PAZARTESİ günü, “Yeni Kıdem Tazminatı Taslağı”nı açıkladığımızdan bu yana,
Türkiye kıdem tazminatı konusunu tartışıyor.
Özellikle,Yeni tasarı ile
işçi ve işveren açısından ortaya çıkabilecek, olumlu ve olumsuz sonuçlar merak
ediliyor.
BARDAĞIN DOLU TARAFI
1) Hak kaybı Sona Eriyor:
Mevcut uygulamada; doğum, istifa, başka işe geçme gibi nedenlerle işten
ayrılanların, kıdem tazminatı yönünden hak kaybı oluyordu.
Yeni sistemde,
hak kaybı sona erecek. Kıdem tazminatı bir havuzda (Emeklilik Gözetim
Merkezi’nde) toplanacak. İşçi bir gün dahi çalışsa, kıdem hakkı doğacak.
2)
Ev Alanlara Tazminatın Yarısının Ödeneceği:
Pazartesi günü de yazdığımız
gibi, “ev alanlara” (hizmet süresi ve prim ödeme gün sayısına bakılmadan), hak
ettiği kıdem tazminatı ve getirisinin “yarısı” ödenecek.
Bu iyi ancak,
yarısı yerine “tamamı ödenebilse” daha anlamlı olurdu.
3) İşverenin Zor
Durumda Olmasının Tazminat Ödenmesini Etkilemeyeceği:
Mevcut sistemde,
işveren zor durumda olması, iflas etmesi ya da tasfiyeye girmesi durumlarında,
kıdem tazminatının ödenmesi tehlikeye giriyordu.
Yeni sistemde, kıdem
tazminatının ödemede muhatap işveren olmuyor. Tazminatlar ortak bir fonda
toplanacak ve paraya devlet güvencesi verilecek.
4) Herkes Kıdem Tazminatı
Alabilecek:
Mevcut sistemde, 100 çalışanın yaklaşık 10’u kıdem tazminatı
alabiliyordu. 90’ı belli bir süre çalışıp, çeşitli nedenlerle işten
ayrıldıklarından, kıdem tazminatı alamıyorlardı.
Yeni sistemde, tazminatlar
bir havuzda toplanacağından, kimsenin kıdem tazminatı kaybı olmayacak.
BARDAĞIN BOŞ TARAFI
1) Kıdem Tazminatı Her Yıl İçin Yarıya İniyor:
Mevcut uygulamada, kıdem tazminatı; “en son brüt ücret X hizmet süresi
“şeklinde hesaplanıyor.
Yeni sistemde, aylık brüt ücretin yüzde 4’ü esas
alınacağı için; “4x12 ay = 48” yani her yıl için aylık brüt ücretin yüzde 48’i
oranında kıdem tazminatı, çalışma süresi ile çarpılacak.
Özetle, brüt
ücretin tamamı değil, yüzde 48’i esas alınacak. Her yıla karşılık gelen kıdem
tazminatı, yarı yarıya azalmış olacak.
2) 15 Yıla Kadar Kıdem Tazminatı
Olmayışı:
Mevcut uygulamada; 15 yıldan az çalışanlara, gerekli koşulların
oluşması durumunda (örneğin işverenin işten çıkarması halinde), kıdem tazminatı
ödeniyordu.
Yeni yasaya göre, 15 yıldan önce (ölüm, beş yıl iş bulamama vb
durumlar hariç), 15 yıl ve 3.600 günü doldurmayana, kıdem tazminatı ödenmeyecek.
3) 15 Yılı Doldurana Tazminatın Yarısı Ödeneceği:
Mevcut uygulamada,
15 yıl
ve 3.600 günü doldurana, kıdem tazminatının “tamamı” ödeniyordu. Yeni
sistemde, “yarısı” ödenecek.
4) Evlenene ve Askere Gidene Ödenmeyeceği:
Mevcut uygulamada; evlenen kadınlara, evlilik tarihinden itibaren bir yıl
içinde işten ayrılmaları halinde, kıdem tazminatının “tamamı” ödeniyordu.
Askere giden erkeklere de kıdem tazminatının “tamamı” ödeniyordu.
Yeni
sistemde, her iki durumda da kıdem tazminatı hiç ödenmeyecek!
5)
Getirisinden Vergi Kesintisi Yapılacağı:
Mevcut uygulamada, kıdem
tazminatı tutarı gelir vergisine tabi değil.
Yeni sistemde, “kıdem
tazminatı getirisi” ödenirken, getirisi stopaja “vergi kesintisine” tabi
tutulacak.
6)Tazminat İçin 5 Yıl Bekleneceği:
İşten çıkartılan veya
kendi isteğiyle ayrılan bir işçi, ayrıldıktan sonra bir iş bulamazsa, çalışmadan
geçen beş yıllık süre dolduğunda, kıdem tazminatı ve getirisinin tamamını
alabilecek.
7) Patronların Çalışanı Rahatça İşten Çıkartabileceği:
İşveren, işçinin işine son verdiğinde “kıdem tazminatı” ödemeyeceği için,
yeni sistem yürürlüğe girdiğinde çalışanlarını daha rahatça işten
çıkartabilecek.
İNCE BİR NOKTA
Tasarıya göre, işverenler
işçinin brüt ücretinin yüzde 4’ü oranında “kıdem primi” ödeyecekler. Bu primi de
“Emeklilik Gözetim Merkezi” adına açılacak bir hesaba yatıracaklar.
İlk
bakışta, kıdem tazminatı olayının, işverene “brüt ücretin yüzde 4’ü oranında”
bir yük getirdiği anlaşılıyor. Ancak, gerçek yük yüzde 2.5 olacak. Nedenine
gelince, işverenlerin yüzde 2 oranında ödedikleri “işsizlik sigortası primi”, bu
yasa ile birlikte yüzde 0.5’e inecek.
Kıdem tazminatı ile ilgili tasarıda,
yasalaşması öncesinde bazı değişiklikler yapılması kaçınılmaz gözüküyor..
Bu makalenin içeriği www.hurriyet.com.tr adresinden alınmaktadır.