|
3065 SAYILI YASANIN 13/C.MADDESİNE YER ALAN PETROL İSTİSNASININ, ANCAK
PETROL ARAMA FAALİYETLERİNDE KULLANILABİLECEK NİTELİKLERİ TAŞIYAN MAL
TESLİMLERİNİ KAPSADIĞI, HURDA MALZEME ALIMLARI İÇİN SÖZ KONUSU İSTİS-
NANIN UYGULANAMAYACAĞI HK.
Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce, petrol arama faaliyetlerine ilişkin
istisna kapsamındaki mal ve hizmet alımları için verilen, istisna bel-
gesinin hurda malzeme alımlarında kullanılmasının 3065 sayılı Yasanın
13/c maddesine aykırı olduğu ileri sürülerek davacı kurumun hurda mal-
zeme alımlarının istisnadan yararlandırılması yolundaki itirazını red-
deden ... sayılı işlemin iptali istenmiştir. Ankara 1. Vergi Mahkemesi
27.2.1995 gün ve 1995/603 sayılı kararıyla; 3065 sayılı Yasanın 13/c
maddesinde 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümleri gereğince petrol arama
faaliyetlerine münhasır olmak üzere bu faaliyeti yürütenlere yapılan
hizmetler ile mal teslimlerinin katma değer vergisinden istisna oldu-
ğu, hükmünün yer aldığı, madde belirtilen "mal" ifadesi kapsamında e-
konomik değeri olan ve petrol arama faaliyetinde kullanılan her türlü
eşyanın girdiği, idarenin mal kavramının sınırını daraltamayacağı,
Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce davacı şirketin satın aldığı hurda
malzemenin petrol arama faaliyetinde kullanılmadığı yolunda bir ince-
leme yaptırmadığı gerekçesiyle tesis edilen işlemi iptal etmiştir. Da-
valı idare ve müdahil tarafından, hurda malzeme alımlarında istisna
belgesinin kullanılamayacağı, yapılan işlemin mevzuata uygun olduğu
iddia edilerek mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.
Uyuşmazlık, davacı şirket tarafından petrol arama faaliyetle-
rinde kullanılmak üzere alınan hurda malzemenin katma değer vergisi
istisnasından yararlandırılması talebinin reddine ilişkin Enerji ve
Tabii Kaynaklar Bakanlığının ... sayılı işleminin iptali isteminden
doğmuştur.
3065 sayılı Yasanın 13/c maddesinde, 6326 sayılı Petrol Kanunu
hükümleri gereğince petrol arama faaliyetlerine münhasır olmak üzere,
bu faaliyetleri yürütenlere yapılan hizmetler ile mal teslimlerinin
katma değer vergisinden istisna olduğu hükmü yer almıştır.
Bu maddenin uygulanmasına yönelik yayımlanan 16 seri no'lu Kat-
ma Değer Vergisi Genel Tebliğinde, istisnanın münhasıran petrol arama
faaliyetine ilişkin teslim ve hizmetlerde uygulanacağı, istisna kapsa-
mına giren mal ve hizmetleri satın almak isteyen ilgili kişi ve kuru-
luşların bu mal ve hizmetlere ilişkin listeyi bir yazı ekinde Petrol
İşleri Genel Müdürlüğüne verecekleri, Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce
onaylanan listenin satıcı firmalara ibraz edileceği ve bir örneği de
verilmek suretiyle bu mal ve hizmetlere katma değer vergisi uygulanma-
masının talep edileceği belirtilerek 3065 sayılı Yasanın 13/c madde-
sinde öngörülen istisnanın hangi mal teslimlerini ve hizmetleri kapsa-
dığı konusunda Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne denetim yetkisi veril-
miştir. ... sayılı Petrol İşleri Genel Müdürlüğü genelgesinde ise is-
tisna belgesi kullanılarak demirbaş, vasıta, akaryakıt alımına gitme-
den önce bu malzemelerin petrol arama faaliyetinde kullanılıp, kulla-
nılmadığı, maksada uygunluğu yönünde karar verilmesi için adı geçen
genel müdürlükten ön izin alınacağı belirtilmiştir.
Öte yandan Petrol Tüzüğünün 128. maddesinde petrol hakkı sahip-
lerinin on yıl veya daha çok süreyle kullanılmasından dolayı ekonomik
ömrünü tamamlamış olan her türlü malzeme, makine ve teçhizatı öncelik-
le kamu kuruluşlarına devredilebileceği, kamu ve özel kuruluşlarca is-
tenmeyen bu tür malzemenin hurda olarak Makina ve Kimya Endüstrisi Ku-
rumu Genel Müdürlüğüne devredileceği öngörülmüştür.
