birlikte tutarı 12.000 Yeni Türk Lirası aştığından kimlik tespiti yapılması gerekmektedir.

- Banka tarafından, havale işlemini yaptıran Bay (B) ile adına işlem yapılan Bay (A)’nın kimlikleri ayrı ayrı tespit edilecektir.

- Havale tutarı olan 15.000 YTL nin, (X) A.Ş. tarafından havalenin geldiği bankadan çekilmesi sırasında ise gerek şirketin gerekse şirket adına hareket eden kişinin kimliklerinin ayrı ayrı tespit edilmesi gerekmektedir.

Yükümlülerin; genel, katma ve özel bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, kanunla kurulan kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlarla yapacakları işlemler ile bankalar ve özel finans kurumlarının kendi aralarında, kendi namlarına yapacakları işlemlerde kimlik tespiti yapma zorunluluğu yoktur. Ayrıca noterler ve tapu sicil müdürlüklerinin de 5549 sayılı Kanun kapsamında kimlik tespit etme zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bunların kendi mevzuatları uyarınca kimlik tespiti yapacakları tabiidir.

3 - Kimlik Tespit Usulü

 

Kimlik tespitinde kullanılacak belgeler, Türk uyruklu gerçek kişiler, yabancı uyruklu gerçek kişiler, ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler, vakıflar, dernekler ve tüzel kişiliği olmayan teşekküller için ayrı ayrı belirlenmiştir. Buna göre yükümlülerin gerekli kimlik tespitini[1],

 

•   Türk uyruklu gerçek kişiler için nüfus hüviyet cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaport,

•   Yabancı uyruklu gerçek kişiler için kendi ülke pasaportu veya ikamet tezkeresi,

•   Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için tescile dair belgeler (Ticaret Sicil Gazetesi (kuruluş/tadil) ve imza sirküleri) ile (işlem Ticaret Sicil Gazetesinde adı geçen kişiler tarafından yetkilendirilmiş diğer kişiler tarafından yaptırılmakta ise) tüzel kişi adına hareket eden kişinin temsile yetkili olduğuna dair belge,

•   Vakıflar için Vakıflar Genel Müdürlüğünde tutulan sicile ilişkin belgeler,

•   Dernekler için il emniyet müdürlüklerinde tutulan dernekler kütüğündeki kayda ilişkin belgeler,

•   Tüzel kişiliği olmayan teşekküller için idare etmeye yetkili olunduğuna ilişkin karar,

 

üzerinden yapmaları zorunludur.

İşlemlerin başka bir gerçek kişi adına yapılması halinde, adına hareket edilen kişinin de kimliği tespit edilir. Kimliği tespit edilenlerin müteakip işlemleri, ibraz edecekleri kimlikte yer alan bilgilerin yükümlüde bulunan bilgiler ile karşılaştırılması suretiyle yapılır. Yükümlüler, 12.000 YTL nin altında kalan kimlik tespiti için belirtilen tutarın altındaki işlemlerde kendi belirledikleri usul ve esaslara göre kimlik tespiti yapmaya devam ederler.

Örnek : (Z) Ltd. Şti. müdürü Bay (A), şirket adına ticari mevduat hesabı açtırmak üzere (X) Bankasına başvurmuştur.

Hesap açma işlemi tutarına bakılmaksızın kimlik tespiti yapılmasını gerektirdiğinden, bu işlemden önce Bay (A)’nın ve (Z) Ltd. Şti.’nin kimliğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Banka (Z) Ltd. Şti’nin kimlik tespitini, ticaret sicil gazetesinin (kuruluş/tadil) ve imza sirkülerinin aslının veya noterce onaylanmış suretlerinin ibrazı sonrası okunabilir fotokopilerini almak suretiyle yapacaktır. Bay (A)’nın kimlik tespitini ise nüfus hüviyet cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaporttan birisinin aslı veya noterce onaylanmış suretinden okunabilir fotokopisini almak veya işlemle ilgi evrakın arkasına kimlikte yer alan bilgileri kaydetmek suretiyle yapacaktır.

İşlem Bay (A)’nın yetkilendirdiği diğer bir kişi tarafından yaptırılmakta ise bu kişinin kimlik tespiti; nüfus hüviyet cüzdanı, sürücü belgesi veya pasaporttan birisinin aslı veya noterce onaylanmış suretinden okunabilir fotokopisinin alınması veya işlemle ilgi evrakın arkasına kimlikte yer alan bilgilerin kaydedilmesi ve vekaletnamenin aslı veya noter tasdikli suretinin ibrazı sonrası okunabilir fotokopisinin alınması suretiyle yapılacaktır.

