Firmanızın Döviz kazandırıcı işlemlerden dolayı Vergi, Resim ve Harç İstisna Belgesi alınması halinde bu istisnanın konusu ile ilgili aşağıdaki açıklamaların yapılması gereği hasıl olmuştur.

Bilindiği üzere 02.01.2004 tarih ve 25334 Mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5035 sayılı Kanun ile 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa eklenen Ek 2 nci maddesinde ve aynı Kanunun ile 492 sayılı Harçlar Kanununa eklenen Ek 1 inci maddesinde, döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemlerin harçlardan, bu işlemlerle ilgili olarak düzenlenen kağıtların da damga vergisinden müstesna tutulacağı hükme bağlanmıştır.

Sözü edilen maddelerin uygulaması ile ilgili olarak 27.02.2004 tarih ve 25386 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında 1 Seri No.lu Tebliğde konuya ilişkin düzenlemeler yapılmış, daha sonra yayımlanan 2, 3 ve 4 nolu Tebliğlerle de 1 Nolu Tebliğde açıklanan hususlarda bazı değişiklik ve ilave açıklamalar yapılmıştır.

“Döviz Kazandırıcı Faaliyet” tanımının, ihracat ile bu Tebliğde sayılan diğer döviz kazandırıcı faaliyetleri kapsadığı açıklanmış ve diğer döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu 1 Nolu Tebliğin “3.2” numaralı bölümünde maddeler halinde sayılmıştır. Keza, anılan Tebliğin “3.1” numaralı bölümünde ihracat ile ilgili açıklamalar yapılmış ve istisnaya konu olacak ihracat işlemlerinin neler olacağı, ihraca konu malın yurt içinden tedarikine ilişkin işlemlerde düzenlenecek kağıtları ve işlemleri de kapsayacak şekilde, ayrıntılı olarak belirlenmiştir.

Tebliğ’in “3.2. Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetler” bölümünün “3.2.20.” maddesinde; “Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasındaki yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları” döviz kazandırıcı faaliyet olarak belirtilmiştir. Döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak isteyen firmalar, Dış Ticaret Müsteşarlığına müracaat ederek vergi resim harç istisnası belgesi almak zorundadırlar.

Ancak, damga vergisi ve harç istisnasının uygulanabilmesi için vergi ve harca konu işlemin, sözü edilen belgelerin geçerlilik süresi içerisinde yapılması şarttır. Belgenin alınmasından önce veya belgenin geçerlilik süresinin dolmasından sonra, belgeye bağlanan iş ile ilgili olarak yapılan işlemlere, damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilmeyecektir. Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi almak amacıyla proje formu ekinde verilecek taahhütnamelere belge aranmaksızın re’sen damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir.

Dış Ticaret Müsteşarlığınca yayımlanan, İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış Ve Teslimler İle Döviz Kazandırıcı Hizmet Ve Faaliyetlerde Vergi, Resim Ve Harç İstisnası Hakkında Tebliğ (İhracat: 2008/6)’ de;

Bu düzenlemelerden, turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin döviz kazandırıcı faaliyetleri çerçevesinde kullanacakları kredilere ve yurt dışındaki tur operatörleri veya kişilerle düzenleyecekleri kağıtlara vergi resim harç istisnasının uygulanacağı anlaşılmaktadır.

Turizm müesseselerinin ya da seyahat acentelerinin bu döviz kazandırıcı faaliyetleri yürütebilmek amacıyla tedarik aşamasında tedarikçiler ile yapacakları işlemlere ilişkin olarak da vergi resim harç istisnasından yararlanıp, yararlanamayacakları konusunda ise 1 No lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğde şu açıklamalar yapılmıştır:

4.7. Diğer döviz kazandırıcı faaliyetlerde, belgeye bağlı olarak uygulanan damga vergisi ve harç istisnasının; belge sahibi yatırımcı, ihracatçı veya üstlenicinin belge kapsamındaki iş nedeniyle ihale makamı dışında kalan ve belge sahibi olmayan diğer kişi ve kuruluşlarla (taşeron, malzeme müteahhidi v.b) yapacağı muamelelere tatbiki mümkün değildir.

Ancak, belge kapsamındaki döviz kazandırıcı faaliyetlerde kullanılmak şartıyla, belge sahibi kişi veya kuruluşlardan temin edilecek mal, malzeme veya hizmet alımları damga vergisi ve harç istisnasından faydalandırılacaktır.

Bu durumda, döviz kazandırıcı faaliyetlerde, ihale makamı dışında kalan diğer işlem tarafları arasındaki muamelelere; her iki işlem tarafının da o işle ilgili olarak düzenlenmiş belgeye sahip olmasına bağlı olarak damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir.”

Tebliğdeki bu düzenlemeler kapsamında, turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasındaki yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları döviz kazandırıcı faaliyet olarak sayılmış olmasına rağmen, sözü edilen faaliyeti yürütmek amacıyla tedarikçilerle düzenlenecek kağıtlara ve yapılacak işlemlere damga vergisi ve harç istisnasının uygulanabilmesi için her iki işlem tarafının da o işle ilgili olarak adlarına düzenlenmiş bulunan Vergi Resim Harç İstisnası Belgesine sahip olmaları gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Dolayısıyla, seyahat acentelerinin döviz kazandırıcı faaliyetleri ile ilgili olarak otellerle ya da tur düzenlemesi için taşıyıcıyla yapacakları sözleşmelerde damga vergisi istisnasından yararlanabilmeleri için, tedarikçi konumundaki karşı tarafın da vergi, resim, harç istisna belgesine sahip olması şartı aranmaktadır. Öte yandan, bu döviz kazandırıcı faaliyetlerin yürütülmesi için zorunlu olan, tedarikçilerle yapılacak işlemler ve düzenlenecek kağıtlara istisna uygulanmaması görüşü oluşmuştur.

Kanaatimizce Damga vergisi istisnasının direkt olarak döviz kazandırıcı işleme tabi sözleşmelerde uygulanması gerekmektedir. Bunun dışında faaliyetin gerçekleştirilebilmesi için diğer yüklenicilerle yapılan sözleşmelerde her iki tarafında damga vergisi harç istisna belgesine sahip olması gerekmektedir.

Mevzuata bakıldığında, bu konu ile ilgili Mali İdarenin net bir görüşü olmadığı, konu ile ilgili Bağlı bulunulan Vergi Dairesi Başkanlığından mükteza alınmasının daha yararlı olabileceğini düşünüyoruz.



Taner ŞEN
SMMM - Denetçi