İlkay SUVAKÇI

SMMM

 

Topluluk sigortası, sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmayan kimselerin sosyal güvenliklerini sağlayan bir sigorta kolu olarak 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 86 ıncı maddesinde açıklanmıştır.

 

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 86 ıncı maddesinde topluluk sigortası şu şekilde düzenlenmiştir;

 

 

 

Hizmet akdiyle çalışan bazı meslek gruplarının; işverenler, dernek, sendika, birlik ve başka kuruluşlar ile SSK arasında yapılacak sözleşmelerle sigortalı sayılmaları mümkün kılınmıştır. Buna göre aşağıda sayılanlar için topluluk sigortası düzenlenebilmektedir;

 

·         Avukatlar,

·         Noterler,

·         Amatör sporcular,

·         Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde Türk işverenler tarafından çalıştırılan Türk işçiler.

 

01.07.2007 tarihinde yürürlüğe girecek olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile malûllük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortasına tabi avukat ve noterler, 5510 sayılı Kanun’un 4/(b) bendi kapsamında (Bağ-Kur) sigortalı sayılacaklardır.

 

1136 sayılı Avukatlık Kanunu ile 1512 sayılı Noterlik Kanunu gereğince, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olarak çalışmayan veya buralardan kendi çalışmalarından dolayı aylık almayan avukat ve noterler malullük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortasına girmek zorundadırlar.

 

Topluluk sigortası işlemleri Baro ve Noter Odası Başkanlıklarının tip sözleşme imzaladıkları sigorta/sigorta il müdürlüklerince yürütülmektedir.

 

Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması bulunmayan ülkelerde iş üstlenen Türk firmalarından talepte bulunanlar, işyerlerinde çalıştıracakları işçilerle bunların hak sahiplerinin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla sosyal Güvenlik Kurumuyla malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası yönüyle topluluk sigortası sözleşmesi imzalayabilirler.

 

Bu durumda söz konusu işverenler, işyerlerinin bağlı bulunduğu sigorta müdürlüklerine topluluk sigortası sözleşmesi imzalamak için müracaat ederler.

 

·         Şirketin tesciline ilişkin ticaret sicil gazetesi örneği,

·         Şirketin tabi olduğu vergi dairesi müdürlüğü ve vergi numarası,

·         İstenilen iş konusunda varsa sözleşme örneği ya da konsolosluklardan alınan belge,

·         Şirketlerde şirketi temsile yetkili olanların işveren adına imza atmasına, iş takibi yapmasına yetkili kılındığına dair yetki belgesi,

·         Bu kişilerin nüfus cüzdanı fotokopisi ile imza sirküsü,

·         Topluluk sigortasına girecek sigortalıların adı, soyadı, baba adı ve sigorta sicil numarası ile bunların ödeyecekleri primleri gösterir üç nüsha liste eklenir.

 

 

Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerin bu işlerde çalıştırılacakları Türk işçilerini topluluk sigortası yoluyla sigortalamalarını istemeleri durumunda;

 

i. İşverenle Kurum arasında cari usullere göre Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Topluluk Sigortası Tip Sözleşmesi imzalanacaktır.

 

ii. 01.09.2003 tarihinden geçerli olmak üzere malullük, yaşlılık ve ölüm topluluk sigortası prim oranı % 20’den % 30’a yükseltildiğinden, bu oranın % 14’ü sigortalı, % 16’sı da işveren hissesi olarak uygulanacaktır. Ancak bu sigorta kolları ile birlikte hastalık sigortasına da topluluk sigortası yoluyla prim ödeyenlerin malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası primleri % 20 üzerinden tahsil edilecektir. Bu primin sigortalı ve işveren paylarının tespitinde 506 sayılı Kanunun 73’üncü maddesinin (D) fıkrasında belirtilen oranlar (% 9 + % 11) esas alınacaktır.

 

iii)  Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Topluluk Sigortası Sözleşmesi imzalanmasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak olan başvuruların değerlendirilmesi, ilgili ünitelerin yetkisine bırakılmıştır. Topluluk sigortası sözleşmesi imzalanmasına ilişkin talep ve belgeler, Sosyal Güvenlik Kurumuna onay için gönderilmeksizin, 09.06.1988 tarih, 12-25.Ek, 05.01.1996 tarih, 12-70.Ek ve 19.01.2000 tarih, 12-103.Ek Genelgelerde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde sigorta müdürlüklerince değerlendirilip, iki nüsha olarak hazırlanacaktır. Sözleşmenin bir örneği ilgili topluluğa iade edilecek, diğer nüshası ise topluluğun ünitedeki dosyasında muhafaza edilecektir.

 

Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 2 nci ve 3 üncü maddelerine göre sigortalı durumunda bulunamayanlar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın belirleyeceği şartlar çerçevesinde; iş kazaları ve meslek hastalıkları, Hastalık, Analık, Malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortalarından birine, birkaçına veya hepsine toplu olarak tabi tutulabileceklerdir.

