|
YÜKÜMLÜ ŞİRKETİN YANGIN ARTIĞI EMTİAYI KATMA DEĞER VERGİSİ TAHSİL EDE-
REK SATIŞ DEFTERLERİNE HASILAT OLARAK KAYDETTİĞİNE GÖRE, BU KISIM İÇİN
KATMA DEĞER VERGİSİNİN İNDİRİM KONUSU YAPILMASI GEREKTİĞİ HK.
Yangında zayi olan mallar nedeniyle dönem sonu kar-zarar cetveli zarar
hesabına 3.465.122.079 lira borç kaydedilerek dönem kazancından tenzil
edildiği halde daha sonra emsal değeri sıfır olarak takdir edilen söz
konusu emtianın alımı ya da ithali sırasında ödenerek indirim konusu
yapılan katma değer vergileri ile ilgili düzeltme yapılmadığından ba-
hisle Aralık 1987 dönemi için salınan kaçakçılık cezalı katma değer
vergisi ile dahili tevkifatı; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'
nun 32.maddesinde, bu Kanunun 11,13,14 ve 15.maddeleri uyarınca vergi-
den istisna edilmiş bulunan işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesika
larda gösterilen katma değer vergisinin mükellefin veriye tabi işlemle
ri üzerinden hesaplanacak katma değer vergisinden indireleceği vergiye
tabi işlemlerin mevcut olmaması veya hesaplanan verginin indirilecek
vergiden az olması hallerinde indirilmeyen katma değer vergisinin, Ma-
liye ve Gümrük Bakanlığınca tesbit edilecek esaslara göre bu işlemleri
yapanlara iade olunacağı, 34.maddesinde, yurt içinde sağlanan veya it-
hal olunan mal ve hizmetlere ait katma değer vergisinin, alış faturası
veya benzeri vesikaların ve gümrük makbuzu üzerinde ayrıca gösterilmek
ve bu vesikaların kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirilebile-
ceği hüküm altına alınmış, ayrıca Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 30.
maddesinin (c) bendinde de zayi olan malların alış vesikalarında göste
rilen katma değer vergisinin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerin-
den hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceğinin belirtildi-
ği, bu hükümlerden, mükelleflerin ancak ve sadece fatura veya benzeri
vesikalarla gümrük makbuzunda ayrıca gösterilen ve aynı zamanda kanuni
defterlere kaydedilmiş bulunan katma değer vergilerini indirme hakkına
sahip oldukları, malın zayi edilmesi bakımından ise, imha olan, yanan,
değeri kalmayacak derecede bozulan, çalınan malların alış vesikaların-
da gösterilen vergilerinin indirim konusu yapılamayacağı, zira malın
zayi edilmesinin vergiye tabi bir teslim veya hizmet olmadığı ve her-
hangi bir katma değer yaratmadığı dolayısıyla zayi etme tüketim anla-
mında olduğundan vergisinin indirilemeyeceğinin anlaşıldığı, davacı ku
rumun Aralık 1987, Ocak, Şubat, Mart, Nisan 1988 dönemlerine ait hesap
larının katma değer vergisi açısından incelenmesi sonucunda düzenlenen
inceleme raporunun tetkikinden, işyerinde 14.12.1987 tarihinde çıkan
yangın nedeniyle yanan 3.226.210.151 lira maliyet değerindeki malın em
sal değerinin takdir komisyonunca (o) olarak takdir edildiği, yanan
malların alışı ve ithalatı sırasında ödenen katma değer vergisinin
alış veya ithalatın gerçekleştiği dönemde indirim konusu yapıldığı,
şirketin yangından sonra yanarak zayi olan mallara isabet eden katma
değer vergisi için Kanununun 30/c maddesine göre düzeltme yapılarak,
yanan mallara ait olup indirim konusu yapılan verginin Aralık 1987 dö-
nemine ait beyannameye ilave edilmesi gerekirken bunun yapılmadığı hu-
suslarının tesbit edildiği ve vergi dairesince inceleme raporuna isti-
naden kaçakçılık cezalı katma değer vergisi ve dahili tevkifat tarhiya
tı yapıldığının anlaşıldığı, yukarıda belirtildiği üzere, Kanunun 30/c
maddesinde açıkca zayi olan malların alış vesikalarında gösterilen
K.D.V.nin indirim konusu yapılamayacağı ifade edildiğinden ve olayda
çıkan yangında depolardaki emtia yanarak zayi olduğundan bunlara ait
katma değer vergilerinin indirilmesi mümkün olmayıp yapılan tarhiyatın
katma değer vergisi ve dahili tevkifata ilişkin kısmında isabetsizlik
bulunmadığı, kaçakçılık cezasına gelince; olayda, katma değer vergisi
beyannameleri süresinde verilerek vergileri ödendiğinden ve inceleme
elemanınca tüm tesbitler beyanname üzerinden yapıldığından Vergi Usul
Kanununun 341.maddesinde tanımı yapılan vergi ziyaının bulunmadığı ve
ceza uygulanmaması gerektiği kanaatine varıldığı gerekçesiyle kaçakçı-
lık cezaların terkin ederek tadilen onayan Bursa Vergi Mahkemesinin
16.1.1990 günlü, 1990/47 sayılı kararının, bozulması istenilmektedir.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 30.maddesinin (C) fıkrasında
zayi olan malların alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi-
nin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden indirilemeyeceği kura-
la bağlanmıştır. Maddenin uygulanmasında ortaya çıkan sorun zayi olma"
nın ne olduğudur. Bu konuda kanunda bir tanım olmadığı gibi, daha son-
ra da zayi olmayı tanımlayan bir düzenleme yapılmamıştır.
