T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o DEFTER VE BELGELERİN İBRAZ EDİLMEMESİ NEDENİYLE VERGİNİN RE'SEN TAKDİRİ (Mahkemeye Sunulan Defter ve Belgelerin İncelenmesine Mani Olmayacağı)

o RE'SEN VERGİ TAKDİRİ (Daha Önce İbraz Edilmeyen Defter ve Belgelerin Mahkeme Aşamasında İbrazı Halinde İncelenerek Sonuca Gidileceği)

Özet : Defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle re'sen takdir yoluna gidilmesi, mahkemece bu defter ve belgeler üzerinde bilirkişi incelemesi yapılmasına engel oluşturmaz.

Tarımsal ürün ticaretiyle uğraşan ve iki kez istenmesine rağmen defterlerini ibraz etmeyen yükümlünün yıllık beyannamede beyan ettiği tarım ürünü alışlarından, muhtasar beyanname vermiş olduğu Mayıs ve Haziran 1987 aylarında beyan ettiği miktarlar düşüldükten sonra kalan miktarın gerçekte müstahsilden alındığı kabul edilerek adına re'sen takdir edilen matrah üzerinden aylara göre kaçakçılık cezalı gelir (stopaj) vergisi tarh edilmiştir.

Yükümlünün Kasım 1987 dönemine ilişkin tarhiyata karşı açtığı davayı inceleyen ... Vergi Mahkemesi 16.10.1990 günlü ve 1990/1570 sayılı kararıyla; defter ve belgeler ibraz edilmediğinden olayda re'sen takdir nedeni bulunduğu, yükümlü tarafından tarımsal ürünlerin tüccardan alındığı ileri sürülerek mahkemece defter ve belgelerinin incelenmesi istenmiş ise de, tarhiyat defter ve belgelere dayanmadığından defter ve belgeler üzerinde bilirkişi incelemesi yapılamayacağı, ancak matrah farkı beyannamedeki bilgilerden saptandığından tarhiyata kaçakçılık cezası uygulanamayacağı gerekçesiyle, kaçakçılık cezasını kusura dönüştürerek davayı kısmen kabul etmiştir.

Tarafların temyiz başvurularını inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi 13.10.1992 günlü ve 1992/4334 sayılı kararıyla, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 139. maddesi gereği yerine getirilmeden salt yazı ile istenen defter ve belgelerin sunulmamasının re'sen takdir nedeni olarak kabul edilemeyeceği, re'sen takdir nedeninin varlığı kabul edilse dahi davanın görülmesi sırasında sunulan defter ve belgeler üzerinde inceleme ve araştırma yapılması gerektiği, Vergi Usul Kanununun 3. maddesi karşısında takdir nedeninin varlığının gerçek durumun araştırılmasını engellemeyeceği gerekçesiyle, yükümlünün temyiz istemini kabul ederek vergi mahkemesi kararını bozmuş, vergi dairesi müdürlüğünün temyiz istemini ise reddetmiştir.

Bozma kararına uymayan ... Vergi Mahkemesi 7.12.1993 günlü ve 1993/1138 sayılı kararıyla; iki kez istenmesine rağmen defter ve belgelerini ibraz etmemesi ve defter ve belgelerini bulduğunda bunları idareye ibraz ederek alımlarını tüccardan yaptığını kanıtlaması mümkünken bu yola gitmemesinin, yükümlünün defterlerinin idarece incelenmesini istemediğini gösterdiği gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü yolundaki ilk kararda direnmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 2365 sayılı Yasayla değişik 3. maddesinde vergilendirme vergiyi doğuran olayın gerçek niteliğinin esas olduğu ve bunun yemin hariç her türlü kanıtla kanıtlanabileceği belirtilmiş olduğundan, re'sen takdir sebebinin varlığı ve yükümlünün defter ve belgelerin incelenmesine dayanmaması, vergiyi doğuran olayın gerçek niteliğinin araştırılmasına, dolayısıyla yükümlünün defter ve belgeleri üzerinde inceleme yapılmasına engel değildir.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 20. maddesinde de, vergi mahkemelerinin bakmakta oldukları davalara ait her çeşit incelemeyi kendiliklerinden yapacakları kurala bağlandığından, beyannamedeki bilgilere dayanılarak tarh edilen verginin hukuka uygunluğunun denetlenebilmesi için gerek görülen diğer incelemeler yanında, yükümlünün defter ve belgelerinin de incelenmesi gereklidir. Açıklanan nedenlerle, yükümlünün temyiz isteminin kabulüyle ... 2. Vergi Mahkemesinin 7.12.1993 günlü ve K:1993/1138 sayılı kararının bozulmasına, yeniden verilecek kararda karşılanacağından yargılama giderleri konusunda hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına karar verildi.