Halk arasında kullanılan “Gelin girmeyen ev vardır ama ölüm girmeyen
ev yoktur” sözü, hayatın acı gerçeklerinden biri...
Bunun dışında bir de
“ölüm hak miras helal” diye bir atasözü var. Bu da ölümün olağanlığı gibi
mirasın da paylaşılması olağandır, anlamına geliyor.
ÖLÜM, MİRAS VE VERGİ
Ölüm halinde, ölenin borcu
daha fazlaysa, ölüm tarihinden itibaren “üç ay içinde” mirası reddetmek mümkün
(Medeni Kanun Md. 606). Bu süre içinde reddedilmediği takdirde, miras; mirasçı
tarafından kabul edilmiş oluyor (MK Md. 610). Mirası reddeden kişi, ölen kişiden
bağlanacak olan dul ve yetim aylığını alabiliyor. Bu da önemli bir avantaj.
Ölüm halinde, mirasçılar dört ay içinde “veraset ve intikal vergisi”
beyannamesi verecekleri için bu süre dolmadan “sulh hukuk mahkemesi”ne ya da
notere başvurup “veraset ilamı” yani kimlerin ne oranda mirasçı olduklarını
gösteren mahkeme kararı almaları gerekiyor.
Ölüm nedeniyle intikal eden
miras üzerinden, mirasçılar beyanname verip “veraset ve intikal vergisi”
ödüyorlar. Duruma göre de ödemiyorlar.
İSTİSNA TUTARI
2012 yılında, mirasçılara
uygulanacak “istisna tutarı” ve “tarife” yeniden belirlendi. Buna göre;
1-
Miras kalan menkul ve gayrimenkul mallardan (borçlar düşüldükten sonra),
evlatlıklar da dahil olmak üzere füruğ (altsoy yani bir kimsenin çocukları,
onların çocukları, onların da çocukları) ve eşten her birine isabet eden miras
hissesinin 2012 yılında 130 bin 589 TL’si veraset ve intikal vergisinden
müstesna.
İlginçtir çocuk, torun hatta torunun torunu bile 130 bin 589
TL’lik istisnadan yararlanabilmesine karşılık; anne, baba ve kardeş
yararlandırılmıyor. Çünkü yasa böyle!..
2- Füruğ bulunmaması halinde, eşe
isabet eden miras hissesinin 2012 yılında, 261 bin 336 TL’si veraset ve intikal
vergisinden müstesna tutulacak.
VERGİ TARİFESİ
Veraset ve İntikal Vergisi
hesaplanırken;
- Önce her mirasçıya isabet eden miras payının tutarı
belirleniyor.
- Sonra her birinden ayrı ayrı “istisna tutarı” düşülüyor.
- Kalan tutarın vergisi, (yüzde 1’den başlayıp 10’a kadar çıkan) tarifeye
göre hesaplanıyor.
2012 yılı tarifesi Tablo-I’de gösterilmiştir.
Hesaplanan Veraset ve İntikal Vergisi, her biri Mayıs ve Kasım ayında olmak
üzere, 3 yılda 6 eşit taksitte ödeniyor.
BAĞIŞ, ÖDÜL VE HEDİYELER
Bağış, hediye veya
ödüllerde, farklı bir tarife uygulanıyor.
Hemen belirtelim örf ve adete göre
verilmesi mutat bulunan (örneğin düğünlerde verilen) hediye, cihaz, yüz
görümlüğü ve drahomalar (kız babasının damada verdiği başlık parası), veraset ve
intikal vergisinden müstesna.
Bağış, hediye ve ödüllerin, 2012 yılında 3 bin
10 TL’si vergiden müstesna tutuluyor. Örneğin; eş, çocuk ya da sevgiliye bağışın
3 bin 10 TL’si vergiden müstesna.
Tablo-II’de de görüldüğü gibi bir şahsa;
anne-baba, eş ve çocuklardan mal intikalinde, vergi oranı yüzde 50 indirimli
uygulanıyor.
Örneğin eşe ve sevgiliye 500’er bin liralık gayrimenkul
bağışında; eş yüzde 5-15, sevgili ise yüzde 10-30 arasında değişen tarifeye göre
vergi ödüyor.
BANKADAKİ PARANIN MİRASÇILARA ÖDENMESİ
Bankalar,
ölen kişinin (murisin) hesabındaki parayı mirasçılara ödemeden önce,
mirasçılardan “veraset ve intikal vergisinin ödenmiş olduğuna dair bir
tasdikname” isterler. Tasdikname ibraz etmeyen mirasçılardan ödeme aşamasında
“yüzde 5 oranında vergi kesintisi” yapılıyor.
Bu makalenin içeriği www.hurriyet.com.tr adresinden alınmaktadır.