Bay (A), (Z) Ltd. Şti. adına aynı hesapta 12.000 YTL’nin üzerinde işlem yapmak üzere tekrar bankaya müracaat ettiği takdirde geçerli kimlik belgelerinden birisini ibraz etmesi yeterli olacak, banka kendisinde mevcut bilgilerden bu kişinin şirketin yetkilisi olduğunun ve kimlik bilgilerinin teyidini yapacak ve işlemle ilgili belgeye Bay (A)’nın adı ve soyadını yazmak suretiyle kimlik tespit işlemini tamamlayacaktır.

Kimlik tespiti yapmayan, kimlik tespitine ilişkin belgeleri sekiz sene süreyle saklamayan yükümlülere, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 13 ncü maddesine göre MASAK Başkanlığınca beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu veya yetkili müessese olması halinde, idarî para cezası iki kat olarak uygulanır. Ayrıca yükümlülüğü yerine getirmeyen görevliye de ikibin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir.

B - Şüpheli İşlem Bildirimi

 

5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 4 üncü maddesi uyarınca yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin yükümlüler tarafından MASAK Başkanlığı’na bildirilmesi zorunludur.

 

Şüpheli işlem bildirimine ait yükümlülük, gerçek kişilerin bizzat kendileri, tüzel kişilerin kanuni temsilcileri, tüzel kişiliği bulunmayanların ise yöneticileri veya bunlar tarafından yetkili kılınan görevlilerce yerine getirilir. Bildirim, şüpheli işlemleri bildirmek zorunda olanlara ait şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ve benzerleri tarafından yapılır. Yabancı kişi veya kuruluşların Türkiye'de faaliyet gösteren birimlerinin (şube, acente gibi) yükümlü olması durumunda, şüpheli işlemlere ilişkin bildirim bu birimler tarafından yerine getirilir.

Şüpheli işlem, yukarıda sayılan yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığı ile yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu para ve para ile temsil edilebilen değerlerin yasadışı yollardan elde edildiğine dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun olması halidir.

Şüpheli işlemler kalem kalem yazımız ekindeki formda sayılmıştır. Sayılan bu şüpheli işlem tipleri rehber mahiyetindedir. Şüpheli işlem başka bir tarz veya mahiyette cereyan edebilir. Yukarıda sayılan tiplere uygun olmamakla birlikte işlemin tarz ve mahiyeti önceki bölümde yapılan tanıma uygun şüphe uyandırıyorsa bu işlem de mutlaka şüpheli işlem olarak değerlendirilir. Şüpheli işlemler ile şüpheli işlem olarak değerlendirilecek diğer işlemler Mali Suçları Araştırma Kurulu (MASAK) Başkanlığına bildirilir. Şüpheli işlemlerin devamlı bilgi verme kapsamında bildirilmiş olması, ayrıca şüpheli işlem olarak bildirim zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.

Yükümlüler, şüpheli işlemle karşılaştıklarında, gerekli kimlik tespitlerini yaptıktan sonra, şüpheli işlem hakkında gerekiyorsa yetki ve imkanları ölçüsünde araştırmalar yaparak edinilen bilgi ve bulguları göz önüne alıp, yazımız ekinde gösterilen Şüpheli İşlem Bildirim Formunu (ŞİBF) doldurarak Uyum Görevlisine gönderirler.

Yükümlüler, karşılaştıkları şüpheli işlemleri, herhangi bir parasal sınır gözetmeksizin Şüpheli İşlem Bildirim Formuyla bildirirler. ŞİBF'nin A,B,C, ve D bölümleriyle ilgili bilgilerden tespit edilebilenler yazıldıktan sonra, tespit olunan şüpheli işlem E bölümünde 1'den 20'ye kadar sayılan seçeneklerden hangisine uygun düşüyorsa o seçeneğin önündeki boş karenin içine (x) işareti konularak gösterilir. Şüpheli işlem, sayılan tiplere uymuyorsa, 21 inci sırada sayılan “Diğer Haller” seçeneği işaretlenerek, şüpheli işlem bu seçeneğin önüne yazılır.