Dosyanın incelenmesinden yükümlü şirkete, 19 seri no'lu Katma
Değer Vergisi Genel Tebliği uyarınca, münhasıran petrol arama faali-
yetleri ile ilgili mal ve hizmet alımlarında uygulanmak üzere Petrol
İşleri Genel Müdürlüğünce katma değer vergisi istisna belgesi verildi-
ği, bu belge ibraz edilmek suretiyle ... ve ... tarihlerinde ... Demir
Çelik Endüstri ve Ticaret A.Ş.'den hurda malzeme alındığı, alım sıra-
sında sözkonusu belge nedeniyle katma değer vergisi uygulanmadığı,
Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün ... sayılı yazı ile hurda malzeme a-
lımlarında istisna belgesinin kullanılmamasını istediği, bu yazı üze-
rine ... sayılı dilekçe ile Genel Müdürlüğe başvurulduğu, başvurunun
reddedilmesi üzerine Petrol Kanununun 25. maddesine göre Enerji ve Ta-
bii Kaynaklar Bakanlığına 12.11.1993 tarihli dilekçe ile itiraz edil-
diği, itirazın hurda malzeme alımlarının katma değer vergisi istisnası
kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle reddedilerek ... sayılı dava konu-
su işlemin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Petrol Tüzüğünün 5. maddesinde Petrol İşleri Genel Müdürlüğü-
nün, petrol hakkı sahibinin petrol hakkı ve ameliyeleriyle ilgili bü-
tün işlemlerini incemeye ve incelettirmeye, petrol ameliyeleriyle il-
gili olaylara ilişkin belge ve kayıtları denetlemeye ve denetlettirme-
ye, kayıt, hesap, rapor ve diğer belgelerin suretini almaya yetkili
olduğu belirtilmiştir.
Yukarda açıklanan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden
3065 sayılı Yasanın 13/c maddesinde yer alan istisnanın uygulanmasın-
da, mal ve hizmetlerin münhasıran petrol arama faaliyetlerine ilişkin
olması istisna uygulanacak mal ve hizmet alımından önce Petrol İşleri
Genel Müdürlüğünden ön izin alınması gerektiği belirtilerek, bu husus-
da adı geçen Genel Müdürlük yetkili kılınmıştır.
Bu durumda, ekonomik ömrünü doldurmuş hurda malzemenin Makina
ve Kimya Endüstrisi Kurumuna devrinin öngörülmüş olduğu, öte yandan,
petrol arama faaliyetlerinin denetimini yürüten Petrol İşleri Genel
Müdürlüğünün hurda malzemenin petrol sanayinin özelliği nedeniyle bu
alanda kullanılamayacağını belirtmesi karşısında 3065 sayılı Yasanın
13/c maddesinde yer alan "mal teslimi ve hizmet" kavramından petrol
arama faaliyetlerinde kullanılabilecek nitelikleri taşıyan mal ve hiz-
metlerin anlaşılması gerektiğinden, uyuşmazlık konusu işlemi iptal e-
den mahkeme kararında yasal isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle Ankara 1. Vergi Mahkemesinin 1995/603 sa-
yılı kararının bozulmasına karar verildi.
A Y R I Ş I K O Y
213 sayılı Vergi Usul Kanununun "vergiyi doğuran olay" başlıklı
19.maddesinde; vergi alacağının, vergi kanunlarının vergiyi bağladık-
ları olayın vukuu veya hukuki durumunun tekemmülü ile doğacağı vurgu-
lanmıştır.
Yasanın 20.maddesinde ise verginin tarhının, vergi alacağının
kanunlarda gösterilen matrah ve nispetler üzerinden "VERGİ DAİRESİ"
tarafından hesaplanarak bu alacağı miktarı itibarıyla tespit eden "İ-
DARİ" bir muamele olduğu açıklanmıştır.
Aynı yasanın vergi hatalarının düzeltilmesi bölümündeki 116.
maddesinde vergi hatasının; vergiye müteallik hesaplarda veya vergi-
lendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi
istenmesi veya alınması olarak tanımlanmıştır. Yapılmış bir vergi ha-
tasının ortaya çıkması durumunda ise, bu hatanın düzeltilmesinin 213
sayılı Vergi Usul Kanununun 120.maddesinde "MÜRACAT YOLUYLA" ilgili
vergi dairesi müdürlüğünden, 124.maddesinde ise vergi dairesi işlemine
karşı şikayet yoluyla Maliye Bakanlığına başvurulabileceği hüküm altı-
na alınmıştır.
Vergi mahkemelerine açılabilecek davanın oluşabilmesinin koşul-
larını düzenleyen Vergi Usul Kanununun 378.maddesinde, dava açabilmek
için verginin tarh edilmesi, cezanın kesilmesi ve tevkif yoluyla alı-
nan vergilerde ödemeyi yapanın vergiyi kesmiş olması gerektiği ve bu
kanunun vergi hatalarıyla ilgili hususularda müracaat ve şikayet pro-
sedürünün tamamlanmış olması gerektiği vurgulanmıştır.
Olayda iptali istenen işlemin ise, yukarıda açıklanan 213 sayı-
lı Vergi Usul Kanununun 19 uncu ve 20 nci maddelerinden kaynaklanmış
bir vergilendirme işlemi olmadığı gibi, aynı yasanın 116 ncı ve mütea-
kip maddelerinden doğmuş vergi hatası olmadığı da açıktır.
Hal böyle olunca söz konusu işlemin iptalinin veya onanmasının
davacı limited şirket açısından vergilendirmeyle ilgili olarak hiç bir
hukuki sonuç doğurmayacağı açıktır. Dolayısıyla tesis edilen işlemin
vergi hukuku açısından şirketin menfaatini ihlal edebilecek bir yönü
bulunmadığından, bu aşamada Vergi Usul Kanununun 378.maddesi içeriğin-
de dava konusu edilmesi mümkün değildir.
Söz konusu işlemin iptali istemiyle açılan davanın vergi ve i-
dari davaya konu olamayacağı nedeniyle reddedilmesi gerekirken, mahke-
menin işin esasına girerek verdiği kararının bu gerekçeyle bozulması
gerektiği görüşüyle, uyuşmazlığın esası incelenerek işlemin iptali ge-
rektiği yolundaki bozma kararına katılmıyorum.
(MT/ES)
(DAN-DER; SAYI:94)
|