|
1- YURT DIŞI TAŞIMACILIK İÇİNDE YÜKLENİLEN VERGİLERİN ÖNCELİKLE İNDİ-
RİMİ KONUSU YAPILACAĞI, İNDİRİM GİDERİLEMEYEN BU MİKTARIN KALMASI HA-
MLİNDE KALAN TUTARIN İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEMLERE İSABET EDEN KISMININ
O DÖNEMDE İADE EDİLECEK VERGİ OLARAK DİKKATE ALINACAĞI, ÖNCEDEN İNDİ-
RİLMİŞ BU VERGİNİN BULUNMASI HALİNDE, BU TUTARIN İADE KONUSU YAPILMA-
SININ MÜMKÜN BULUNMADIĞI;
2- MALİYE VE GÜMRÜK BAKANLIĞINCA YAYIMLANAN GENEL TEBLİĞLERDE YAPILAN
DEĞİŞİKLİKLERİN 213 SAYILI KANUNUN 369.MADDESİNDEKİ YANILMA HALİNİ,
KAPSAMAYIP, YALNIZCA TEREDDÜTLERİN GİDERİLMESİNE İLİŞKİN BULUNDUĞU
HK.
Ham petrol ve ürünleri taşımacılığı faaliyetini yurt içi ve yurt dı-
şında sürdüren yükümlü şirketin 6 veya 12 ay süreli olmak üzere "time
charter" şeklinde kiraladığı tankerler için ödediği kira bedellerine
ilişkin katma değer vergisinin iadesi istemlerini inceleyen inceleme
elemanınca düzenlenen raporla bir kısım katma değer vergisinin haksız
yere iadesine neden olunduğundan bahisle bu miktarın geri alınması
amacıyla tarh edilen katma değer vergisi ve kesilen kaçakçılık cezası-
nı; yapılan inceleme ile yükümlü şirketin iade edilecek katma değer
vergisini hatalı hesaplayarak istisna kapsamındaki taşımacılık işle-
rinde kullandığı tankerlerin kiralanması dolayısıyla ödediği katma
değer vergisinden yurt dışı seferlere gün hesabıyla isabet eden mik-
tarların toplamlarını seferin tamamlandığı ayda iade konusu yaptığının
anlaşıldığı, oysa bu hesaplama yapılırken tankerlerin kira faturala-
rındaki katma değer vergisinin ilgili olduğu aylarda kısmen veya tama-
men indirilip indirilmediğinin araştırılması gerektiği, kısmen veya
tamamen indirilmişse indirilen miktarın iadeye konu yapılamayacağı ak-
si takdirde aynı tutarın önce indirim yoluyla giderilmesi sonra da
iade olarak alınması durumunun ortaya çıkacağı sonucuna varıldığından,
haksız yere alınan katma değer vergisinin geri istenmesinde yasalara
aykırılık bulunmadığı, Katma Değer Vergisi Kanunu 1.1.1985 tarihinde
yürürlüğe girip, taşımacılık istisnasının 1986 yılının 6.ayından iti-
baren uygulanmaya başlanması nedeniyle ilk uygulama dönemine isabet
eden ve çekişmeli dönemde Bakanlıkça değiştirilen görüşler ve birbiri-
ni takip eden tebliğler nedeniyle yorum hatasına düşülebileceği gözö-
nünde bulundurularak 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 369/2.maddesine
göre yanılma hali bulunduğundan ceza kesilmesinde isabet bulunmadığı,
bu nedenle cezanın terkini gerektiği gerekçesiyle tadilen onayan İs-
tanbul 9.mVergi Mahkemesinin 12.11.1990 gün ve 2120 sayılı kararının
bozulması istenilmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 14.maddesinde, transit ve
Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yapılan taşımacılıkta, Bakanlar
Kurulu tarafından belirlenecek taşıma işlerinin vergiden müstesna ol-
duğu hükme bağlanmış olup, Bakanlar Kurulunun 24.12.1984 gün ve
1984/8889 sayılı kararı ile transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler
arasında deniz, hava, kara ve demiryolu ile yapılan yük ve yolcu taşı-
ma işleri katma değer vergisi kapsamı dışında bırakılmıştır.