Yükümlülerce, ŞİBF'de istenen bilgiler haricinde başka bilgiler de verilmek istenirse, bu bilgiler herhangi bir şekle tabi olmaksızın istenilen biçimde yazılarak bu forma eklenip gönderilebilir. ŞİBF'nin doldurulması bittikten sonra, form işlemi yapan görevli ile birlikte, bu işlemin sonuçlandırılması konusunda imza yetkisine sahip bir kişi tarafından imzalanır. Banka ve özel finans kurumlarında ikinci imza, şube müdürü düzeyindeki görevlilerce atılır.

Şüpheli işlemi bildiren yükümlü veya yükümlünün işlemi fiilen yapan ve yöneten mensupları veya bunların kanuni temsilcileri, bildirimle ilgili olarak şüpheli işleme taraf olanlara hiçbir şekilde bilgi veremezler.

Şüpheli işlemler, işlemin tespit edildiği tarihten itibaren en geç on gün içinde MASAK’a bildirilir. Buna göre uyum görevlilerinin, bu süre içerisinde değerlendirmelerini tamamlayarak, işlemin şüpheli olduğuna karar vermeleri halinde formları MASAK’a göndermeleri gerekmektedir. Başka bir ifade ile şüpheli işlemin tespit edildiği tarih ile bu işlemin MASAK’a iletilmesi arasındaki süre, uyum görevlisinin konuyla ilgili değerlendirmesi de dahil en fazla 10 gündür. Öte yandan gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, MASAK’ın yanı sıra yetkili ve görevli Cumhuriyet Savcılığına da durumun derhal bildirilmesi gerekir

Bildirilmesine karar verilen ŞİBF, uyum görevlilerince imzalanan bir yazı ekinde MASAK’ın (0 312) 428 15 60 – 467 64 04 numaralı faksına gönderilebilir. Ancak bildirim, faksla gönderilmiş olmasına bakılmaksızın “Maliye Bakanlığı Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı Atatürk Bulvarı Numara: 225 06680 Kavaklıdere/Ankara” adresine taahhütlü  postayla ya da elden intikal ettirilir.

Şüpheli işlemleri süresinde veya usulüne uygun olarak bildirmeyen yükümlülere, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 13’üncü maddesine göre MASAK Başkanlığınca beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu veya yetkili müessese olması halinde, idarî para cezası iki kat olarak uygulanır. Ayrıca yükümlülüğü yerine getirmeyen görevliye de ikibin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir.

C - Uyum Görevlisi Atanması

5549 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde, Bakanlık; bahsi geçen kanunun amacına uygun olarak eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemleri oluşturulması ve bu Kanunla getirilen yükümlülüklere uyumu sağlamak üzere, gerekli yetki ile donatılmış idarî düzeyde görevli tayin edilmesi de dahil, gereken tedbirlerin alınması konusunda, işletme büyüklükleri ve iş hacimlerini de dikkate alarak yükümlüleri ve uygulamaya ilişkin usûl ve esasları belirlemeye yetkili kılınmıştır. Bu yetki çerçevesinde bankalar ve özel finans kurumlarına uyum görevlisi atamaları zorunluluğu getirilmiştir.

Uyum Görevlisi, yükümlülerin yapmaları gereken şüpheli işlem bildirimlerinin  gereklerini yerine getirmek bakımından, ilgili kuruluşun idari yapısı içinde genel müdür veya genel müdür yardımcılarına doğrudan bağlı olacak şekilde görevlendirilecek bir üst düzey personelini ifade eder. Uyum görevlilerinin bu görevleriyle birlikte uhdelerinde -teftiş ve denetim dışında- başka görevlerin de bulunması bir sakınca yaratmamaktadır. Başka bir ifadeyle yükümlüler uyum görevlisini, belirtilen şartlara uyulması kaydıyla, bünyelerinde istihdam ettikleri ve halen farklı bir görev ifa etmekte olan çalışanları arasından, bu görevi de ifa etmek üzere atayabilecekleri gibi münhasıran bu işle uğraşmak üzere de atayabileceklerdir.

Atanan yetkili, Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’na “Uyum Görevlisi” sıfatı ile muhatap olur. Yükümlüler, uyum görevlisinin mevcut veya karşılaşabileceği iş yükünü de dikkate alarak kendisine yardımcı olacak başka görevliler ile yeterli sayıda personel çalıştırabilirler. Yükümlüler, uyum görevlilerine verilen görevlerin zamanında ve eksiksiz yapılabilmesi amacıyla gerekli önlemleri almalıdır.

