|
İKTİSADİ İŞLETMESİ BULUNMAYAN, YEGANE GELİRİNİ BAĞIŞLANAN GAYRİMENKUL-
LERDEN ELDE EDİLEN KİRA GELİRLERİNİN OLUŞTURDUĞU VAKFIN BU GELİRLERİ-
NİN İKTİSADİ İŞLETME OLARAK NİTELENDİRİLİP, KURUMLAR VERGİSİNE TABİ
TUTULAMIYACAĞI HK.
Vakfa bağışlanan gayrimenkullerden elde edilen kira gelirlerinden do-
layı ihtirazi kayıtla verilen beyanname üzerinden davacı vakıf adına
1991 takvim yılı için tahakkuk eden Kurumlar ve Kurumlar Geçici Vergi-
lerine karşı açılan davayı; Danıştay Üçüncü Dairesinin bozma kararı u-
yarınca duruşma yapıldıktan sonra dosyanın incelenmesi sonucu; 5422
sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1.maddesinin D bendi ile dernek ve
vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazançlarının kurumlar vergisine
tabi olacağının öngörüldüğü, 5.maddesinde ise dernek ve vakıflara ait
veya bağlı olup 4.maddede yazılı şartları haiz bulunan işletmelerin,
dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri sayılacağının belirtildiği,
4.maddede de faaliyetleri devamlı bulunan ticari, sınai ve zirai iş-
letmelerden söz edildiği, davacı vakfın elde ettiği kira gelirlerinin
devamlılık gösterdiği, elde edilen bu iradın Kurumlar Vergisi Kanunu-
nun sözü edilen maddeleri hükmü uyarınca iktisadi işletme kavramı i-
çinde değerlendirilmesi gerektiği ve Gelir Vergisi Kanununun 94/A-6
maddesi uyarınca %10 nispetinde gelir stopaj vergisine tabi bulunduğu
ve bu stopajların kurumlar vergisinden mahsup edileceğinin açık oldu-
ğu, bu düzenlemeler karşısında davacı vakfın ihtilaflı dönemde gayri-
menkul sermaye iradının kurum kazancı olarak vergiye tabi tutulması
gerektiği, safi kazanç tutarının tespitinde de Kurumlar Vergisi Kanu-
nunun 13.maddesince atıf yapılan Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç
hükümlerinin uygulanacağı, bu durumda ihtirazi kayıtla verilen beyan-
name üzerinden tahakkuk ettirilen Kurumlar ve Kurumlar Geçici Vergile-
rinde yasaya aykırılık görülmediği gerekçesiyle reddeden Bursa Vergi
Mahkemesinin 27.12.1994 gün ve 1994/1411 sayılı kararının, vakfın kira
gelirlerinin iktisadi işletme olarak değerlendirilmesine hukuken ola-
nak bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istemidir.
Uyuşmazlık, davacı vakfa bağışlanan gayrimenkullerden elde edi-
len kira gelirlerinden dolayı ihtirazi kayıtla verilen beyanname üze-
rinden davacı vakıf adına tahakkuk ettirilen Kurumlar ve Kurumlar Ge-
çici Vergilerine karşı açılan davayı reddeden mahkeme kararının temyi-
zine ilişkin bulunmaktadır.
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1.maddesinin D bendinde,
dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazançlarının kurumlar
vergisine tabi olacağı, 5.maddesinde ise dernek ve vakıflara ait veya
bağlı olup 4.maddede yazılı şartları haiz bulunan işletmelerin, dernek
ve vakıfların iktisadi işletmeleri sayılacağı, 4.maddede de faaliyet-
leri devamlı bulunan ticari, sınai ve zirai işletmelerin özellikleri
sayılarak, aynı maddenin 2.fıkrasında bu işletmelerin kazanç gayesi
gütmemelerinin, tüzel kişiliklerinin olmamasının, müstakil muhasebele-
ri ve kendilerine tahsis edilmiş sermayelerinin veya işyerlerinin bu-
lunmamasının mükellefiyetlerine tesir etmiyeceği hükme bağlanmıştır.
Bu hükümler çerçevesinde, bir vakfın amacını gerçekleştirmek i-
çin kurduğu bir iktisadi işletmenin sözkonusu olması halinde, bu iş-
letmeye dahil gayrimenkullerin kiraya verilmesinden elde edilen kazan-
cın elde eden yönünden ticari kazanç unsuru sayılarak Kurumlar Vergi-
sine tabi tutulacağında kuşku yoktur.
Bir vakfın iktisadi işletmesinin olmaması durumunda ise, münha-
sıran vakfa ait gayrimenkullerin kiraya verilmesi sonucu elde edilen
kazancın, gayrimenkul sermaye iradı olarak nitelendirilerek Kurumlar
Vergisine tabi tutulmaması gerekir.
Nitekim 3239 sayılı kanun değişikliği tasarısı ile Kurumlar
Vergisi Kanununun 5.maddesine, dernek ve vakıfların mal ve haklarını
kiraya verme faaliyetlerinin de iktisadi işletme sayılarak Kurumlar
Vergisi kapsamına alınmasını amaçlayan bir fıkra eklenmesinin öngörül-
düğü, ancak sözkonusu değişiklik tasarısının Bütçe Plan Komisyonunda
kabul edilmiş olmasına karşın, Meclis Genel Kurulunda yapılan görüşme-
ler sonucunda kanun maddesi haline gelmediği anlaşılmış bulunmaktadır.
Bu durum, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmelerin Kurum-
lar Vergisine tabi olacağını öngören Kurumlar Vergisi Kanununun 5.mad-
desinin mevcut hükmü ile dernek ve vakıflara ait kira gelirlerinin ik-
tisadi işletme olarak nitelendirilemiyeceğini, kanun koyucunun amacı-
nın da bu yönde olduğunu göstermektedir.
Olayda, başarılı fakat maddi imkanlardan yoksun öğrencilere
burs vermek amacıyla kurulan davacı vakfın yegane gelirini vakfa ba-
ğışlanan 25 adet büro, 4 adet daire, 1 adet mağaza ile 1 adet özel
garajdan elde edilen kira gelirleri oluşturmaktadır. Bu durumda, sı-
nai, zirai ve ticari mahiyette herhangi bir faaliyeti bulunmayan da-
vacı vakfın elde ettiği kira gelirlerinin Kurumlar Vergisine tabi tu-
tulması mümkün olmadığından, aksi yönde verilen mahkeme kararında ya-
sal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Bursa Vergi
Mahkemesinin 27.12.1994 gün ve 1994/1411 sayılı kararının bozulmasına,
karar verildi.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:92)
|