Danıştay Onüçüncü Daire

Şirket temsilcisi; müşteri tarafından öğütülmek üzere fabrikaya getirilen buğday karşılığında, müşteriye teslim edilen un ve kepek miktarının standart olduğunu bildirmişken, komisyonların randımana göre teslim yapıldığına karar vermeleri hatalıdır. Şirketin müstahsilden alıp, kendisi için öğüttüğü buğdaylarda fire oranı %3'tür. Kepek farkının müşteri hesabına öğütülen buğdaylara ilişkin kısmı yükümlü şirket temsilcisinin, müşteri mallarının standart olarak 75 kg un ve 25 kg kepek teslimi suretiyle öğütüldüğüne ilişkin, tutanakla sabit ifadesi gözönünde tutulmak ve Kırklareli Ticaret ve Sanayi Odası ile İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası gibi ilgili kuruluşlardan alınan randıman ölçüleri esas tutulmak suretiyle saptandığından müşteriye ait buğdayın yükümlü şirkete temizlenmiş olarak geldiği bizzat yükümlü şirket temsilcisinin beyanı ile sabit bulunduğundan, bilirkişice önerilen %7 fire nispetinin, bu imalat için de uygulanması olanağı bulunmamaktadır. Kepek farkının, şirketin müstahsilen alıp, kendisi için öğüttüğü buğdaylara ilişkin kısmına gelince; yükümlü şirket yetkilisi, inceleme sırasında tutanakla saptanan ifadesinde, firenin şirket mallarında %3 tutarında olduğunu beyan ettiği gibi, Kırklareli Ticaret ve Sanayi Odası ile Borsalar Birliği Genel Sekreterliği ve Ziraat Fakültesi Dekanlığı nezdinde yapılan araştırma sonucunda, adı geçen kuruluşlardan alınan cevabi yazılarda, firenin %3 olduğu belirtilmek suretiyle yükümlü şirket temsilcisinin bu konuda baki ifade ve beyanlarının doğruluğu teyit edilmiş bulunmaktadır. Takdir Komisyonu, yukarıda belirtilen araştırma sonuçlarım esas almak suretiyle yükümlü şirketin uyguladığı %3 fire nispetini kabul ederek, fireden doğan matrah farkım ortadan aldırdıktan sonra, bu kez yükümlü şirket temsilcisi beyanı ile ve yapılan araştırmalarla saptanan fire nispetinin de çok üzerinde bir nispet önermek suretiyle randıman düşürücü sonuçlara ulaşan bilirkişinin düzenlediği raporu esas alarak, bu matrah farkını, dolayısıyla un ve kepek imalatına ilişkin tüm tarhiyatı ortadan kaldıran Temyiz Komisyonu kararında isabet görülmemiştir. Yağ ve küspe randıman farkından dolayı saptanan matrah farkına gelince; bu matrah farkı müşteriden mamul madde teslimi karşısında alınan ayçiçeğinden, resmî kuruluşlardan alınan yağ ve küspe randımanından daha düşük randımanla mamul madde teslim edildiğinin saptanması üzerine, ilgili kuruluşlardan alınan randıman ölçülerinin, imale sevk edilen ayçiçeği miktarına uygulanması suretiyle hesaplanmış olup, yükümlü şirket temsilcinin inceleme sırasında, 15 Ağustostan sonra alınan ayçiçeklerinin içinde randımanı düşük olan yerli ayçiçeğinin de bulunabileceği, randıman düşüklüğünün bundan ileri geldiği yolundaki beyanı bu matrah kısmım ortadan kaldıracak nitelikte görülmediği! gibi, inceleme raporunun bu matrah kaleminin hesaplanmasına ilişkin kısminin incelenmesinden, şirketin, müşteriden mamul made teslimi karşılığında satın aldığı çiçekleri çiçek ambarında depo edip sonradan, kendi imalatı için mubayaa ettiği ayçiçekleri ile birlikte imale sevk ettiğinin saptandığı ve bu saptamanın, yükümlü şirket temsilcisi tarafından, randıman düşüklüğünün nedenine ilişkin olarak yukarıda belirtilen beyan dışında, hiçbir ihtiraz! kayıt dermeyen edilmeksizin mizası ile teyit edildiği anlaşıldığından bilirkişinin yağ değişmelerinin fabrikadaki preslerde değil, Kavaklı Köyündeki dibekli yağhanede olduğunun anlaşıldığım, bu nevi yağhanelerde köylünün çiçeğini kendisinin dibeğe koyarak basında beklediğini ve çıkan yağın tamamım aldığım, küspesin! de sıkma karşılığı yağhaneye bıraktığını, bu sebeple, bu nevi yağhanede randıman aranamayacağını ileri sürmesinin dayanağı bulunmadığından, bu görüş esas alınarak bu matrah kaleminin de ortadan kaldırılmasında isabet görülmemiştir. Yukarıdaki nedenlerle davanın kabulü ile dava konuşu komisyon kararırım bozulmasına oybirliğiyle karar verildi.