T.C.

DANIŞTAY

VERGİ DAVA DAİRELERİ GENEL KURULU

o HESABEN ÖDENEN VERGİ İADESİ (Hak Sahiplerine Ödenmemesinde Uygulanacak Ceza)

o VERGİ İADELERİNİN HAK SAHİPLERİNE ÖDENMEMESİ (Stopajdan Resen Mahsup Edilen - Uygulanacak Ceza)

o STOPAJDAN RESEN MAHSUP EDİLEN VERGİ İADELERİNİN HAK SAHİPLERİNE ÖDENMEMESİ (Uygulanacak Ceza)

o CEZA (Stopajdan Resen Mahsup Edilen Vergi İadesinin Hak Sahiplerine Ödenmemesi)

2978

Özet : Kurum çalışanlarının aralık 1986 ayına ilişkin vergi iade alacakları, Kurumun ücretlerinden kesinti yoluyla ödenmesi gereken gelir (stopaj) vergisi borçlarına re'sen mahsup edilmiştir. Bu durum karşısında, vergi iadeleri kendisine hesaben ödenen davacının, hangi nedenle olursa olsun on gün içinde hak sahiplerine ödeme yapmadığı ve izleyen gün vergi dairesine de yatırmadığı tartışmasız olduğundan, vergi iadesinin üç katı düzeyinde ceza kesilmesi için 2978 sayılı Yasanın 6. maddesinde yazılı koşulların gerçekleştiği sonucuna varılmaktadır.

DAVA VE KARAR : Kurum çalışanlarının Aralık 1986 ayına ilişkin vergi iade alacakları, Kurumun ücretlerinden kesinti yoluyla ödenmesi gereken gelir (stopaj) vergisi borçlarına re'sen mahsup edilmiştir.

Ekonomik güçlük içinde bulunan Kurum, vergi iadelerinin hesaben ödenmiş olması nedeniyle hak sahiplerine ödeme yapamamıştır. Bu durumu Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne bildirmiş ve vergi iade ödemelerinin vergi dairesince yapılmasına izin verilmiştir. Vergi iadeleri bu izin uyarınca hak sahiplerine vergi dairesince ödenmiştir.

Mahsup yolu ile hesaben ödenmiş sayılan vergi iadelerinin on gün içinde hak sahiplerine ödenmemiş olması nedeniyle vergi kontrol memurluğunca kurum yetkilisi nezdinde düzenlenen tutanak ve rapor uyarınca kurum adına vergi iadesi tutarının üç katı düzeyinde ceza kesilerek ihbarname ile duyurulmuştur. İhbarnamede, ceza kesme nedeni olarak hem söz konusu rapor gösterilmiş ve hem de cezanın, Vergi Usul Kanunu'nun 344. maddesi uyarınca kesildiği belirtilmiştir.

Kesilen cezaya karşı açılan davayı inceleyen İzmir 3. Vergi Mahkemesi Usul ve yasaya aykırı gördüğü cezayı kaldırmıştır.

Vergi Dairesi Müdürlüğünün temyiz istemini inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi ise K: 1993/1058 sayılı Kararıyla; Vergi İadesi Hakkında Kanunun Maliye Bakanlığına tanıdığı yetki uyarınca duyurulan ve işverenin istemi bulunmaksızın da vergi iade alacaklarının, ücretlerden kesilen vergilerden oluşan borçlara mahsubunu öngören 1986/1 sayılı İç Genelgenin daha önce Dairelerinde dava konusu yapıldığı, Dairelerince verilen K: 1998/1738 sayılı kararla, İç Genelgede yapılan düzenlemenin 2978 sayılı Yasaya aykırı olmadığı saptanarak, davanın reddedildiği, cezanın, kararda açıklanan gerekçe ile kaldırılmasında bu nedenle isabet bulunmadığı, diğer taraftan ceza ihbarnamesinde cezanın, inceleme raporuna dayanılarak kesildiğinin yazılı olması karşısında, "V.U.K. 344. mad." açıklamasına da yer verilmesinin, ceza kesme işlemini kusurlandırmayacağı, gerekçesiyle vergi mahkemesi kararını bozmuştur.

Bozma kararına uymayan İzmir 3. Vergi Mahkemesi, 2978 sayılı Yasa uyarınca yayımlanan (1) seri sayılı Genel Tebliğin VI-D bölümünde, talep bulunduğu takdirde vergi iade alacaklarının, işverenin gelir (stopaj) vergisi veya diğer borçlarının mahsubedilebileceğinin duyurulduğu, bu nedenle mahsup istemi bulunmadıkça, vergi iadelerinin işveren veya sorumluya ödenmesi gerektiği, idarenin işlemini dayandırdığı 1986/1 sayılı İç Genelgenin, 2978 sayılı Yasanın verdiği yetki uyarınca yayımlanan (1) seri sayılı Genel Tebliğdeki düzenlemeye aykırı olduğu, bağlayıcılığının bulunmadığı, Yasada da idareye böyle bir yetki verilmediği, İç Genelgede, hesaben ödemenin nakten ödeme niteliğinde olduğu ve işverenin on gün içinde vergi iadelerine hak sahiplerine ödemesi, hak sahiplerine ödeme yapılmaması halinde izleyen ilk iş gününde vergi dairesine yatırılması, aksi halde üç katı tutarında ceza ile birlikte tahsil olunması hususlarının işverenlere sözlü eya posta ile beyanname verilme halinde yazılı olarak bildirilmesinin öngörüldüğü, dosyadan, davacıya böyle bir bildirim yapıldığınında belli olmadığı, davacının mahsup isteminin bulunmadığı, re'sen mahsup işleminin yasal dayanağı olmadığından vergi iadelerinin davacıya hesaben ödenmiş bulunduğunun kabul edilemeyeceği, mahsup istemeyen, kendisine nakten vergi iadesi de ödenmeyen davacı adına vergi iadesi tutarının üç katı düzeyinde ceza kesilmesinin koşullarının gerçekleşmediği, mahsup konusu vergi iadelerinin, mahsup edilen borçla ilgileri bulunmayan personelin alacakları olduğu, olayda idarenin, hak sahiplerine ödeme yapmak suretiyle mahsup yoluyla ödenmiş sayma yolundaki işlemini geri aldığının kabulü gerektiği, idarenin davacıdan yalnız cezayı istemesinin de bunu doğruladığı, olayda davacıya yüklenebilecek bir kusur bulunmadığı, ceza ihbarnamesinde kaçakçılık cezası kesildiğinin gösterilmesi açısından da işlemin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle ilk kararında direnmiştir.