Banka ve özel finans kurumlarında şüpheli işlemle karşılaşılması durumunda, ŞİBF hazırlanacak ancak öncelikle uyum görevlisine gönderilecektir. Uyum görevlileri kendilerine intikal ettirilen şüpheli işlem bildirim formlarındaki bilgileri, yükümlü bünyesinde mevcut diğer bilgiler ile ilgili yasa, yönetmelik ve tebliğleri de göz önünde bulundurmak suretiyle değerlendirecek ve değerlendirme sonucuna göre işlemin şüpheli işlem olarak Başkanlığa bildirilmesine veya bildirilmemesine karar verecektir. Başkanlığa verilen ŞİBF ile yazılı gerekçesi, gerektiğinde yetkililere ibraz edilmek üzere 5 yıl süreyle muhafaza edilecektir.

Uyum görevlisi atamayan ve uyum görevlisinin görevini zamanında ve eksiksiz yerine getirmesi için gerekli önlemleri almayan yükümlülere; 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 13’ üncü maddesine göre MASAK Başkanlığınca beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yükümlü banka veya özel finans kuruluşu olacağından, idarî para cezası iki kat olarak uygulanacaktır. Ayrıca yükümlülüğü yerine getirmeyen görevliye de ikibin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilecektir.

D - Eğitim

 

5549 sayılı Kanunun 5 inci maddesi uyarınca, yükümlüler bünyesinde eğitim sistemi oluşturulması öngörülmüştür. Yükümlüler eğitim programlarını aşağıdaki hususları dikkate alarak belirleyeceklerdir.

 

•   Kimlik tespit zorunluluğu bulunan işlemler, kimlik tespit usulü ve kayıtların saklanması,

•   Şüpheli işlemlerin tanınması ve bildirim usulü,

•   Yetkililerce istenilecek bilgi ve belgelerin verilme usulü,

•   Yükümlülüklere uyulmaması halinde uygulanacak yaptırımlar.

 

Eğitim programları ihtiyaca göre sürekli olarak gözden geçirilecek, tüm meslek personelinin bilgilerinin güncel tutulması amacıyla düzenli aralıklarla tekrarlanacaktır. Yıl içinde yapılan eğitim çalışmalarının istatistik amaçlı sonuçlarının, (eğitime katılan personel sayısını ve toplam eğitim saatini gösterecek şekilde) takip eden yılın Mart ayının sonuna kadar MASAK Başkanlığı’na bildirmesi gerekmektedir.

E - Devamlı Bilgi Verme

 

5549 sayılı Kanunun 6'ncı maddesi uyarınca; yükümlüler, taraf oldukları veya aracılık ettikleri işlemlerden, Maliye Bakanlığınca belirlenecek tutarı aşanları MASAK’a bildirmek zorundadırlar. Devamlı bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen yükümlülere 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 13 ncü maddesine göre MASAK Başkanlığınca beşbin Yeni Türk Lirası idarî para cezası verilir. Yükümlünün banka, finansman şirketi, faktoring şirketi, ikrazatçı, finansal kiralama şirketi, sigorta ve reasürans şirketi, emeklilik şirketi, sermaye piyasası kurumu veya yetkili müessese olması halinde, idarî para cezası iki kat olarak uygulanır.

F - Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü

 

5549 sayılı Kanunun 7 nci maddesi uyarınca; yükümlüler, MASAK ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü bilgi, belge ve bunlara ilişkin her türlü ortamdaki kayıtları, bu kayıtlara erişimi sağlamak veya okunabilir hale getirmek için gerekli tüm bilgi ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve gerekli kolaylığı sağlamakla yükümlüdürler. Kendisinden talepte bulunulanlar savunma hakkına ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, özel kanunlarda yazılı hükümleri ileri sürerek bilgi ve belge vermekten kaçınamazlar. Bilgi ve belge verme yükümlülüğünü yerine getirmeyen yükümlüler 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 14 üncü maddesine göre bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

G - Kayıtların Saklanması ve İbraz

 

5549 sayılı Kanunun 8 inci maddesi uyarınca; yükümlüler, yükümlülüklere ve işlemlerine ilişkin her türlü ortamdaki; belgeleri düzenleme tarihinden, defter ve kayıtları son kayıt tarihinden, kimlik tespitine ilişkin belgeleri ise son işlem tarihinden itibaren sekiz yıl süreyle muhafaza ve istenmesi halinde yetkililere ibraz etmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğünü yerine getirmeyen yükümlüler 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesine Dair Kanun’un 14 üncü maddesine göre bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

Yükümlülüklerin denetimi, Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları, Gümrük Müfettişleri, Gelirler Kontrolörleri, Bankalar Yeminli Murakıpları, Hazine Kontrolörleri ve Sermaye Piyasası Kurulu Uzmanları vasıtasıyla yerine getirilir.