Anılan Kanunun 32.maddesinde; bu Kanunun 11, 13, 14, 15.maddeleri uya-
rınca, vergiden istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve
benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisinin, mükellefin ver-
giye tabi işlemleri üzerinden hesaplanacak katma değer vergisinden in-
dirileceği, vergiye tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan
verginin indirilecek vergiden az olması hallerinde indirilemeyen katma
değer vergisinin, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tesbit edilecek esas-
lara göre bu işlemleri yapanlara iade olunacağı açıklanmıştır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığına verilen yetkiye dayanılarak çıkarılan 24
seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinde, iade hakkı doğuran iş-
lemlerde iade edilecek katma değer vergisinin hesaplanma tarzına iliş-
kin açıklamaların tereddütlere yol açması üzerine, adı geçen Bakanlık
tarafından çıkarılan 26 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğin-
de, Katma Değer Vergisi Kanununun 32.maddesinde sözü edilen teslim ve
hizmetler nedeniyle yüklenilen vergilerin, öncelikle indirim konusu
yapılacağı, indirimle giderilemeyen bir miktarın kalması halinde kalan
tutarın iade hakkı doğuran işlemlere isabet eden kısmının o dönemde
iade edilecek vergi olarak dikkate alınacağı, diğer bir anlatımla iade
hakkı doğuran işlemler dolayısıyla yüklenilen vergilerin, diğer işlem-
lere ait yüklenilen vergilerden mutlak surette ayrılması gerektiği,
böyle bir ayırım yapılmadan iade hakkı doğuran işlemin bedeli ile ge-
nel vergi oranının çarpımı suretiyle bulunacak miktarın iadesine ola-
nak bulunmadığı belirtilmiştir.
Olayda, yükümlü şirketçe taşımacılık faaliyeti nedeniyle 6 veya 12 ay
süreli olarak kiralanan tankerler için aylık kira döneminin birinci
günü itibariyle düzenlenen kira faturaları tutarlarının katma değer
vergisiyle birlikte peşin olarak ödendiği ve bu vergiden istisna kap-
samındaki yurt dışı seferlere gün hesabıyla isabet eden miktarların
toplamlarının, seferin tamamlandığı anda iadeye konu edildiği anlaşıl-
makta, tarhiyatın dayanağı olan inceleme raporunda ise; iade edilebi-
lir katma değer vergisinin tesbiti yapılırken bir yurt dışı seferde
kullanılmak üzere kiralanan tankerin, bu seferin bitiminde bir yurt
içi sefere çıkabileceği, bu nedenle, peşin olarak ödenen katma değer
vergilerinin tebliğlerde ifade edildiği biçimde ayrımının mümkün bu-
lunmadığı, ayrıca yurt dışı seferlerin bir çoğunun, birden çok vergi-
lendirme ve kira dönemlerini ilgilendirdiği, bu nedenle söz konusu se-
ferlerin önceki vergilendirme ve kira dönemlerine ait günlere isabet
eden katma değer vergisinin o dönemde kısmen veya tamamen indirilip
indirilmediğinin araştırılması gerektiği, zira önceden indirilmiş bir
verginin bulunması halinde bu tutarın iade konusu yapılmasının mümkün
olamıyacağı belirtilmiş ise de; söz konusu inceleme raporunda yapılan
hesaplamalar ve düzenlenen tablolarda, yurt dışı seferler için yükle-
nilen vergilerden önceki dönemlere ilişkin olanlarının indirilip indi-
rilmediği, yani hem indirime hem de iadeye konu yapılıp yapılmadığının
açıklıkla ortaya konulmadığı görülmektedir.
Bu durumda, biten seferlere yurt dışında geçen güne isabet eden iade
edilebilir katma değer vergisinin, kira faturalarının dönemleri esas
alınmak kaydıyla tamamen veya kısmen indirilip indirilmediği, indiril-
meyen kısım varsa ancak bu miktarın iade konusu olabileceği hususları
gözönünde bulundurulmak ve katma değer vergisi beyannameleriyle yüküm-
lü şirketin muhasebe kayıtları üzerinde, yukarıda sözü edilen Genel
Tebliğlerdeki esaslar doğrultusunda uzman bilirkişilere inceleme yap-
tırılmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile
hüküm tesisinde isabet görülmemiştir.
Vergi Dairesi temyiz istemine gelince; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
yanılma başlıklı 369.maddesinin 1.fıkrasında; yetkili makamların mü-
kellefin kendisine yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları, 2.fıkrasın-
da da; hükmün uygulanma tarzı hususunda yetkili makamların görüş ve
kanaatini değiştirmiş veya bu hükme ait içtihadın değişmiş olması hal-
lerinde vergi cezası kesilmeyeceği hükme bağlanmıştır. Dosyanın ince-
lenmesinden, yukarıda açıklanan 369.maddenin birinci fıkrasındaki ya-
nılma hali mevcut olmadığı gibi, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca yayım-
lanan Genel Tebliğlerde yapılan değişiklikler yanılma halini kapsama-
yıp yalnızca tereddütlerin giderilmesine ilişkin bulunduğundan, mahke-
mece, anılan maddenin ikinci fıkrasına göre olayda yanılma halinin
mevcut olduğu gerekçesiyle kaçakçılık cezasının terkininde de isabet
yoktur.
Ancak verilen bozma kararına mahkemece uyulması halinde, yaptırılacak
bilirkişi incelemesinden sonra da aynı sonuca ulaşıldığı takdirde,
uyuşmazlığın niteliği itibariyle yükümlü şirket hakkında kaçakçılık
hükümlerinin uygulanması da mümkün değildir.
Açıklanan nedenlerle, taraflar temyiz istemlerinin kabulüne, mahkeme
kararının bozulmasına karar verildi.
(MT/NÇ)
|