Sözlük anlamıyla "zayi"; "yitik", "kayıp" anlamına gelmektedir. Yani
mal bütünüyle kaybolduğunda (örneğin sel sularına kapılma) zayi olmuş-
tur ve maddenin gerekçesinde öngörüldüğü gibi vergilendirmede emniyeti
sağlamak ve vergi kaybını önlemek amacıyla alış vesikasında gösterilen
katma değer vergisi indirim konusu yapılamayacaktır. Zira katma değer
vergisinin amacı her kademede yaratılan katma değeri vergilendirmek-
tir.
Ancak malın bütünüyle zayi olmayıp hasar görmesi, değer kaybetmesi du-
rumunda, alış vesikasında gösterilen katma değer vergisinin tümünün de
ğil, değer kaybına isabet eden katma değer vergisinin indirim dışı kal
ması, hem kanunun amacına hem de vergide adalet prensibine uygun dü-
şer.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun "Kıymeti Düşen Mallar" başlıklı 278.
maddesinde yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut
bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesin
de iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile mali-
yetlerin hesaplanması mutad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü,
deşe ve iskartalar emsal bedeli ile değerlenir" hükmü yer almıştır.
Komisyonunca yanan malların maliyet bedeli 3.226.210.151 lira, ancak
emsal bedeli sıfır olarak belirlenmiş yani yangından geriye hiç bir
şey kalmadığı, ya da kalan artığın yok varsayılacak kadar değersiz ol-
duğu sonucuna varılmış ve inceleme elamanınca da bu nedenle yanan mal-
ların alımı ya da ithalatında ödenerek indirim konusu yapılan katma
değer vergilerinin indirimi kabul edilmeyerek beyanların düzeltilmesi
sonucu Aralık 1987 ve Mart 1988'de ortaya çıkan vergilerin kaçakçılık
cezalı olarak aranılması önerildiğinden cezalı tarhiyat yapılmışsa da,
yükümlü şirketin yangın artığı ham pamuk, ıslak polyester ve viskon el
yafın toplam 104.760.800 lira bedelle ve 12.571.296 lira katma değer
vergisi tahsil ederek satıp, 1988 yılı defterlerine de hasılat olarak
intikal ettirdiği inceleme raporuna ekli tutanağın 11.maddesinden anla
şıldığından, 12.571.296 lira katma değer vergisinin indirim konusu ya-
pılacağının kabulüyle, bu miktarın Aralık 1987'de yapılan düzeltme sı-
rasında dikkate alınması suretiyle yeniden hesaplama yapılarak buluna-
cak miktarlara göre ilgili dönemler için tarhiyat yapılması zorunlu-
dur.
Öte yandan, herne kadar yükümlü şirketçe yanan malların bir bölümü sa-
tıldığından Katma Değer Vergisi Kanununun 30/c maddesi yanlış yorumla-
narak malların zayi olmadığı görüşüyle düzeltme cihetine gidilmediği-
nin anlaşılması karşısında olayda kasıt yokluğu nedeniyle tarhiyata ka
çakçılık cezası uygulanamazsa da; bu konuda yetkili makamlarca veril-
miş bir görüş ve dolayısıyla Vergi Usul Kanununun 369.maddesindeki ya-
nılma hali de bulunmamaktadır.
Bu durumda, yükümlüce indirim konusu yapılamayacak katma değer vergisi
beyan olunarak düzeltilmesi gerekirken, bu gerekliliğe uyulmadığından
213 sayılı Kanunun 341.maddesinde tanımlanan vergi ziyaı meydana gel-
miş olup, tarhiyata kusur cezası uygulanması gerekmektedir. Vergi mah-
kemesince bu husus gözönünde bulundurulmadan kaçakçılık cezasının ter-
kininde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle yükümlü temyiz isteminin kısmen kabulüyle, tarhi-
yatın yangından sonra satılan emtianın katma değer vergisi olan 12.571
296 liralık bölümü yönünden bozulmasına, kısmen reddine, vergi dairesi
temyiz isteminin kısmen kabulüyle tarhiyata kusur cezası uygulanması
gerekirken kaçakçılık cezasının tamamen terkini yolundaki hüküm fıkra-
sının bozulmasına karar verildi.
BŞ/NÇ
|