 

Topluluk sigortası ilişkisi işverenlerle veya dernek, birlik, sendika ve başka teşekküllerle sözleşme yapılması durumunda başlamaktadır. Topluluk sigortası sözleşmesi hükümlerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca onaylanması gerekmektedir.

 

Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi, 506 sayılı kanunun 78 inci maddesine göre belirlenen prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak şartıyla kendilerinin belirleyeceği miktarın  %30’u oranında uygulanacaktır. (2007 yılına ilişkin prime esas asgari kazanç 01.01.2007 – 30.06.2006 tarihleri arası 562,50 YTL; 01.07.2007 – 31.12.2007 tarihleri arası 585,00 YTL olup üst sınır asgari kazancın 6,5 katıdır.)

 

Topluluk sigortası primleri, topluluk tarafından topluca ve ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar ödenir.

 

Topluluk Sigortası sözleşmelerine konacak hükümler ile topluluk sigortası primleri topluluk mensupları tarafından doğrudan Kuruma ödenebilir. Bu işlemin yapılabilmesi için topluluk tarafından topluluk mensuplarının adı, soyadı, sigorta sicil numarası ve prime esas kazancı ile prim tutarlarını gösteren liste aynı süre içinde Kurum’a verilir. Dört aylık dönemleri kapsamak üzere düzenlenen listeler ve bu dönemlerde Kurum’a yatırılan primlerin hangi sigortalılara ait olduğunu gösteren örneği Kurum’ca hazırlanan belgenin, topluluk tarafından düzenlenerek ait olduğu dönemi takip eden ay içinde Kurum’a verilmesi zorunludur.

 

Topluluk sigortasından herhangi bir nedenle ilişkileri kesilenlerin bu sigortaya tekrar katılabilmesi için kayıtlı bulunduğu topluluk tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna yeniden yazılı teklifte bulunulması şarttır.

 

 

Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenler tarafından çalıştırılan Türk işçileri 506 sayılı kanunun 85 inci ve 86 ıncı maddelerinde yapılan düzenlemeler kapsamında topluluk sigortasına tabi tutulmaktadır. Ancak bu kişiler talep etmeleri durumunda isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir.

 

Sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde iş üstlenen işverenlerle yapılan topluluk sigortası 01.07.2007 tarihi itibariyle sona erecektir. 01.07.2007’den itibaren, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde iş üstlenen işverenler tarafından çalıştırılan Türk işçiler için sanki ülke içinde çalışıyorlarmış gibi işsizlik sigortası hariç yüzde 33,5 ile yüzde 39 arasında değişen prim oranlarının toplamı üzerinden prim ödeyeceklerdir.

 

506 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinde “İşveren tarafından geçici görevle yabancı ülkelere gönderilen sigortalıların bu Kanun’da yazılı hak ve yükümlerinin bu görevi yaptıkları sürece devam edeceği…” belirtilmektedir.

 

Ancak 01.07.2007 tarihinde yürürlüğe girecek olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’un 10 uncu maddesine göre “4. maddenin birinci fıkrasının (a) bendinde sayılan sigortalıların işverenleri tarafından geçici görevle yurt dışına gönderilmeleri, (c) bendinde sayılan sigortalıların mevzuatlarında belirtilen usûle uygun olarak yurt dışına gönderilmeler halinde, bu görevleri yaptıkları sürece, sigortalıların ve işverenlerin sosyal sigortaya ilişkin hak ve yükümlülükleri devam eder. Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelere götürülen Türk işçileri de bu Kanun’un uygulanmasında geçici görevle yurt dışına gönderilmiş sayılır.” denilmektedir.

 

Maddede sayılan kişilere iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık sigortası ayrıca uzun vadeli sigorta kolları da (malûllük, yaşlılık, ölüm sigortası) uygulanmamaktaydı. Ancak söz konusu düzenleme ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelere götürülen Türk işçileri geçici görevlendirilmiş sayılacağından, bu nitelikteki Türk vatandaşları maddenin ilk fıkrası hükmü gereği zorunlu sigortalı kapsamına alınmış oldu.

 

Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan ülkelerde Türk işverenler tarafından çalıştırılan Türk işçilerin sosyal güvenliği, Türkiye Cumhuriyeti ile sözleşme yapan ülkelerdeki sosyal güvenlik sözleşmesine göre belirlenmektedir.

 

 

Türkiye Cumhuriyeti ile Libya arasında yapılan sosyal güvenlik anlaşması uyarınca Libya’da iş yapan Türk işverenlerin yanında çalışan işçiler 506 sayılı Kanun’a tabidirler.

 

Bu anlaşmaya göre iş kazaları ve meslek hastalıkları, analık, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin primler Türkiye’de tahsil edilecek olup; hastalık sigortası primi Libya’da tahsil edilecektir.