Hesaben ödenen vergi iadelerini nakit güçlüğü nedeniyle hak sahiplerine ödemeyen işveren adına vergi iade tutarının üç katı düzeyinde kesilen cezayı kaldıran vergi mahkemesi ısrar kararı temyiz edilmiştir.

2978 sayılı Yasanın 6. maddesinin (e) bendinde, işveren veya sorumluların, hak sahiplerine ödemedikleri vergi iadesini süresinde vergi dairesine yatırmamaları, vergi iade tutarının üç katı düzeyinde ceza kesilmesine neden kabul edilmiştir. Aynı Yasanın, vergi iadesini süresinde vergi dairesine yatırmamaları, vergi iade tutarının üç katı düzeyinde ceza kesilmesine neden kabul edilmiştir. aynı Yasanın, vergi iadesinin usul ve esaslarına ilişkin 4. maddesinin altıncı fıkrasında ise işverenler veya sorumlularca nakten veya hesaben alınan vergi iadesinin alındığı tarihten itibaren en geç on gün içinde hak sahiplerine nakten ödenmesi, bu sürede ödenmeyen vergi iadelerinin, izleyen ilk iş gününde vergi dairelerine geri verilmesi kurala bağlanmıştır.

Olayda davacı tarafından Aralık 1986 ayı için verilen vergi iade bildirimlerine göre hesaplanan vergi iadeleri, istemi olmaksızın davacıya hesaben ödenmiştir. Vergi iadeleri, muhtasar beyanname ile beyan edilen, tahakkuk eden ve vadesinde ödenmeyen gelir (stopaj) vergisi borçlarına re'sen mahsup edilen davacı, içinde bulunduğu nakit güçlüğünden dolayı mahsup işleminin yapıldığı tarihten başlayarak on gün içinde hak sahiplerine vergi iadesi ödemesi yapamamıştır. Hak sahiplerine ödenmeyen vergi iadeleri, on günlük süreyi izleyen ilk iş gününde vergi dairesine de yatırılmamıştır. Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne yapılan başvuru üzerine söz konusu vergi iadeleri, vergi dairesi müdürlüğü tarafından hak sahiplerine ödenmiştir.

2078 sayılı Yasanın 4. maddesinin altıncı fıkrası, vergi iadelerinin işveren veya sorumluya nakten ya da hesaben ödenmesi arasında herhangi bir ayırım öngörmemiştir. Kaldı ki, aynı maddenin son fıkrasında Maliye Bakanlığına tanınan yetki uyarınca vergi iadesi ödemelerinin, muhtasar beyanname ile bildirilen, tahakkuk edip süresinde ödenmeyen gelir (stopaj) vergisi borçlarına ilgililerin başvurusu olmaksızın da mahsup edilerek hesaben ödenmesi, 1986/1 seri sayılı İç Genelgede ilgili birimlere duyurulmuş, bu birimlerce ilgililere sözlü ya da yazılı olarak duyurulması istenmiştir. 1986/1 seri sayılı İç Genelgede, daha önce Resmi Gazete'de duyurulan (1) sayılı Genel Tebliğde vergi iadelerinin, işverenin vergi borçlarına istemi bulunduğu takdirde mahsubunu öngören düzenlemenin, sadece gelir (stopaj) vergisi borçları yönünden başvuru koşulu kaldırılmak suretiyle değiştirilmesinin hukuka aykırı bir yönü bulunmamaktadır. Nitekim, Kurulumuz kararlarıyla, 1986/1 sayılı İç Genelgede yapılan düzenlemenin hukuka uygun olduğu kabul edilmiştir.

Bu durum karşısında, vergi iadeleri kendisine hesaben ödenen davacının, hangi nedenle olursa olsun on gün içinde hak sahiplerine ödeme yapmadığı ve izleyen gün vergi dairesine de yatırmadığı tartışmasız olduğundan, vergi iadesinin üç katı düzeyinde ceza kesilmesi için 2978 sayılı Yasanın 6. maddesinde yazılı koşulların gerçekleştiği sonucuna varılmaktadır.

Bu nedenlerle, cezanın kaldırılması yolundaki İzmir 3. Vergi Mahkemesinin 11.11.1993 günlü ve 1993/1040 sayılı ısrar kararının bozulmasına karar verildi.