 

Yükümlülük denetimiyle görevlendirilen denetim elemanları, kamu kurum ve kuruluşları da dahil gerçek ve tüzel kişilerden ve tüzel kişiliği olmayan kuruluşlardan her türlü bilgi, belge ve kanunî defterleri istemeye ve bunlar nezdinde her türlü evrak ve kayıtları incelemeye, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya yetkili olup ayrıca diğer kanunların kendilerine verdiği yetkileri de kullanır. Denetim elemanları, kendi görev alanlarına ilişkin olarak kurumlarınca verilen görevleri yaparken tespit ettikleri yükümlülük ihlâllerini MASAK’a bildirir.

 

Ayrıca mevzuatları gereği bünyelerinde müfettiş çalıştırmak zorunda olan bankalar ve denetleme kurulları bulunan özel finans kurumları, işlemlerinin mevzuat hükümlerine uygunluğunu kontrol ettirmek üzere görevlendirdikleri müfettiş veya denetçilerine, 5549 Sayılı Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik ve tebliğlerdeki düzenlemelere uyulup uyulmadığının denetimini de yaptırmaları gerekmektedir.

Yıl içinde yapılan iç denetim çalışmalarının istatistik amaçlı sonuçlarının, (denetim yapılan şube sayısı, kimlik tespiti ve şüpheli işlem açısından kontrol edilen işlem sayısını gösterecek şekilde) takip eden yılın Mart ayının sonuna kadar Başkanlığa bildirmesi gerekmektedir.

Yükümlülüklerini yerine getiren gerçek ve tüzel kişiler hiçbir şekilde hukukî ve cezaî bakımdan sorumlu tutulamaz. Özel kanunlarda hüküm bulunsa dahi şüpheli işlem bildiriminde bulunanlara dair, mahkeme dışında, üçüncü kişi, kurum ve kuruluşlara bilgi verilemez. Bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve güvenliklerinin sağlanması için mahkemece gerekli önlemler alınır.

Yükümlüler nezdinde veya aracılığıyla yapılacak kimlik tespitini gerektiren işlemlerde, kendi adına ve fakat başkası hesabına hareket eden kimse, bu işlemleri yapmadan önce kimin hesabına hareket ettiğini yükümlülere yazılı olarak bildirmediği takdirde altı aydan bir yıla kadar hapis veya beşbin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır. (5449 sayılı Kanun md. 15) ayrıca yükümlülüğün ihlâl edildiği tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra idarî para cezası verilemez. (5449 sayılı Kanun md. 13/4)

Suç gelirlerinin aklanmasıyla ve bu gelirlerin terörün finansmanında kullanılmasıyla daha etkin mücadele etmek amacıyla 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun uygulamaya  konulmuştur. Söz konusu kanun ile bazı kişi ve kuruluşlara çeşitli yükümlülükler getirilmiştir. Ayrıca kanundaki yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi ve kuruluşlar için bazı cezai yaptırımlar da öngörülmüştür. Bu yazımızda; 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun uyarınca yükümlülerin kimler olduğunu ve ne tür yükümlülükleri bulunduğunu bazı örnekler yardımıyla açıklamaya çalıştık.

 

 

A- FORMU DÜZENLEYEN YÜKÜMLÜNÜN:

 B- ŞÜPHELİ İŞLEM YAPANIN:

 C- BAŞKASI ADINA İŞLEM YAPIYORSA ADINA İŞLEM YAPILAN KİŞİNİN:

D- ŞÜPHELİ İŞLEME AİT BİLGİLER:

*Alan yetmediğinde herhangi bir kağıda yazılıp eklenebilir.

E-ŞÜPHELİ İŞLEM TİPLERİ: (Şüpheli işlem tipinin önüne (X) işareti konulacaktır.)

 

                     

 

Formu Düzenleyenin                            İmzaya Yetkili Amirin

Adı Soyadı....:                                                                                         

Ünvanı..........:

---