 

Aynı zamanda Libya uyruklu işverenler yanında Türkiye’de çalışan Libya uyruklu işçiler, iş kazaları ve meslek hastalıkları, hastalık ve analık primlerine tabi olup malullük, yaşlılık ve ölüm primlerine tabi değildirler.

 

b. Almanya ile Yapılan Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Anlaşması;

 

Türk firmalarınca Almanya ile yapılan anlaşma uyarınca Almanya’da çalıştırılan işçilerden dolayı, firmaların Türkiye’de bulunan merkez işyerleri için Almanya’daki uygun iş kodu ve tehlike sınıfı verilmek suretiyle işyeri dosyası açılarak, sigortalının tüm sigorta işlemleri bu dosyadan yürütülmesi gerekmektedir.

 

İstisna anlaşması çerçevesinde Türk firmalarınca, bireysel tip iş sözleşmesi imzalanarak Almanya’da çalıştırılan Türk işçilerin, sigorta primlerinin, Almanya’da bulundukları süre için SSK üst sınırından 30 gün üzerinden SSK’ya ödenmesi gerekmektedir. İşe ara verilmiş veya belirli bir süre çalıştırılmamış olunsa bile 30 gün üzerinden primlerin yatırılması gerekmektedir.

 

 

01.İNGİLTERE                              09.09.1964 (20.12.1999)           01.06.1961 (-.-)

02.F.ALMANYA                            30.04.1964                                  01.11.1965

03.HOLLANDA                             05.04.1966                                  01.02.1968

04.BELÇİKA                                 04.07.1966                                  01.05.1968

05.AVUSTURYA                          28.10.1999                                  01.12.2000

06.İSVİÇRE                                  01.05.1969                                  01.01.1972

07.FRANSA                                  20.01.1972                                  01.08.1973

08.LİBYA                                       13.09.1984                                  01.09.1985

09.DANİMARKA                          13.12.1999                                  01.11.2003

10.İSVEÇ                                      30.06.1978                                  01.05.1981

 

11.NORVEÇ                                 20.07.1978                                  01.06.1981

12.KKTC                                        09.03.1987                                  01.12.1988

13.MAKEDONYA                         06.07.1998                                  01.07.2000

14.ROMANYA                              30.05.2000                                  01.03.2003

15.AZERBAYCAN                       17.07.1998                                  09.08.2001

16.GÜRCİSTAN                           11.12.1998                                  20.11.2003

17.BOSNA-HERSEK                  27.05.2003                                  01.09.2004

18.KANADA                                  19.06.1998                                  01.01.2005

19.KEBEK                                     21.11.2000                                  01.01.2005

20.ÇEK CUMHURİYETİ             02.10.2003                                  01.01.2005

21.ARNAVUTLUK                       14.07.1998                                  01.02.2005

 

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 01.07.2007 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre topluluk sigortasına tabi tutulan avukat ve noterlerin bu tarihten itibaren 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesi kapsamında (Bağ-Kur) sigortalı sayılacaklardır. Avukat ve noterlerin prime esas kazanç alt ve üst sınırı arasında olmak şartıyla kendilerinin belirleyeceği miktarın yüzde 25’i olan prim oranında artış yapılmış olup, 01.07.2007 tarihinden itibaren yüzde 33.5 ile yüzde 39 arasında değişen oranlar üzerinden primlerini ödeyeceklerdir.

 

Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce çalıştırılmak üzere bu ülkelerde çalışan Türk işçileri geçici görevle yurt dışına gönderilmiş sayılacaktır. Bunlara 5510 sayılı Yasa’nın 4/a bendinde SSK’lı sayılan sigortalılara ilişkin hükümler uygulanacak olup yurt dışında bu işlerde çalıştığı sürece sigortalılıklarına ilişkin hak ve yükümlülükleri devam edecektir. Sosyal güvenlik anlaşması olmayan ülkelerde iş üstlenen şirketlerde çalışanlar 01.07.2007 tarihinden sonra bulundukları ülkelerde iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yardım yapılacak ve kendilerine aylık bağlanacaktır.

 

01.07.2007’den itibaren, sosyal güvenlik sözleşmesi akdedilmemiş ülkelerde iş üstlenen işverenler tarafından çalıştırılan Türk işçiler yüzde 33,5 ile yüzde 39 arasında değişen prim oranlarının toplamı üzerinden (işsizlik sigortası hariç) prim ödeyeceklerdir.

 

Amatör sporcuların sosyal güvenliği de 1 Temmuz 2007 itibariyle topluluk sigortası ile sağlanamayacak olup herhangi bir kapsamda zorunlu sigortalı sayılmamaları halinde 5510 sayılı Kanun’un 50, 51 ve 52. maddelerine göre isteğe bağlı sigortalı olabileceklerdir.